Alþýðuhelgin - 13.08.1949, Qupperneq 3

ALÞÝÐUHELGIN
211
ar, sem ég rak þangað um veturnæt-
ur. Setti ég þá á mig 18 ær og 19
lömb. Veðuráttan harðnaði æ meir
og meir, allt fór í kaf, holt og hæðir.
Setti ég þá spýtur upp úr fúlgum
mínum til leiðarvísis, að ég þær aft-
ur fyndi, en snjóhús byggði ég heima
við Grundarkot og ók þangað heyi
mínu, og fennti í það og fór mjög
illa. Tók ég því til miðvikudaginn
þriðja í jólaföstu og skar öll lömbin,
og þenkti betra svo búið, ef ég gæti
ánum haldið. Eggjuðu mig margir af
því vei'ki, en það kom mér að góðu,
því alltaf harðnaði veðuráttan, svo
margir skáru skepnur sínar þann
vetur, og seinast fann ég ekki 8
íúlgurnar fyrir fönn; samt á endan-
um kom ég fram ám mínum í bezta
lagi. Það skeði einn dag sem oftar,
að ég var að aka heyi úr fulgum mín-
um í tveimur pokum, að hljóp upp á
ofsaveður á vestan, svo ég missti frá
mér báða pokana; fór ég á eftir að
elta þá, sá ég lítið til annars, en ekk-
ert til hins, elti ég þann og sá langt
ofan cftir firði, þar til hann stað-
næmdist í einni vök á ánni, þar hyl-
ur var djúpur undir; ég gekk við
skói'lu og hafði engan botn með
henni, labbaði því heim í kofa minn
og sótti garðabandið; kannaði nú
dýpið og var það mér í öxl; fór ég nú
ofan í þennan dauðans hyl, þótt ekki
væri fýsilegt, náði nú til pokans og
lyfti lionum upp á skörina, en stór-
hríðin dreif hann á mig jafnótt aft-
ur, svo ég loksins yfirgaf þetta hálf-
dauður, skreið svo heim í Grundar-
kot og hélt lífi fyrir það ég komst í
kindaylinn. Þegar mér var farið að
volgna, fór ég að gefa ánum það lítið
ég átti þar við af heyi; síðan lagði ég
af stað og náði með naumindum
Möðruvöllum, og furðaði fólk sig á,
hvað ég var venju fremur daufur og
alvotur, þar til ég hafði sagt því alla
söguna. Bað ég nú að Ijá mér poka á
tveimur bæjum og féþk ekki; fók nú
þaö ráð í ráðaleysi 'að láta dóttur
mína sauma poka úr báðum rekkju-
voðum mínum, heldur en að drepa
ærnar, og við það bjargaðist ég um
tíma, en að mánuði liðnum hér frá
balnaði veðuráttan; byrjaði ég þá
lcit og fann báða pokana. Þannig
harðist ég þcnnan vetur til vordaga.
Einn dag sem oftar fór ég að cr-
indum mínum ofan að Vík. Datt ég
Þá ofan í læk á leiðinni, ienti á
steini með knéð, og hjóst í sundur
tvennar buxur og hold að beini. Lá
ég nú æðilengi í þessum sárum. Eng-
in skip fóru til leguferða, fyrr en
kom fram á vor, og langaði mig til
að leita mér bjargar. Bað ég því ná-
granna míria að leggja saman við
mig og fara vestur á Nes, en það
vildu þeir engan veginn. svo ég haíði
engin ráð, nema lagði af stað gang-
andi, mjög lasinn í fætinum, og lét
ég dóttur mína fylgja mér. Var ég á
leiðinni frá eldingu til nóns að róla
yfir fjallið til Siglufjarðar. Kom ég
í kaupstaðinn og hitti þar góðan
mann, Ólaf Þorsteinsson, sem lofaöi
mér að róa; fékk ég í þeim róðri 15
kúta lifrar í hlut, og fáum dögum sið-
ar fór ég annan róður og fékk 13
kúta hjá sama manni ()!afi. Þessi
formaður beiddi mig að ljá sér Guð-
finnu dóttur mína fyr.ir vinnukonu;
þótti mér illt að neita því svo ég
gerði það. Flutti ég mig þá burt úr
Héðinsfirði og í Siglufjörð. Fór ég þá
í kofa minn gamla í Ráeyrarkoti og
baslaði þar einn í húsmennsku þetta
ár. Að því ári liðnu tók ég mér ráðs-
konu, Kristbjöi'gu Guðmundsdóttur,
ofan úr Skagafirði, með tveimur
börnum og var mér mjög ámælt þar
fyrir af hreppstjóranum, cn ci að
síður tók ég hana, og hélt hana eitt
ár og eignaðist með henni eitt bam
í viðbót, sem Sigríður Rannveig hét.
og gerði ég síðan stúlku þessa vel úr
garði með börnum sínum. Árið eftir
var ég einn, og fékk oft afla
Iröpp, svo að á því ári fékk ég 4 lýs-
istunnur. Þannig hefur guðleg for-
sjón alið önn fyrir lífi mínu, allt til
þessa dags, undir ýmsum og oft óá-
litlegum kjörum. Lof sé þér guð
íyrir liðna tíð.
