Alþýðuhelgin - 23.01.1949, Blaðsíða 6

22
ALÞÝÐUHELGIN
Vígð Reykjavíkurdómkirkja
Scra Svcinbjörn Hallgrímsson, ritstjóri „Þjóðólfs“ birti í blaði sínu 23.
dcs. 1848 góða og greinilega lýsingu á vígsluathöfn dónikirkjunnar í Reykja-
vik, scm fram fór 28. dag októbcrmánaðar 1848, eftir að kirkjan hafði hlotið
gagngcrða viðgerð. Frásögn þcssi, scm cr i sendibrcfsformi, cins og ckki
var óalgcngt í blöðum um þær mundir, fcr hcr á cftir.
Ég lofaði þér í sumar, góði vin!
þcgar við skoðuðum kirkjuna í
Rcykjavík mcðan hún var í smíðum,
að segja þcr af því, sém fram færi,
þcgar hún yrði vígð. Nú gct ég loks.
ins bundið cnda á þctta loforð. og
ætla ég þá að segja þér af öllu, og
cnda úr messunni sjálfri, cins og ég
man bczt.
Þar cr þá til máls að taka, að 27.
dag októbermánaðar var ég staddur í
Reykjavík; og um kvöldið, er dimmt
var orðið, gckk ég mcð kunningja
mínum upp á Hólavöll. Himimiinn
var heiðríkur og mjög fjölstirndur, og
búið var að kveikja Ijós í flestum
húsum niðri í bænum. Ég vakti þá
máls á því, að það væri alifagurt, aö
horfa þarna yfir bæinn ljósum prýdd.
an. En sá, sem með mér var, segir
þá: ,,Og hvað cr nú að horfa á það,
hjá því að Jíta hérna upp fyrir sig og
horfa þar á hina ljósum skírðu hvclf-
ingu! Mér ricttuí' þá ævinlega í hug,“
scgir hann, „þetla, scm skáidið kvað:
Og þótt um liclga þagnarleið," o s.
frv. Þcgar hann hafði liaft þessa vísu
yfir, heyrðum við klukknaliljo>u, sem
}<om frá kirkjuturninum, cr gnæfði
þar í loft upp yfir öll liús önnur. Þá
minntist cg erindis míns til bæjarins,
að heyra og sjá vígslu hinnar ný.
smíðuðu dómkirkju, scm daginn eftir
átti að fara fram. Það hafði eins og
undarleg áhrif á mig, að héyra þessa
hringingu um kvöldið. Mér virtist
eins og kirkjan hefði beðið eftir því,
að allar raddir dagsins skyldu þagna,
og þá hefði hún sjálf tekið lil að tala
á sínu máli í kvöldværðinp'. Ég
hugsaði mcð sjálfum mér, að ems og
klukknarödd kirkjunnar hljóniaói út
l bláinn, svo hljómaði rödd drotlins
orða út í mannheiminn. Og þcssi í.
hug.ua vakti tillilökkun i hjarta minu
til að hcyra og sjá hina hclgu vigsiu-
athöfn daginn eftir. Nú rann þa líka
upp dagur sá, og það með þ.eini hætti,
að mér virtist drottinn ci:is og vilja
prýða musterið mikla, scm ekki er
mcð liöndum gjört, vcgna musterisins
minna, sem manna hendur nöfðu hér
reist honum. Það var logn og bliða,
sólin skein í hciði og sjórinn var
spegilfagur. Nú safnaðist þegar að
kirkjunni múgur og margmenni, bæði
úr sókninni sjálíri og líka úr næstu
sóknuni, svo varla mun meira íjöl.
menni hafa sótt nokkra kirkju hér á
landi. Jafnóðum og fólkið kom, var
því Skipað til sætis, bæði uppi og
niðri, af lögrcglustjórunum, og var
cngum lcyft að hafa neina umgör.gu
fram og aítur. Allir bekkir voru
orðnir íuUir, og stóð þó cnn fjöldi
manna íyrir dyrum úti. Þcgar þá allt
var orðið moð kyrrð, og stóð rétt á
hádegi, kom biskup herra Helgi í
kirkjuna og bar hann i höndum sér
hina heilögu biflíu; með honum gekk
forstöðumaður prestaskólar.s, doktor
Pétur Pétursson, og dómkirkjuprcst.
