Alþýðuhelgin - 26.07.1949, Blaðsíða 6
108
ALÞÝÐUHELGIN
Ástin mín, ástin mín,
ó, hjartað ijaitt, vinur minn eini,
örlögin banna
okkur framar að sjást.
í kæfandi myrkri hinnar suðrænu
nætur vöktu þessar dapúrlegu radd-
ir upp minningar frá norðri, um
fannbreiðurnar, öskur stormhríð-
anna og fjarlægan þyt úlfanna. ...
Svo hafði rangeygða konan veikzt
af hitasótt og verið flutt til borgar-
innar á ségldúksbörum. Hún skalf
og kveinaði svo engu var líkara en
hún héldi enn áfram söngnum um
kirkjugarðinn og fljótsbakkann.
Allt í einu hvarf guli klúturinn
undir runnana.
Ég lauk við að snæða, byrgði hun-
angið í katlinum með trjálaufi, tók
saman pjönkur mínar og hélt af stað
í hægðum mínum í slóð bændanna,
sem komnir voru fram úr mér, og
pjakkaði stafprikinu mínu í harðan
vegslóðann.
Og nú geng ég einnig eftir gráum,
þvengmjóum veginum. Á hægri
hönd mína byltist dimmblátt hafið;
það er eins og þúsundir ósýnilegra
trésmiða renni það heflum — hvítir
spænirnir velta skrjáfandi upp á
ströndina fyrir hafgolunni, sem er
rök, hlý og ilmandi líkt og andar-
dráttur hraustrar stúlku. Tyrkneslc
snekkja, sem þreyir höfn, svífur á-
leiðis til Sukhum með gúluð segl, og
það minnir mig á liáttsettan verk-
fræðing í Sukhum, sem átti það til
að blása út feitar kinnarnar og
öskra:
— Þegiðu! Það má.vera að þú sérf.
slóttugur, . en ' eg skal koma.þér .í
tugthúsið áður en lýkur!
Hann naut þ'eSs að koma mönnum
í klærnar á lögreglunni, og það er
gott til þess að vita, að maðkar hafa
nagað hold hans að beini fyrir löngu.
Ég er léttur í spori — það er eins
og ég svífi í loftinu. Þægilegar hugs-
anir, sundurleitar minningar hring-
sóla áhyggjulaust um heila minn.
Þessar hugsanir eru eins og hvít-
faldaðar sævaröldur. Þær líða um
yfirborðið, en niðri í djúpunum er
allt hljótt. Þar synda hinar björtu,
hverfulu vonir æskunnar eins og
silfurhreistraðir fiskar.
Hafið laðar veginn til sín; hann
skríður í hlykkjum niður að sand-
ræmunni, sem öldurnar knýja í sí-
fellu. Skógarrunnana langar einnig
til að gægjast framan í öldurnar;
þeir slúta fram yfir vegarþvenginn,
líkt og til að fagna hinum langsæknu
dísum hafsins.
Það tekur að hvessa af fjöllunum
— senn fer að rigna.
... Lágar stunur berast úr runn-
unum — kveinstafir mannlegrar
jijáningar, sem ævinlega hræra
hjartað til meðaumkunar.
Ég ruddist gegnum slcógarflétt-
inginn og fann bóndakonuna með
gula klútinn. Hún sat þarna og
studdi bakið upp við kastaníutré.
Höfuðið hvíldi á annarri öxlinni,
munnurinn var opinn og skældur,
augun þrýstust út í hvarmana og
augnaráðið var tryllingslegt. Hún
hélt höndunum að þembdúm kviðn-
um, sem gekk upp og niður við
krampakenndan andardrátt hennar.
Það korraði í henni og varirnar flett-
ust frá gulum, rándýrslegum tönn-
unum.
— Var þér misþyrmt? spurði ég
og laut yfir hana. Naktir og rykugir
fætur hennar kipptust til, eins og
fætur á deyjandi skordýri, hún hristi
höfuðið þunglega og stundi upp:
— Farðu ... blygðunarlausi þorp-
ari ... farðu ...
