Alþýðuhelgin - 07.05.1949, Blaðsíða 8

136
ALÞÝÐUHELGIN
þykist þess fullviss, að Desdemóna
sé ’ sér ótrú, verður hann gripinn
íeði. Áður hafði traust hans á henni
verið ótakmarkað, því verða von-
brigðin geysileg. í tryllingi kyrkir
hann hana í greip sinni. Leikrit
þetía er svo átakanlegt, að lengra
verður þar eigi komizt. Sakleysið
verður flærðinni að bráð. Umkomu-
levsi Othellqs er ennþá meira og
hörmulegra sakir þesg, að hið illa,
sem hann óttast, er aðeins til í
xmyndun hans.
King ÍJear er að margra dómi
stórfengiegasti sjónleikur Shakes-
peares. Þar er rakin baráttu- og
harmsaga r.tórbrotinnar konungs-
sálar. Lear konungur, sem að m"rgu
er mikijmenni, er gamall orðinn.
Hjarta öldungsins krefst ástar.
Yngsta dóttirin, Cordelía, sem er
tryggust íöður sínum og ann hon-
um heitast, er ekki eins leikin í
játníngum varanna og eldri systur
hennar, sem fullar eru sjálfselsku
og ágirndar. Því útskúfar konuiigur
henni. Brátt sýna eldri dæturnar sig
í réttri mynd, vanþakklátar fordæð-
ur, sem hæða föður sinn og skap-
rauna honum. Iiann reikar upp á
heiði í ofviðri, með hirðfífl að fylgd-
armanni. Naumast getur harmdýpri
sýn en öldunginn gráhærðan, kon-
unginn útskúíaða, berhöfðaðan í
þrumuveðri * á eyöiheiði. Höfuð-
skepnurnar fara hamfcrum; slíkt er
og hugarrót hins aldna konungs.
Endurfundir ‘ Cordelíu og Lears er
sem Iognstund í oísanum; þeim mun
sársaukafyllri er myndin, sem á
eftir kemur, er haiín ber hana látna
í faðmi sér. Lear verour að þola
takmarkalausar raunir til að frið-
þægja fyrir misgerð sína.
í Kacbeíh sýnir, skáldið hvert
rnelorðagirnd og valdafíkn * leiðir
þann, sem skortir staðfestu og sið-
ferðisþrek. Iiöfuðpersónuy leiksins,
Macbeth hershöfðingi og Lady
Macbeth eru stórfelldár, og skap-
gerð þeirra lýst af skarpskyggni og
frábærri snilld. Þótt liann verði
stói'glæpamaður og hún hvetjí hann
til ódæök.verka, eru bæði gædd mik-
illeik. Slikar mannlýsiqgar skapa
snilljngar einir.
Frá þessu tímabili eru cinnig tveir
stórbrotnir sorgarleikir úr fornsögu
Rómverja, AiUoiiy and Cleapatra og
Coriolanus. Sverja þeir sig.mjög í
ætt ‘ þeirra . snilldarverka, scm áður
hafa verið nefnd.,
Á síðasta tímabili ritstarfa sinna
(1609—11) samdi Shakespeare þrjú
ævintýraleikrit: Cymbeline, A Win-
ter's Tale og The Tenipest. Þá er
eins og slotað sé ofviðrL því, sem
geisað hafði í harmleikjunum. Leik-
rit þessi gerast öllu fremur í lQnd-
um drauma og ímyndunar en á
jörðu hér. Yfir þeim hvílir birta og
heiðríkja. The Tempest (Stormur-
inn) er ágætast þessara þriggja leik-
rita. Það er einnig að því leyti
nftrkilegt, að það mun vera síðasta
leikritið, seip Shakespeare samdi.
Þar er þó hvergi að finna nein merki
aííurfarar eða dofnandi skáldanda.
Hugarflugið er sízt minna 'en áðui’,
persónulýsingarnar jafn frábæi;ar,
skyggnin á mannlcgt líf hin sama
og fyri'.
*
Þótt Shakespeare , hefði aldrei
annað samið en sonnettur sínar,'
væri hann þó ■ talinn meðal höfuð-
skálda. Sonnetturnar komu fyrst út
árið 1609. Þær skiptast í tvo hluta:
Nr. 1—126 (ungi maðurinn) og nr.
127—152 (dökkhærða konan). Loks
eru tvær sonnéttur, sem ekki heyra
til þessum flokkuní. í ljóðum þess-
nm, sem mörg hyer eru gædd frá-
bærri, lýriskri fegurð, gætir viða
þunglyndis og trega. Þótt Shakes-
peare sé dulur og' torskilinn víða í
þessum mikla Ijóðaflokki, er af
mörgum talið, að þar birtist í leift-
urmyndum raunveruleg atvik, er
honum hafa boriö að höndum og
kunna að hafa valdið eigi litlu urn
að syrti í hug hans, einmitt á þeim
árum, er hann tók að semja soi'gar-
leiki sína. Skáldið löfsyngur ungan
vin og tiginn, er hann hefur eign-
azt. En vináttan fer út um þúfur, að
því er virðist vegna svarthærðu
konunnar, er þeir báðir unna, fag-
urrar og lokkandi, en andlausrai',
óverðugrar ástar þeirra. Fegurstu
sonnetíur Shakespearés eru taldar
með því ágætasta og fullkomnasta,
sem til er af ljóðrænum skáldskap-
í sumum leikritunum, einkunx hin-
um eldri, eru einnig fagrar sonn-
cttur og smákvæði.
(Niðui'l. í næsta blaði )
Skólapiltur nokkur, sem ekki vai
inikill stærðfræðingur var í prófí °=>
kom upp í jöfnum.
— Á að vcra plús eða mínus fyrir
útkomunni? syr kcnnarinn.
Mfnus,5 svax-ar pilturinn, hikandi
mjög.
— Hvers vcgna má það ekki vera
plús scgir kennarinn.
— Það gæti valdið misskiiningu
svaraöi pillurinn.
Ritsíjóri: Steíán Pjetursson.