Hér lýkur aðalhluta söguágrips
þess. er Bólu-Hjálmar ritaði um ævi
Höskulds Jónssonar. Sleppt er bréf-
um ýmsum og öðrum viðaukum við
ævisöguþáttinn, senr hér er eigi rúm
til að birta, þótt margt sé þar fróð-
legt um lífsbaráttu Höskulds og við-
ureignir hans við jarðeigendur,
hreppstjóra og önnur máttarvöld.
Það var þó langur vegur frá því, að
saga hans væri þar með öll. Enn átti
hann eftir að reyna margt og flækj-
ast víoa. í viðaukunum getur þess,
að vorið 1845 fluttist hann á kot eitt
í Gönguskörðum. Það reyndist ó-
byggilegt með öllu og hrökklaðist
hann þaðan von bráðar, fyrst að
Minniakragerði og síðan að Minni-
Ökrum í Blönduhlíð. Veturinn 1847
—''48 var hann veturvistarmaður á
Silfrastöðum í Skagafirði, en stund-
aði sjóróðra á Siglufirði og í Úlfdöl-
um vorið og sumarið. Haustið 1848
þrýtur viðaukana við æviágripið
með öllu. Var Höskuldur þá rúmlega
sextugur, en lifði síðan í 17 ár, að því
er rakið verður. Hefur Hannes þjóð-
skjalavörður Þorsteinsson tínt sam-
an ýmsan fróðleik um síðustu æviár
hans og sést þar af, að enn flæktist
hann æði víða. Fer frásögn Hannes-
ar hér á eftir:
Fardagaárið 1848—1849 mun
Höskuldur hafa verið á svipuðum
flækingi og næstu árin á undan, en
vorið 1849 hefur hann flutt sig
þriðja sinn að gamla býlinu sínu,
Grundarkoti í Héðinsfirði, með 28
ára gamalli bústýru, Sigríði Magn-
úsdóttur, ættaðri úr Eyjafirði. Voru
þau tvö ein í kotinu fyrsta árið, en
næsta vor fór Árni sonur Höskulds
til hans sem vinnumaður. En 13. júlí
s. á. (1850) átti Höskuldur dóttur, er
Guðný hét, með Sigríði bústýru
sinni, er áður hafði átt 2 börn í
lausaleik. Sama árið fóru og hús-
mennskuhjón mcð 3 börn sín að
Grundarkoti og voru þar 2 ár, cn
vorið 1851 fór Árni frá föður sínum
og 1852 fór Sigríður bústýra Hösk-
ulds burtu frá honum, en hann tók
þá sem vinnuhjú Þorvald Jónsson og
Herdísi dóttur sína, konu hans. Guð-
finna dóttir Höskulds fer og þá til
hans að Grundarkoti, og alls hafði
Höskuldur 7 manns í heimili það far-
dagaár (1852—’53). Vorið 1853 fóru
hjónin Árni Ilöskuldss. og' Guðlaug
Pétursdóttir til hans í vinnumennsku,
en Þörvaldur og' Iierdís fóru að búa
á Möðruvöllum og Guðfinna fór
burtu frá Grundarkoti. Næsta vor
(1854) fara þau Árni og Guðlaug
burtu, en i stað þeirra koma þá
þangað sem vinnuhjú Einar Stein-
grímsson og Guðfinna dóttir Hösk-
ulds, þá nýgift úr Ólafsfirði, en þau
fara þaðan næsta vor (1855) og tck-
ur Ilöskuldur þá bústýru Ástríði
Árnadóttur, roskna konu, systur
Guðnýjar heit. konu hans. Næsta vor
(1856) fara þau Árni og Guðlaug enn
að Grundarkoti, og það ár er síðasta
búskaparár Höskulds þar, og hefur
hann hætt búskap 1857, en var svo í
húsmennsku í Grundarkoti næstu 3
ár, ásamt Ástríði Árnadóttur, er