Alþýðuhelgin - 05.03.1949, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUHELGIN
69
Sveinn Sturlaunsson á Kleifum
Sturlaugur hét bóndi Hann bjó á
f'remri-Brekku í Saurbæ í Dalasýslu.
^aðir hans var Pétur Sturluson á
Éremri-Brekku, en móðir Guðbjörg
Ösmundardóttir frá Bæ í Iírútafirði
°gmundssonar Bjarnasonar. Sturlaug-
Ur Pétursson átti Jóhönnu, Ólafsdótt.
Ur Arnbjörnssonar í Frakkanesi á
Skarðströnd. Bróðir Jóhönnu, sam-
feðra, var Gunnlaugur, faðir Ólafs í
Svefneyjum, föður Eggerts vísilög.
manns. Börn1 Sturlaugs og Jóhönnu
voru Sigríður, Margrét, Ólafur, tvær
Guðrúnar og Sveinn. — Sturlaugur
varð ekki gamall.
Eftir dauða Sturlaugs fór Jólianna
s°m ráðskona til Brynjólfs, göfugs og
aiiðugs manns í Fagradal, með Svein
s°n sinn, sem þá var á barnsaldri.
Hann var fæddur X728- Hann ólst til
íullorðins ára upp í Fagradal, og þótti
snemma afbragð jafnaldra sinna, bæði
til munns og handa. Hann var manna
karlmannlegastur og fríður sýnum,
með hærri mönnum og mjög þrekinn
°S burðalegur; mikilleitur, ennimikill,
nefstór, bláeygður, rauður í kinnum,
mar*na hárprúðastur á yngri árum,
uri varð nokkuð sköllóttur á efri
^rum. Hárið var bleikt og féll í lokk-
u*n. Fríðleik þótti hann hafa af móð.
Ur sinni, sem var kvenna fríðust og
skörulegust; en að karlmennsku og
afli hktist hann í föðurætt; í henni
Voru margir kraftamenp. — Sveinn
Var manna hagastur bæði á tré og
lurn, 0g var svo að orði um hann
kveðið, að allt léki í höndum hans,
s°m hann tæki á. Ilann hafði skarpar
salargáfifr, næmi, greind, minni, og
Sa jafnan fljótt hvernig i hverju máli
a> °g var hann því oft á fullorðins og
°fri árum sóttur að ráðum, ekki ein-
Ur>gis af bændum, lieldur jafnvel af
r°ldri mönnum, og þótti hann bæði
°lnlægur og ráðhollur, og var hann
UVj manna vinsælastur.
Þegar hann var fullþroskaður, gift-
hann efnilegri stúlku, Ragnheiði
■Ejarnadóttur, og reisti bú í Bessa,
fun.gu í Saurbæ. Ekki varð lionum
Uarna auðið með Rangheiði, og dó hún
°ftir tveggja ára sambúð við hann.
®3ó hann svo eitt ár sem ekkill í
^ssatungu, en síðan giftist hann
Guðrúnu, laundóttur hins merka
manns Ólafs Björnssonar í Hvítadal.
Þótti liún þá einn beztur kvenkostur
í þeirri sveit. Þau bjuggu skamma
stund í Bessatungu, og íluttust þaðan
að Efri-Brunná, þaðan fluttust þau að
Þambárvöllum í Bitru og bjuggu þar
6 ár, þaðan að Kleifum í Gilsfirði og
brjuggu þar 31 ár, og þar dó hann
skömmu eftir aldamót 1800, og hafði
þá lifað full 72 ár.
Eftir síra Svein Níelsson.
Sveini og Guðrúnu varð 14 barna
auðið. Af þeim náðu sjö fullorðins
aldri — —: 1. Ragnheiður bónda-
kona í Barmi í Guíudalssveit, varð
áttræð. 2 'Þórður, orðlagður orlcu.
maður, dó hjá foreldrum sínum 36 ára
af líkþrá; sá eini sinna ættmanna, er
þann kvilla hefur fengið. 3. Sigurður,
bjó lengi í Bæ í Króksfirði, en sein-
ast í Guðlaugsvik, og dó þar sextugur.
