Alþýðuhelgin - 07.05.1949, Blaðsíða 6

134
ALÞÝÐUHELGIN
um á Hlaupe“. Sennilega hefur Egg.
ert lært á skíðum erlendis.
Endurvakning skíðaíþróttarinnar
kom, eins og ýmislcgt fleira af svip.
uðu tagi, með uppfræðsluöldinni. Á
síðari hluta 18. aldar, þegar ýmislegt
var gert af hálfu danskra stjórnar-
valda (mest þó að tilhlutun Jóns Ei_
ríkssonar) til að bæta hag þjóðarinn.
ar og koma henni úr kútnum, datt
einhverjum góðum mönnum þar ytra
í hug, að skíðakunnátta hlyti að vera
gagnleg í snjóasömu landi, eins og
íslandi. Nú var þessum heiðursmönn-
um um það kunnugt, eða fcngu af
Jjví fregnir, að „undirassistentinn á
þeim stað, Húsavík“, væri skíðamað.
ur góður. Maöur þcssi hét Nicolas
Buch, norskur að ætt og uppruna.
Lét konungur síðan það boð út ganga,
að svo framarlega sem stiftamtmað.
ur og amtmaður héldu, að skíðaferðir
væru gagnlsgar á íslandi, þá slcyldu
þcir heita Buch verzlunarmanni á
Húsavík verðlaunum fyrir þá þrjá
íslendinga, er hann kenndi listina
fyrst. Þeir menn mæltu einnig eiga
von á verðlaunum cf þeir kenndu út
frá sér.
Embættismonn lieir, sem þennan
boðskap fcngu, virða.it hafu tekið
honum vel. Svo mikið er víst, að
Buch fór upp úr þessu að kenna.
Árið 1786 fékk hann 8 rbd. verð-
laun fyrir ,,að hafa í margan máta
framið og upphvatt skíðaferðir“.
Gunnar bóndi Þorsteinsson á Mýlaugs.
stöðum hlaut einnig verðlaun „fyrir
fimleika hans á skíðahiaupum, og
fyrir það hann kennt hefur 2 drengj-
um kunst þessa“. Loks er „hverjum
þeim í Vaölaþingi allramilditegast
launum heitið, í næstu 3 eða 4 ár, sem
sannað getur, að, hann hafi lagt sig
eftir skíðahlaupum, og lært þau til
gagns og fullkomnunar" (Lærdóms.
lislafél.rit VII., 1786).
Upp úr þessu breiddist skíöakunn-
átla út í Þingeyjarsýslu, og þó heldur
dræmt í fyrstu. En smám sarnan varð
þar breyting á. Á árunum 1810—
1840 tóku menn víðar á Norður-
landi að iðlca skíðaferðir til mikilla
muna. Árið 1808 voru aðeins ein
skíði til í Ólafsfirði, og er þar þó
snjóþungt mjög. En í sóknarlýsingu
Kvíabrekkjarsóknar 1839 segir: „Nú
eru þrenn til fern skíði á hverjum bæ
og margir góðir á þeim; þykir mikil
skemmtan að horfa á, er þeir renna
sér oían brekkur“.
Gripdeildir erléndra fiskimanna
Eftirfarandi frásögn birtist í „ísa-
fold“ 30. nóv. 1877:
Eftir greinilcgri og áreiðanlegri
skýrslu, er vér höfum fyrir oss, haía
cnskir fiskimenn goldið dálaglega
leigu fyrir veiði sína hér við land.á
Auslfjörðum í sumar: framið bæði
sauðaþjófnað og innbrotsþjófnað.
Sauðaþjófnaðurinn var framinn í
Bjarnarey á Vopnafiröi, eyðiey, er
liggur undir Fagradal. Eigandi kind-
anna' — það voru 8 ær geldar, — sá
úr landi sama daginn og þær hurfu
enskt fiskiskip liggja í logni og þoku
nærri eynni, og nokkra menn fara á
bát frá sk-ipinu upp í hana. Með því
hann var hálfhræddur um kindur
sínar, hrindir hann fram bát og rær
við þriðja mann fram undir cyna.