Ég skildi hvað um var að vera, ég
hafði áður verið vitni að slíku. Auð-
vitað varð ég skelfdur og hopaði á
hæli; og konan gaf frá sér langdregið
óp. Úr augum hennar, sem voru
þanin til hins ýtrasta, brutust höfug
tár og runnu niður rautt og þrútið
andlit hennar.
Þetta varð til þess, að ég færði
mig nær herirti. Ég fleygði pinklin-
um- í grasið ásamt katlinum og te-
pöttinum, lagði hana á bakið og
reyndi að beygja kné hennar. Hún
ýtti mér frá sér, lamdi mig í andlit-
ið og á brjóstið, veltí sér á magann,
öskraði líkt og bjarndýr og skreið
bölvandi á fjórum fótum lengra inn
í kjarrið.
— Ræfillinn þinn ... djöfullinn,
öskraði hún.
Handleggirnir létu undan þunga
hennar, hún féll á andlitið, og aftur
vældi hún ofsalega og rétti úr fót-
unum.
í fálmkenndum flýti sneri ég
henni á bakið og kreppti fætur henn-
ar.
— Liggðu kyrr, sagði ég, þetta tek-
ur enga stund. ...
Ég hljóp niður í flæðarmálið,
bretti upp buxnaskálmarnar, skolaði
af höndúnum, gekk til hennar aftur
og gerðist yfirsetukona.
Konan vatzt til líkt og birkispónn
á eldi, hún barði höndunum um-
hverfis sig, reytti bliknað grasið og
reyndi að troða því upp í sig, hún
stráði mo!d á afskræmt, villidýrslegt
andlitið og blóðhlaupin augun*. Það
örlaði þegar á höfði barnsins. Ég
varð að halda fótum hennar, taka við
barninu og gæta þess að hún træði
ekki grasi inn um skældar æpandi
varirnar.
Við formæltum hvort öðru, hún
milli tanna sér, ég í skeggið; hún af
sársauka og ef til vill líka af blygð-
un, ég af því ég var kvalinn af með-
aumkun með henni.
— G-guð! endurtók hún í sífellu
með hrj'glukenndri rödd. Froða vall
út milli blárra, bitinna varanna, og
úr augum hennar, sem virtust snögg-
lega hafa upplitazt í sterku sólskin-
inu, streymdu tárin viðstöðulaust,
þrotlaus tár óbærilegrar þjáningar;
líkami hennar vatzt til, það yar eins
og hann myndi þá og þegar rifna í
tvennt. — F-farðu, djöfullinn þinn
... tautaði hún án afláts.
Ilún reyndi enn að hrinda mér
burtu með máttlausum, fálmandi
höndum, en ég hrópaði aftur og aft-
ur:
— Hertu á, asninn þinn, hertu á,
fljótt ...
Ég þjáðist af meðaumkun með
henni, það var eins og tár þennar
væru í augum mínum,- angist greip
hjarta mitt, njig. langaði að -hrópa,
og ég hrópaðj: Áfram, flýtitu þér!
• Loks hafði ég marinlegt hotd milli
handa. Gegrium tárin sá-ég að hann
var allur rauður, óg -strax vajr hann
óánægður með heiminn. Hann barð-
ist um og öskraði, og þó var hann
enn fastur við móður sína. Hánn var
bláeygur, nefið var skringilega
klesst að rauðu, hrukkóttu andlit-
inu, varir hans bærðust og hann
öskraði: — Ég ... ég ...
Hann var svo háll, að ég varð að
hafa mig allan við að missa hann
ekki. Ég lá á hnjánum og hló við
honum — mér þótti vænt um að
kynnast honum. Og ég hafði gleymt
hvað næst þurfti að gera.
— Skerðu á hann ... hvíslaði
móðirin vingjarnlega. Augu hennar
voru lokuð og friður yfir andliti
hennar. Það var grátt, eins og hún