Alþýðuhelgin - 13.08.1949, Side 12

220
ALÞÝÐUHELGIN
im
Kafli úr bréfi frá Guðmundi mormónapresfi fii Halldórs „gjörflara" í Árfúnum
SÖGÐ DEILI A GUÐMUNDI.
Áður en birtur er bréfkafli sá,
sem hér fer á eftir, þykir rétt að
segja nokkur deili á höfundinum,
Guðmundi Guðmundssyni gullsmið,
síðar mormónapresti í Vestmanna-
eyjum og loks í Utah.
Guðmundur var fæddur í Ártún-
um í Oddasókn í Rangárvallasýslu
10. marz 1825, sonur hjónanna þar,
Tjúðmundar Benediktssonar og
Guðrúnar Vigfúsdóttur. Var Guð-
mundur þriðja barn þeirra hjóna og
næstsíðasta. Ólst hann upp í Ártún-
um, og virðist snemma hafa verið
efnispiltur, ef dæma skal eftir þeim
athugasemdum, sem um hann er að
finna í sálnaregistri Oddasóknar. Ár-
ið 1830, þegar Guðmundur er fimm
ára, er þess getið, að hann sé farinn
að stafa, og 1836 -er hann sagður
„efnilegur".
Árið 1835 fluttist faðir Guðmund-
ar frá Ártúnum að Voðmúlastöðum í
Landeyjum, en Guðmundur varð
eftir í Ártúnum hjá Magnúsi bónda
Árnasyni. Dvaldist hann í Ártúnum
allt þar til hann fór af landi burt til
náms, var fyrst hjá Magnúsi, en síð-
ar hjá Halldóri Þórðarsyni, tengda-
syni hans. Halldór þessi var lærður
málmsmiður (,,gjörtlari“), og til hans
er bréf það ritað, sem hér verður
prentað á eftir.
Árið 1840 er Guðmundur fermd-
ur. Er hann þá sagður „rétt vel að
sér, siðsamur, velgáfaður“. Árið
1844 er hann í sálnaregistri nefndur
„smiður“, og má vafalítið telja, að
hann liefur lært málmsmíði hjá
Halldóri húsbónda sínum. Árið 1845
er Guðmundur talinn meðal burt-
vikinna: „Guðmundur Guðmunds-
son, 20 ára, smiður, frá Ártúnum til
Kaupmannahafnar". Þar dvaldist
hann síðan um sex ára skeið, lærði
gullsmíði og varð fullnuma talinn í
þeirri iðn. Á þessum árum komst
liann í kynni við mormónatrú, ásamt
Þórarni nokkrum Ilafliðasyni, er
nam snikkaraiðn þar ytra um sömu
mundir. Fluttist Þórarinn heim til
íslands árið 1849, og settist að í
Vestmannaeyjum. Tók hann þegar
að boða þar mormónatrú, og varð
brátt ofurlítið ágengt. Árið 1851 kom
Guðmundur heim, og fór í fyrstu til
Halldórs bónda í Ártúnum. Svo seg-

Fráfall
ar- eða marzmánuði 1848, en Krist-
ján VIII. dó 20. janúar það ár, 62
ára gamall. Banamein hans var blóð-
eitrun.
SENDIBREF
Krisfjáns VII!.
ir í kirkjubók Oddaprestakalls: „Inn-
komnir í sóknina: Guðmundur Guð-
mundsson gullsmiður, mormóni, frá
Kaupmannahöfn að Ártúnum.“
Brátt fór Guðmundur til Vest-
mannaeyja, vafalaust vegna þess, að
hann vissi af jþórarni þar, og hefur
viljað styðja hann í trúboðsstarfinu.