Þegar hinir sjá til ferða hans, leg'gja
þeir burt frá eynni aftur og út til
skipsins. Var þá lcomin dálítil gola
og neyttu skipverjar hennar og létu
þegar í haf. En landsmenn komust
aldrei svo nærri þeim, að þeir gætu
greint, hvort þeir hefðu kindurnar
meðferðis eða eigi, en horfnar voru
þær úr eynni. Því síður gátu þcir
séð nokkurt auðkenni á skipinu.
Innbrotsþjófnáðurinn var fram-
inn á Seljamýri í Loðmundarfirði:
brotin upp skemma þar við sjóinn
og stolið úr henni ýmsum munum,
fullra hundrað lcróna virði. Frá því
segir svo í ágælri skýrslu hreppstjór-
ans, Björn bónda Ilalldórssonar á
Úlfsstöðum: „Fyrsta ágúst lögðust sex
fiskiduggur enskar innarlega hér á
firðinum, undan Seljamýri, settu
strax út báta og tóku að leggja síld-
Frá þessum tíma hcfur skíðakunn.
átta aldrci lagzt niður hér á landi,
cnda fundu menn þegar hve mikið
hagræði var að skíðunum, einkum í
snjóahéruðum landsins. Með ung.
mennafélagshreyfingunni, einkum á
öðrum tug þessarar aldar, kom og
nýr fjörkippur í skiðaíþróttina, þótt
mest hafi hún verið stunduð sem
skemmtun og íþrótt, i þrengri merk.
ingu, síðustu 15—20 árin. En sú saga
verður eigi rakin hér, enda flestum i
fersku minni.
arnet sín, djúpt og grunnt, citt svo
nærri, að bundinn var annar endi á
land. Að því búnu fóru margir í land
og gengu hcim að Seljamýri. Bóndi
var á cngjum með fólk sitt, nokkuð
frá bænum, en húsfreyja fámenn
heima. Hefur hún svo frá skýrt, að
,,duggarar“ þessir hafi viljað verða
sér helzt til nærgöngulir og sýnt sér
alllitla kurteisi. Sendi hún þá ung-
ling strax til manns síns, er að vörmu
spori kom heim með syni sínum
vöxnum. Höfðu Englendingar sig þá
flestir á braut og niður að sjó, en
eftir dvaldi cinn af skipstjórum og
tveir menn með honum. Ekki sér til
sjávar frá bænum. Hélt bóndi, að
þeir, sem fóru, hefðu þegar haldið
íram í skip. Seinna um kvöldið fór
skipstjórinn, sem eftir hafði orðið,
og þeir scm með honum voru, einnig
af stað, og gengu þeir feðgar mcð
þeim lil sjávar. Þegar þangað kom
var skipstjóri bátlaus, því hinir
fyrri voru komnir fram á bátnum.
Tók bóndi þá bát sinn og flutti þá
fram að beiðni þeirra. Pilturinn tók
eftir, að sfcsmma föður síns var þar
við sjóinn opin, án þcss að hann
vissi neina von til þess, en hafði þó
eigi orð á því fyrr cn þeir feðgar
komu í land aftur. Sáu þeir þá, að
skemman var upp brotin, sprengdur
frá hcnni hcngilás og hann allur bar-
inn og brotinn sundur í mola, en úr
skcmmunni horfinn poki með 20
pundum af hvítri ull, ásamt byssu
með miklu af skotfærum, fimm
þorskalínustokkum, nýjum olíuföt-
um — stakk og brókum —, fjórum
hnífum og flciru smávegis“.
í sama bili vildi svo lil, að hrepP'
stjórann bar þar að, með tveim
mönnum, og fór hann að beiðni
bónda og þcir allir með honum fram
í skipin morguninn eftir í aftureld-
ingu, með því að þá ætluðu þau a
stað, og gerðu tveir af skipstjórun-
um þá fyrir eftirgangsmuni hrepþ-
stjóra þjófaleit um skipin öll, og
fundu þýfið mestallt og skiluðu aft-
ur, utan ullina. Þeir hreppstjóri og fé-
lagar hans voru látnir bíða á einu
skipinu meðan leitin fór fram 3
hinum, og voru því leyndir þcss,
hverjir hinir seku voru.