Alþýðuhelgin - 13.08.1949, Page 1

Laugardagur 13. agúst 1949.
1. árg.
16
síður
23. tbl.
Hjálmar Jónsson frá Bólu:
Nú tóku íorlög mín að breyta
sér og sýna mér enn gerr, hvað
ostöðugur að er heimurinn, og allt
hvað í honum er, og hvernig að
^aður, oft vitandi, plægir eitt ak-
urland öðrum til uppskeru. Kom
nú í farir mínar eftir mæðusamt
erfiði, að komast burt frá Grund-
urkoti. Hvatti mig ekki minnst til
°ánægja konu minnar, sem festi
ekkert yndi og aftók þar að vera,
siðan hún var innilukt undir snjó-
^arginu forðum, svo ég tók enn nú
það ráð, að fá mér eyðikot í Siglu-
^'rði, nefnt Skútu, sem nú kallast
Skútustaðir, og þangað búferlum
fluttist frá mínu Grundarkoti eft-
lr 14 ára hjúskapardvöl, er ég
hafði þar verið. Ástand mitt og
eignir, þá ég reisti bú í Grundar-
k°ti, er hér að framan í sögunni á i
vikið, en nú flutti ég þaðan 34 ær,
30 gemlinga, 20 sauði, 1 kvígu og
1 kapal; átti og svo það vorið tölu-
verðar fyrningar af heyi og mat
°g eldivið. Þar eignaðist ég á
Þossum árum 8 börn. Ég byggði á
f^gin kostnað, að viðum og veggjum,
011 hús. Af því gamla túnstæði féll
fyrsta sumarið hálfur hestur af naut-
g®fu heyi, en þá ég burt fór hartnær
kýrfóður af töðu. Að því leyti bætti
eg einnig engjar kotsins með árlegri
^Ppvinnslu. Þar að auki veitti ég
*knum skáhallt ofan af fjalli til
ú*jar og á tún og þaðan niður til ár.
j tir kotið mátti ég árlega gjalda í
andskuld 3 sauði veturgamla og 2
jórðunga smjörs í leigur. Nú flutt-
lst ég, sem ég segi, búferlum að
^kútustöðum, hvar ég var nokkuð
a 3. ár, byggði þar baðstofu, búr,
e'dhúsgöng, bæjardyr og skemmu;
HJÁLMAR JÓNSSON FRÁ BÓLU.
af túnstæði fékk ég fyrsta árið 1
hest, en seinasta sumarið 24, rækt-
aði nú tún og engi það bezta ég
kunni. Hér mátti ég árlega greiða í
landskuld 3 sauði veturgamla og 10
pund smjörs í leigur. Þaðan mátti
ég hrekjast fyrir ýmsa afarkosti og
ójöfnuð, en þó mest sakir alræmdrar
fólsku og óráðvendni bónda nokkurs,
Gísla Þorvaldssonar, sem inn á mig
hafði þrengt verið í tvíbýli, fyrir
hverjum ég varð að flýja heimilið
um veturinn á jólaföstu í sjóbúðir
þar á Grund, hvar ég með konu
minni og börnum mátti gista það
eftir var vetrarins fram á sumar. Öll
þau á koti þessu fyrrnefnd bæjarhús
mátti ég eftir skilja, og varð ei af
eiganda kotsins að hálfu leyti
borgað, sem þá var húsvilltur og
vegalaus. Samt heimilaði hann
mér enn að nýju, að ég mætti ný-
býli byggja á téðri lóð utan við
svonefnda Ráeyrarskriðu, hver
skriða að aftók í febrúar 1830
gersamlega allan Ráeyrarbæ með
túninu. Þarna nam ég staðar, og
mátti enn sem fyrr byggja á eigin
kostnað öll nauðsynleg bæjarhús,
og nefndist nú kot þetta síðan Rá-
eyrarkot. Þar var ekkert túnstæði
og varð ei heldur fengið sökum
votlendis. Samt fékk ég þó unnið
það litla á, að ég gat að síðustu
fengið 6 hesta af töðu fyrir vatns-
afveiting og áburð. Líka vantaði á
þessum stað hentugt vatnsbói,
hvers vegna ég tók læk
upp í háfjalli og veitti honum
heim að bæ yfir langan og torsótt-
an veg, líkt og á Grundarkoti. Á
öllum þessum kotum hef ég skorið
mótorf til eldiviðar, svo sauðatað
gæti lagzt til jarðræktar. í land-
skuld eftir þetta kot hef ég mátt
gjalda þrjá sauði, fyrir utan
öll önnur lögskil, er ég tU
allra stétta hef standa mátt af öllum
kotunum, allt eins og þeir, sem ekki
hafa upptekið og byggt eyðijarðir.
Nú var mér loksins sagt upp ábúð á
þessu koti næstkomandi fardagaár
af eiganda þess, Magnúsi Þorsteins-
syni, sem sjálfur ætlaði að setjast á
Skútustaði og sjálfur ætlaði að nota
sér allt land beggja kotanna, svo ég
varð nú með öllu jarðnæðis- og vega-
laus fyrir konu og 4 börn, því á
Skútustöðum eignuðumst við 2 börn,
pilt og stúlku; sonurinn hét Sveinn