4. Níels, fæddur 1763; giftist 1799
Sesselju Jónsdóttur frá Barmi Guð.
mundssonar. Hann tók vlð jörðunni
1810, 47 úra að aldri. Hann átti 8
börn —: a. Jón bóndi á Grænanesi í
Steingrímsfirði; b. Sveinn, f. 1801*,
lærði skólalærdóm, varð seinast á
Staðastað prestur, prófastur og ridd-
ari af dbr. Hann á 5 börn á lífi: Jón
Aðalstein, Sigríði, Elísabet Guðnýju,
Hallgrím og Svein; c. Guðrún: f.
Rebekka, dóu báðar fyrir innan tvít-
ugt; g. Daði, f. 29. júlí 1809, varð
nafnkenndur gáfu. og fræðimaður,
almennt kallaður Dkði fróði, dó úti
í kafaldsbyl 8. des. 1856. Eftir hann
liggja mörg fróðleg ritverk; h. Karí-
tas, giftist og átti börn 5. (barn Sveins
var) Guðrún, dó á áttræðisaldri; 6.
Sigriður, gift kona á Snartartungu;
7. Ólafur bóndi í Gautsdal í Geii-adal.
Þó Sveinn Sturlaugsson hefði mikla
ómegð að annast, og byggi mest allan
búskap sinn í mikilli þjóðbraut, því
tveir þjóðvegir liggja frá og að Kleif.
um — og á Kleifum væri ekki greiði
sparaður, bjó liann jafnan vel og börn
hans fengu mikinn þroska. — Sveinn
*) Höfundur þessarar ævlsögu.
var líka einstakur fyrirhyggju-, lag.
virknis. og afkastamaður, og jafn-
framt iðinn og hirðusamur, svo hann
varði öllum þeim stundum, sem hoiv
um urðu afgangs frá vanalegum bú.
störfum, til að smíða. Minnst smíðaði
hann tré, og var hann þó vel hagur
á það, en járn, kopar, látún og silfur
smíðaði hann iðulega, einkum á vetr.
um; ullarvinnu tók hann aldrei sér
í hönd. Sláttumaður var hann sann.
kallaður svo mikill, að hann þótti
ekki eiga sinn nóta. En svo var hann
lagvirkur, að þótt hann væri hinn
mesti afburðamaður að afli, brotnaði
og slitnaði miklu minna í höndum
hans en margra þeirra, sem ekki
liöfðu fjórða part af afli hans. Hann
var mjög bráðlyndur, en skamm.
rækur; en þótt honum rynni mjög í
skap, beitti hann aldrei afli sínu við
nokkurn mann. Enda sýndi hann
aldrei að óþörfu afl sitt, en það sáu
menn, þegar á lá, að munaði meira
um handtök hans en 4—5 óvalinna
manna, og aldrei varð honum aflfátt.
Hér skal minnast á fáein dæmi:
Maður hét Brandur Skeggjason.
Hann var mikill maður og mjög þrek-
legur. Hann var svo sterkur, að hann
var álitinn maki tveggja gildra
, manna. — Ilann bjó í Litla-Holti í
Saurbæ. — Hann varð geðveikur og
geðveikin varð að æði. Þá bjó Sveinn.,
Sturlaugsson á Efri.Brunná. Þá var
það einu sinni, að svo bráði af
Brandi, að honum var lofað að fara
í kirkju að Hvoli um messutímann.
Prestur var í stól. En Brandur segir
í því hann gengur inn kirkjugólfið:
,,Ég, Brandur Skeggjason, á að þjóna
þessu húsi í dag“. Þá gegnir prestur:
„Þegi þú, Satan“, og skipar undir
eins að taka hann höndum og færa í
bönd. Sex menn hlupu á Brand, en
þeir gátu engu við hann ráðið; hopaði
hann þá út úr kirkjunni og tók þá,
sem á hann réðust, og fleygði þeim.
Loks var Sveinn, sem var við kirkj.
una, beðinn að hjálpa til að taka
Brand. Hann var tregur til, en fór
þó einn að Brandi, og þá kom Brand-
ur engri vörn fyrir sig.
Þegar Sveinn bjó á Þambárvöllum,
fstóð bænahús í Guðlaugsvík. — Á sú,
er Víkrá kallast, fellur á milli Skál-
holts og Kolbeinsvígur; hún verður
oft ófær í vorleysingum. Um einn
vormessutíma, hafði Víkrá vaxið
svo, að hún þótti lítt fær. Sveinn
fylgdi þá Guðrúnu konu sinni yfir