Alþýðuhelgin - 26.02.1949, Blaðsíða 2

58
ALÞÝÐUHELGIN
Strindbergs speglist allar stefnur og
hreyfingar, sem gengu yfir Evrópu í
meira en þrjátíu ár. Þessi furðulegi
maður berst æviniega fyrir hugsjón-
um sínum og boðar þær í ritum, og
má þar sjá nálega öll tilbrigði: Frá
blóðrauðum sósíalisma yfir í ofur.
menniskenningar Nietzsche, frá á-
kafri friðarboðun til prússneskrar
herdýrkunar, frá fullkomnu trúleysi
til ofsatrúar, — og öll stig þar á milli.
Strindberg var alla æ\ú hinn leit.
andi maður. I-Iann var fljótur að
merkja vcðrabrigði nýs tírna og tólc
oft opnum örmum stefnum og straum.
um, án þess aö gefa sér tóm til að
kanna það til botns. Og jafnskjótt
fleygði hann sér út í baráttuna, með
öllum mætti eldsálar sinnar. En þar
kom fyrr cn varði, að hin nýja
stefna, sem hann hélt ef til vill í
fyrstu, að leyst gæti öll mannleg
vandamál (minna dugði ekki!), varð
honum of þröng, reyndist fjötur um
fót. Og þá kom afturkaslið. Uppgjörið
varð því heiftarlegra og stórfelldara,
sem trúin á fyrri stefnu hafði verið
meiri og vonirnar glæstari, sem við
hana voru bundnar. Þessi ofsa.
fengnu og snöggu umskipti ein-
kenndu eigi aðeins hugsanalíf Strind.
bergs, lieldur engu síður tilfinninga-
lífið. Fegurstu bók sína, „Hemsö.
borna“, fulla af lifsgleði og yndis-
þokka, ritaði hann nálega á sama
tíma og „En dáres försvarstal“, hina
ægilcgu iýsingu á fyrsta lijónabandi
Strindbergs. Kómantíski ævintýra.
leikurinn „Svanhvít“ er ritaður næst
á eftir „Dauðadansinum“, og þannig
mætti lengi telja.
Meðal bóka þeirra, sem Strindberg
skrifaði erlendis, eru smásagnasöfnin
Giftas I—II. Fyrir smásögu eina í
fyrra bindinu var höfundur ákærður
fyrir guðlast, en dómstólarnir sýkn.
uðu hann.
Árið 1896 kom Strindberg heim
til Svíþjóðar og dvaldist þar alla
stund síðan. Árið 1907 var stofnað í
Stokkhólmi sérstakt Strindbergs.
leikhús, „Intima teatern“, er tók fyrst
og frcmst' leikrit hans til sýningar.
Fyrir þetta leikhús ritaði hann leikrit
allt fram að banadægri. Strindberg
lézt árið 1912, 53 ára að aldri.
Eins og að líkum lætur, stóð ó-
hemju mikill styrr um Strindberg,
meðan hann iifði. Eftir dauða sinn
hefur hann náð heimsfrægð og haft
áhrif á rithöfunda margra landa.
Hann fékkst við allar greinar skáld.
skapar, en mestur er hann sem leik.
fitaskáld. Beztu og stórbrotnustu
leikrit hans kanna undirdjúp manns.
sálarinnar af fullkomnu miskunnar.
leysi. Enn í dag hafa rit Strindbergs
ótrúlega mikið áhrifamagn, vekja
ýmist aðdáun eða andúð. Þar má enn
finna æðaslátt lífsns. Þeir, sem í til-
efni afmælisins vilja kynnast ein.
hverju af hinu sannasta og bezta,
sem Strindberg ritaði, ættu að lesa
hinar yndislsgu sögur af fiskimönn.
um í sænska skerjagarðinum, „Hem.
söborna“ og ,,Skarkarlslif.“
Skíðaríma hin nýja.
M a n s ö n g u r .
Vetrartíðin tignarfríð
töfrar lýð til fjalla.
Renna skíði hátt í hlíð
á hvítum víði mjalla.
Upp er hiti, ógnarslit,
atað svita holdið.
A tindi glit með töfralit,
tífalt stritið goldið.
Iivert sem eygir óraleið
undravegir mjalla.
Yfir sveigist hvelfing heið
hvítum teigi fjalla.
Aftur niður ægiskrið,
yfir sviðið flogið,
beitt á snið og brugðið við,
beygt hjá riði og smogið.
Sveinn og mær af æsku ör
yndi kærast fanga.
Stælir blærinn styrk og fjör
strýkur snær um vanga.
Sólin rauða sendir glóð
silki-mjalla breiðum.
- Ekki er snauð sú unga þjóð,
sem unir á fjalla heiðum.
Svb. Sigurjónsson.
Gr ýlukvœ ði
G r í m s e y i n g a .
Eftir síra Björn Halldórsson í Laufási.
Bóndinn á bænum er farinn í kaup-
staðarferð til lands á skipi sínu; kon.
an situr heima undir syni sínum og
kvtður:
1. Einatt hef ég horft í land.
Hrædd er ég um skipið,
að það sigli upp í sand,
eða hreppi meira grand
og reki sig á Hjaltalín með hripið.
2. Heyrt hef ég, að Hjaltalín
hafi börnin gripið,
hrúgað þeim í hripin sín.
Hljóðaðu ekki, gæzkan mín!
því annars kemur Hjaltalín
með hripið.
3. Hafið veður Hjaltalín,
hann á ekkert skipið.
Blessuð litlu börnin mín
bera vill hann beim til sín.
Æ, slæmur er hann Hjaltalín
með hripið.
4. Hér skalt þú ei Hjaltalín
hjá mér neitt fá gripið.
Blessuð litlu börnin mín
berðu aldrei heim til þín.
Og vertu á burtu Hjaltalín
með hripið.
5. Farðu að sofa Mangi minn.
Á morgun kemur skipið.
Færir þér hann faðir þinn
fíkjurnar og sykurinn.
En aldrei kemur Hjaltalín
með hripið.
Því nær hvert mannsbarn á land-
inu kann síðasta stef þessara listilegu
gamanvísna, en hin munu almennt
fallin í gleymsku og eiga þó skilið að
varðveitast. Hjaltalín er Jón Hjalta.
lín landlæknir. Ekki er ljóst, hvert
verið hefur tilefni þessa kveðskapar,
■en geta má þess til, að sneitt sé að
undirtektum Hjaltalíns undir eitt-
hvert málefni Grímseyinga, annað-
hvort á alþingi eða í blaðagrein. Er
nokkur lesenda svo fróður, að hann
kunni frá því að greina með sannind-
um?