Alþýðuhelgin - 13.08.1949, Síða 2
210
ALÞÝÐUIIELGIN
og varð 6 ára gamall, þegar deyði, en
dóttirin heitir Herdís, sem enn nú
lifir, en í Ráeyrarkoti áttum við einn
son er Þorvaldur hét og deyði 3
nátta. Margt kom fyrir mig erfitt í
þessu koti af hverju eg framlegg hér
eitt sýnishorn, sem skeði þ^.nnig:
Um veturinn 1837, sunnudaginn
næstan eftir þrettánda gekk ég frá
heimili mínu á annan bæ, sem heitir
Leyningur, að sækja hrút, sem mér
var léður. Var ég illa útbúinn, í lé-
legum leppagörmum og hattræfil á
höfði og hélt á bandi í hendi. Svona
búinn gekk ég heiman í góðu veðri,
hélt ég rétta leið suður fyrir neðan
Hól. Þar brast á mig stórhríð, svo ég
vissi engar áttir og ætlaði að kafna.
Villtist ég þá fram í afrétt, og þar
var ég alla nóttina. Þar kom ég eitt
sinn, meðan dagur var, á tóftir og af
þcim tóftum villtist ég upp á fjalls-
brún, sem kallaðar eru Hólsskálir, og
þekkti ég mig ekki fyrr en þá. Ætlaði
ég að halda undan brekkunni; greip
mig þá snjóflóð og flutti mig með, en
þá flóðið settist að, fór ég að brjót-
ast um og komst um síðir úr því, en
allt var þá ofan um mig slitið. Kom
þá mér að liði band það, er ég hafði
í hendinni, og batt ég upp. með því
buxur mínar, en þó hríðaði mjög
upp um kroppinn, og átti bágt að
verjast kuldanum. Gekk ég þá um
gólf alla nóttina, því ekki birti hríð-
ina, fyrr en nokkru fyrir dag. Fór
ég þá að reyna að róla úr stað. Var
ég þá svo máttlaus orðinn, að ég' datt
á allar síður. í þeim svifum kom ég
á svellbunka, og féll ég þar skaða-
byltu, svo ég lá lengi í óviti, en þá ég
x-aknaði við, gat ég ekki staðið á fæt-
ur, skreið ég þá langan tírna, skjögr-
aði þó um síðir á fætur og fór að
dragast ofurlítið áfram, þar til að
íærðist í mig ylur. Dimmdi nú veðr-
ið að nýju, svo tæplega var ratandi.
Hélt ég svo áfram, þar til ég sá ein-
hverja þústu, sem ég ætlaði mundi
bær vera. Kom ég þangað og skoð-
aði þctta umhverfis og fann á engar
dyr. í því bili sá ég til sjávar og var
það allskammt. Þenkti ég, að ekki
skyldi ég fast að sjónum halda, cf
ég kynni að álpast fram á bryggju
og detta þar ofan í. Sneri því aftur
og skoðaði þústuna sörnu, sló í hana
og hrökk úr köggull, og beit í hann,
og fann þá, að þetta var mótorfhlaði
nálægt Hóli, og þar þekkti ég mig,
en treystist þó ekki að komast til
v, Hér birtist síðari lilutinn afS
\þætti Bólu-IIjáhnars um HöskuldS
SJónsson. Iljáhnar ritaði allmarga^
Ssagnaþætti, og eru sumir þeirra-
S mcrkilegir. Nú er væntanleg-
S heildarútgáfa á ritum Bólu-^
S Hjálmars í bundnu máli og lausu,^
^kemur á bókamarkað í haust.s
• Finnur Sigmundsson landsbókn- s
^vörður sér um útgáfuna, en út-S
^gefandi cr IsafoldarprcntsmiðiaS
^h.f. Ititsafnið verður fimm bindi.S
Stvö bindi Ijóð, tvö rímur og eittS
S sagnaþættir, fcrðasögur og bréf.S
S Síðar mun von á sérstakri bók umS
SHjálmar, ævi hans og skáidskap.-
bæjar, heldur fór ég innan í annan
hlaða, sem presturinn átti; fann ég
það bráðum, að ég mundi þar devja,
vildi því enn reyna að bjarga lífinu,
skreið af stað á fjórum fótum heim
að bænum Hóli og upp á baðstofu-
glugga, lagði höndina á gluggann, en
gat ekki kallað, en búið var að
kveikja Ijós fyrir daginn. Húsfreyja
kom út og sér mig, og spurði, hvort
ég lifandi væri; hún varð þess vís, og
komst ég svo með henni til baðstofu
og undruðust allir. Þorfinnur bóndi,
brjóstgóður maður og hjálpsamur,
gekk að með annan mann að ná af
mér leppagörmunum, og þá þeir
skoðuðu var skyrtan eitt svell innan
upp og niður í gegn, en hattinn
klipptu þeir af höfðinu í rniðju hári.