Ráku þeir félagar nú mormónatrú-
boð í Vestmannaeyjum um skeið, en
þar kom, að Þórarinn heyktist og
kastaði trúnni, en Guðmundur var
„þeim mun þverúðarfyllri með sitt
áframhald í þessari einþykkni“, eins
og síra Jón Austmann kemst að orði
í bréfi til biskups. Eins og siður var
margra mormóna, prédikaði Guð-
mundur um dýrðarlandið Utah, og
eggjaði trúbræður sína og trúsystur
til að flytjast þangað. Varð það úr,
árið 1855, að nokkrir íslendingar
lögðu af stað til fyrirheitna landsins;
höfðu þeir allir tekið mormónatrú.
Guðmundur Guðmundsson var með-
al þeirra, sem brott fóru. Mun hann
hafa komið við í Kaupmannahöfn og
dvalizt þar eitthvað. Kom hann ekki
til Utah fyrr en haustið 1856.
Svo er sagt, að Guðmundur hafi
alla ævi verið ákafur fylgjandi mor-
mónatrúar. Settist hann fyrst að í
Spanish Fork, en iluttist litlu síðar
til bæjar þess, er Lehi nefnist.
Stundaði hann þar iðn sína, gull-
smíðina, meðan ævin entist. Hann
átti danska konu og þrjá sonu, en
ekki höfðu þeir neitt samband við
íslendinga.
Ekki er þeim, sem þetta ritar
kunnugt/ hvenær Guðmundur and-
aðist.
* * *
Bréf það frá Guðmundi mormóna-
presti, sem fylgir þessum línum, er
prentað eftir afskrift í ÍB 161, 8vo.
Bréfið er án dagsetningar, en gera
má ráð fyrir að það sé ritað í febrú-
Guðimindar Guðmundssonar
til Halldórs gjörtlara á Ártúnum
á Rangárvöllum, ■
Kristján áttundi kóngur vor er nu
sálaður, og hans son, Friðrik sjöundi
er setztur í sæti feðra sinna, að stýra
ríkinu; það er sá prins, er fyrr kom
til íslands (og er hann einn af soddan
persónum, er hér hefur komið), °6
er óskandi, að hann með guðs ráði
yrði sem lengst yfir oss, og að guu
gæfi honum Kristjáns fjórða kraft
og Kristjáns áttunda vísdóm, ÞaI;
hann var álitinn einn sá vísasti
kóngur á Norðurlöndum.
Kristján áttundi deyði nóttina
milli þess 20. og 21. janúar, eftir að
hafa legið sárþjáður nokkra daga, °»
var hann sagður dáinn fyrr en var,
en það barst til baka aftur, í frétta-
blöðum, sem út ganga hvern morg'
un eða dag, en föstudaginn þann 21-
januari vakti okkur borgarlýður
með sorglegar fréttir, en stríðsmaður
gekk á strætum borgarinnar og blcS
í lúður, ákaflega og sorgarlega>
mælandi þessum orðum: Kristja11
áttundi er dauður, en Friðrik sjo-
undi lifir. Eftir honurn gengu 1_
stríðsmenn, og báru trommur, þar a
eftir 9 með trómetur, svo það var
líkt sem allur staðurinn léki á þræ 1
eða reiðiskjálfi; öll hlið voru læS ;
og enginn gat komizt út af borginn1
mestallan daginn. Þessir stríðsmenn
höfðu svart flúr yfir trómetunum
og báru svart sorgarflagg; um ö
tíðindablöð kom þann dag svartur
kantur, og mestallt efni blaðanna
hljóðaði um dauða konungs, ®e
miklum harmatölum. Allir þeir, sem
næstir voru kóngi, skulu syrgja *
sex mánuði, en almenningur í seX
vikur. Á hverjum degi er klukkum
hringt, tvo tíma fyrir md. og tvo e.
m., í öllum kirkjum borgarinnai-
Óskað er að allir vilji heiðra þaaa
fráfallna með að brúka sorgarklm
nl. svart silkiflúr um hattinn, og Þa
bi'úka flestir heldri menn (ekki tc
ég mig í þeirra tölu, þó ég herm