urinn, séra Ásmundur Jónsson; bar
annar kaleikinn og diskinn, cn annar
skírnarfatið. Þannig gengu þcssir þrír
menn, mcð hclgri lotningu, inn í hinn
nýja kór, og fylgdi múgurinn. sem
úti stóð, á eftir þeim inn á mitt
kirkjugólfið. Biskupinn tók þá við
hinum helgu dómum og setti á sinn
stað, kaleikinn á aitarið og fatið í
fontinn. Sjálfur staðnæmdist hann
fyrir allarinu, cn hinir gengu til sæt
is. Nú var byrjaður söngurinn á
þcssu: „Guð í þínu nafni nú nálægir
hér saman eruni", og sungu skólapilt
ar fjórraddað undir mcð orgarinu. Þá
cr sungin voru þessi tvö vcrs og sálin-
ur á eftir. sté biskup í stólinn, skrýdd-
ur rykkilíninu. Gjörði hann fyrst bæn
sína til drottins, íyrir húsinu og fólk.
inu. Því næ,st þakkaði hann guði f.vr-
ir j)á hina vcglegu minningu nafne
síns. er hann mcð liúsi þessu hcfði
látið rcisa í söfnuðinum; þá líka kon
ungintim, Kristjáni heilnum áttunda,
fyrir það örlæti, er Jiann hefði ckk.
ert viljað spara, lil að gjöra liús þetta
scm prýðilegast, og loksins smiðun-
um, sem með snilldarlegum haglcik
hefðu unnið að þessu vcrki, bæði
fljótt og vel. Sagði biskup, að þaö
væri ekki ófyrirsynju, að drottinn
hefði látið reisa þctta vcglega hús í
landi voru einmitt á þcssum tíma, er
það, eins og talandi vottur um hans
dýrlcga nafn, skyldi þrýsta mönnum
til trausts og trúrækni á þcssari ó-
kyrrlátu og brjálsömu öld. Þá cr hann
haíði lokið ræðu sinni í stóhium, var
byrjað vcrsið: „Lofið guð, lofið hann
hvcr, sem kann!“ Á mcðan gckk
biskup fyrir altarið og skrýddist bisk-
upskápunni. Þar hóí hann þá vígslu-
ræðuna sjálfa, unz hann lýsti því yfir,
að þctta hús væri héðan í írá frá-
skilið allri veraldlcgri notkun, það
væri kirkja Reykjavíkur og Scltjarn-
arncsshrepps og dómkirkja landsins,
og þessu lýsti hann með upplyftum
höndum og í nafni hcilagrar þrcnn-
ingar; skoraði hann á söfnuðinn að
scgja þar til amcn, og var það gjört,
mcð því söngflokkurinn söng það
þríraddað. Síðan áminnti biskup söín-
uðinn um, að færa sér hús þctta rétti-
lcga í nyt; lagði haim ríkt á við
menn, að vakta sinn fót, þá cr þcir
gcngju í það, og íór hann þar um
mörgum fögrum og áminnilegum orð-
um. Loksins tónaði hann, eins og
vandi er til á helgum dögum eftir
prédikun, og seinast blcssaði hann yf
ir söfnuðinn. Þá var sunginn út-
göngusálmur, og mcð lionum endaði
þessi hátíðlega vigsluathöfn.
Nú hef ég þá sagt þér frá því, sem
þcnnan dag fram fór í Rcykjavík-
urkirkju, eftir því sem ég man bezt
og réttast. Kirkjunni sjálfri ætla ég
ckki að lýsa fyrir þér, því að litt
myndi lýsing min verða samboðin
svo veglegu húsi. En það gct ég sagt
þér, að allir, sem séð hafa kirkjur í
öðrum löndum, ljúka upp einum
munni með það, að þcssi kirkja
standi ekki á baki hinum prýðileg-
ustu þar; því að þó hún sé minni að
stærðinni til, cn margar aðrar, þá
sé samt öllu í hcnni með þeirri fegurð
og snilld fyrir komið, aö liún megi
afbragðshús heita.
Sýn Björns Jónssonar.
Þá cr Björn Jónsson, ritstjóri isa-
foldar, var í lalinuskólanum í Rcykja-
vik (stúd 1869), sá hann eitt sinn um
miðjan dag svip móður sinnar við hús
írú Ingileifar McJsteds, cn þar borð-
aði hann. Björn sá svip móður sinn-
ar jafngreinilega og hún stæði lif-
andi frammi fyrir honum, cn hún var
mjög döpur og tckin að sjá. Á sömu
stund dó móðir hans fyrir vestan.