Var síðan allur líkaminn makaður
sírópi, og hellt ofan í mig brenni-
vínsblandað kaffi. Mátti ég með
sanni segja, að ég hitti þar beztu for-
eldra hendur, því annars hefði ég
ekki lífi haldið. Þegar ég liafði sofið
urn stund, vaknaði ég við það, að ég
var búinn að íá ólíðandi kvöl í allan
kroppinn, svo ég þenkti ekki annað,
en ég mundi verulega leggjast og
deyja; vildi því heldur komast heim;
vaf mér svo léð fylgd og föt af þeim
góðu hjónum, cn þá ég heirn kom
lagðist ég og lá hálfan mánuð,
bólgnaði allur út- og innvortis, en
batnaði við að drekka af te sem og
cinnig áburðarmakstri, sem íaktor
Muller hjálpaði mér um. Að öllu
þessu afstöðnu fór ég' yfir á Eyri og
lofuðu Siglfirðingar mér að róa, og
fékk ég góðan afla, og þótti mönnum
mikils unx vert, að ég var jafngóður
orðinn.
Nú vík ég þar að, sem fyrr var frú
horfið, að eigandi að Ráeyrarkoti
flutti sig ofan á mig. Sem ráð var
fyrir gert, ætlaði hann að flytja sig
á Skútustaði, en gat ekki náð; fór
hann svo bónarveg að mér til að fá
mig til að standa upp frá sér, sem
ég gerði með stórum skaða mínum.
Varð ég þar svo húsmaður í
skemmukofa, grasnytjalaus, með
konuna og 3 börn. í þessu ráðaleysi
keypti ég hákarlaskip og hélt því út
á heilagfiski urn sumarið. Afli sá, ég
á það fékk, 600 lúður og nokkuð af
fiski; þar af hafði ég mitt lífsbjarg-
ræði það ár, og margur þurfandi
flutti frá mér töluverða björg. Á því
ári deyði kona Magnúsar Þorsteins-
sonar í Ráeyrarkoti og skömmu þar
eftir sálaðist mín kona snemma á
einmánuði. Gerði ég eftir hana góða
útfararminning og bauð til 60
manns; fói'u allir ánægðir af þeim
fundi. Kona mín var á 50. ári, þegar
hún deyði, og voru fáar konur henn-
ar líkar að dugnaði og dáðríki. Eftir
þetta tók ég ráðskonu, Guðlaugu að
nafni, með tveimur börnum, eitt ár.
Hana eignaðist síðar fyrir konu
Árni sonur rninn. Svo barðist ég eft-
ir þetta með elsku dóttur mína Guð-
finnu, skepnulítill í húsmennsku, en
hef oft fengið mikil höpp af sjóar-
afla. Um þessar mundir var mitt
gamla Grundarkot í eyði, og falaði
ég það enn á ný til ábúðar, og var
nxér því lofað af eiganda kotsins. En
þá bjó í Vík í Héðinsfirði Jón Jón-
asson og hafði kotið með, og bægði
nxér frá með ofríkisfullri aðferð
sinni. Ei að síður flutti ég mig á kot-
ið með þessa mína elztu dóttur og
hér um 20 kindur, og þar var ég
nokkrar vikur, en svo gekk hart að
fyrrnefndur Jón, stefndi mér fyr*r
forlíkun, en þó sat ég kyrr; hlaut þó
um síðir undan að láta og fá mér
liúsmennsku á Möðruvöllum upp 3
rnjög erfiðan máta, því stúlkuna
varð ég að ljá um sláttinn í 6 vikui',
svo ég gat litið hey fengið. í 18. viku
sumars gat ég fyrst heyskap byrjað,
og fékk ég hjá kunningjum mínum
slægnareitur hæst í fjöllum og mer
mjög erfiðar. Samt rcif ég saman 24
fúlgúr, og var að þessu frarn að Mik-
aelsmcssu. Dundu þá yfir hin mestu
illviðri, svo ég gat engum kofa upp
komið. Þó fór svo, að velnefndm
bóndi Jón Jónasson léði mér tvo
kofa, sem hann átti í oftnefndu
Grundarkoti, ofan yfir kindur mín-