Alþýðuhelgin - 19.02.1949, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUHELGIN
53
BaSdur Bjamasou:
^egar í fornöld voru menn farnir
^ota ýmiskonar eldvopn. Grikkir
oniverjar og fleiri fornþjóðir notuðu
yndla, eldflugur og ýmis frumstæð
dvopn í orustum og við umsátur.
-11 Það var ekki fyrr cn snemma á
iðöldum, að til sögunnar komu eld-
^°Pn, sem höfðn úrslitaþýðingu í
einaði, nefnilega gríski eldurinn,
^onr reyndar aðeins ein þjóð þekkti,
, yzansmenn eða Miðalda-Grikkir. Frá
‘^í -^ómaveldi leið undir lok og þar
.* seint á Miðöldum var hið byzan.
Sva Grikkjaveldi öndvegisríki Ev-
11 u a sviði iðnaðar, verzlunar, auðs
i*kni og allrar menningar.
’að var því mjög eflirsótt bráð
dnna hálfsiðuðu, fátæku hirðingja.
lö°^a’ sem hei'juðu á Miðjarðarhafs-
dni baeði norðan og sunnan að.
izantíska ríkið var upprunanlega
remur máttlítið hernaðarlega. Mörg
a. ^attlöndum þess féllu því í hendur
*num siðlitlu innrásarþjóðum. Suö'
nslavar unnu norðurhluta Balkan-
h aea °S Arabar tóku á 7. öld hin
b zantísku skattlönd í Norður.Af
1 u °S Sýrlanfli. Á Miðjarðarhafinu
.. u Hotar Býzansmanna ekki reist
°nu við hinum arabisku víkingum.
&tiÖ>ar *lu®^u ÞV1 S°tt til glóðarinnar
f. ®,'3, þegar Múavía kalífi sendi
0 a sína og hcri til Balkanskaga og
^-Asíu. Einkum lék Aröbum
p ^ kpgur á að vinna Konstantínó.
, ' . oóa Býzansborg, sem þeir töldu
^ ilinn að Svartahafslöndunum og
onarsvseðunum, og auk þess var
j.Ælst °§ auðugust alira borga í Mið.
l'ir ai'hafslöndunum og ef til vill alls
],ei|lnsins' Hún hefur þá haft um eiba
íbúa. Arabiski flotinn tók sér
o° U 1 Cyskusvik viö Marmarahaf
aðjllaíðl ^ar scl,u a vetrum, cn herj-
0 Vor og sumar á Konstantinópel
,n Ulnhvcrfi hennar. Arabiskir her.
stn°n voru scttir á land á Þrakíu.
þv°nd við Marmarahaf, og komust
st U a^a ^ei^ horgarmúrum Kon-
i^tidópel, en gátu ekki unnið borg.
ag 1 Seig. Arabar veittu líka atlögu
horginni frá sjó, en hafnarvirki
borgarinnar voru svo traust, að þeir
gátu aldrei komist inn á höínina. Hélt
þcssu áfram í fjögur ár. Á vetrum
hélt sjóher Araba kyrru fyrir í
Cyskusvik, en á meðan birgðu kaup-
menn frá Svartahafslöndunum Kon-
stantinópel að vistum. Óll þessi
ár voru verkfræðingar og efnafræð.
ingar Grikkja önnum kafnir að rann.
saka og íullkomna nýtt íkveikjuefni.
Sýrlenzkur ílóttamaður, að nafni
Callinikus, hafði árið 673 a'fhent yf-
irvöldunum í Konstantinópel duiar.
fullar kemiskar formúlur. Samkvær.it
þessum formúlum Iieppnaðist að lok..
um að búa til íkveikjuefni ,og varnir
gegn því. Árið 677, þegar arabiski
flotinn cnn kom í heimsókn, veittu
Grikkir honum móttöku með cm-
kennilcgu tundri, sem var svo eld.
firnt, ef það kom í valn eða-í nánd
við vatn, að hin arbisku skip fuðruðu
upp sem hefilspænir. Hinn dularfulli
eldur læsti sig frá einu skipi til ann.
ars, alyeg óslökkvandi, með ógnar.
liraða, en hinir arabisku sjóliðar fór.
ust í eldhafinu þúsundum saman.
Þeir, sem komust undan, voru eltir
uppi á sundi af griskum bátum og
drepnir, og þeir, sem gátu synt í
land, voru höggnir niður í fjörumál.
inu. Fáein skip komust á flótta út úr
Marmarahafi gegn um Dardanella-
sund og suður í Eyjahaf. Flest þeirra
fórust í stormum eða voru hertekin
af grískum sjóræningjum. Arabiski
flotinn var þar með úr sögunni. Kalíf.
inn samdi í bili frið við Grikkjakeis.
ara. Arabar lögðu nú undir sig það,
sem þeir enn áttu óunnið í Norður-
Afríku, héldu síðan til Spánar og
náðu þar fótfestu 711. 717 fóru Arab.
ar á nýjan lcik með her og flota á
hendur Grikkjum, en það fór á sömu
leið og 673. Gríski eldurinn eyddi
flota Araba aö.mestu, og eins fór árið
718. Af átta hundruð arabiskum skip-
um komu næstum því engin aftur.
Landherir Araba í Litlu-Asíu voru að
mestu byrtjaðir niður og leifar
þeirra hraktar til Sýrlands. Arabar
gerðu ekki fleiri tilraunir til að ná
á vald siti gríska kcisaradæminu.
Gríski eldurinn hafði bjargað hinu
forna menningarríki, sem í hernað.
arlegu tilliti var miklu veikara en
arabiska ríkið.
Ef Grikkir hefðu ekki haft þetta
ægilega .eldvopn og kunnað að nota
það, hefðu hinir ai-abisku hcrir gct.
að náð festu á Balkansltaga og flotar
Konstantinopel, hin forna Byzansborg.