Alþýðuhelgin - 27.08.1949, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUHELGIN
231
sál. Það hlaut blátt áfram að fara
eins og það fór. Manneskjurnar eru
breyskar og svo framvegis.
Þess vegna hefur járnbrautakóng-
urinn, maðurinn, sem ævinlega fékk
vilia sínum framgengt, maðurinn,
sem barði niður verkfall og missti
fjóra af mönnum sínum í uppþoíi
og í eldsvoða, þess vegna hefur þessi
rnaöur nú skjög'rað inn í herbergi
sitt og lokað dyrunum.
Og við vitum, að senn er kvik-
mvndin á enda.
Andrúmsloftið í bíósalnum er tek-
ið að rafmagnast af skelfing'unni, er
gripið hefur kerlingarnai’, sem átt
hafa beztu stundir lífs síns í kvik-
myndahúsinu, þar sem þær hafa
elskað, dáið, fórnað sér fyrir háleit-
ar hugsjónir og svo framvegis. Þær
eru aftur staddar í dimmum salnum,
og enn lifa þær þá stund, að lífið beí
að dyriun þeirra.
Við finnum sálarspennuna hjá öll-
um þessum konum, og ef við ieggj-
um við hlustir, getum við heyrt
hvernig líf þeirra eyðist.
Vesalings Tom stendur þarna inni
og glímir við hræðilegt vandamál og
hi’æðilega skyldu.
Heiðurs síns vegna, með tilliti til
Hollywoodsiðfræðinnar, með tilliti
til kvikmyndaiðnaðarins (sem er
næststærsta iðnaðargrein Amer-
íku), vegna guðs almáttugs, vegna
þín og vegna mín er það nauðsynlegt
að Tom fyrirfari sér. Ef hann gerir
það ekki, táknar það hvorki meira
né minna en að við höfum blekkt
sjálfa okkur í öll þessi ár, Shakes-
peare og við allir hinir. Við vitum
að hann er maður til að gera það, en
eitt andartak vonum við samt að
hann geri það ekki, bara til að vita
hvort sú veröld, sem við höfum
skapað okkur, muni hrynja til
grunna.
Það er langt síðan við settum leik-
reglurnar, og nú, eftir öll þessi ár,
vaknar efi í hjörtum okkar, hvort
þær séu pú annars réttar eða hvort
við höfum ekki strax í upphafi gert
skyssu. Við vitum að þetta er list og
að þetta á ýmislegt sammerkt lífinu,
en við vitum að þetta er ekki lífið, til
þess er myndin of eðlileg.
Við vildum gjarnan fræðast um
hvort mikilleiki vor hljóti einnig í
framtíðinni að vera í harmleikjastd.
Kvikmyndavélin beinist að ör-
væntingarfullu andliti; það er and-
lit gamla dygga einkaritarans hans
Toms, manns, sem þekkti Tom þegar
Tom var drengur. Þetta til þess að
við skiljum aðstöðu Toms í fullri
vídd og til þess að auka á eftirvænt-
inguna.
Þá skyndilega — meðan við ein-
blínum stöðugt á sama hlutinn og
tíminn líður og óumflýjanleg enda-
lokin nálgast — gengur sonur Toms,
Tommy, til gamla dygga einkaritar-
ans og segir uppvægur að hann hafi
frétt að faðir sinn sé veikur. Iiann
veit ekki að faðir hans veit allt.
Þetta er Hollywoodaugnablik. Við
fáum að heyra viðeigandi músík.
Hann hlevpur að dyrunum og ætl-
ar inn til föður síns. Þessi piltur,
sem hefur truflað eðiilega rás him-
intungla með því að lifa með hinni
ungu konu föður síns, og þá — pang
— glymur skammbyssuskotið.
Við vitum að nú er öllu lokið fyr-
ir forstjóra Chicago & Southwest-
ern. Heiðri hans er borgið. Hann er
þrátt fyrir allt mikilmenni. Enn einu
sinni hrósar iðnaðurinn sigri. Virðu-
leik mannlífsins er borgið. Allt hef-
ur aítur komizt í réttar skoi’ður.
Hollywood getur áhyggjulaus haldið
áfram að framleiða kvikmyndir fyrir
bíógestina í hundrað ár enn.
Allt kemur heim og dæmið geng-
ur upp. Hlé. Symfónísk músík. Hönd
Tommys stirðnuð um hurðarhúninn.
Gamli dyggi einkaritarinn veit
hvað hefur gerzt, Tommy veit það,
þú veizt það og ég veit það; en enn
er okkur bannað að sjá það. Gamli
dyggi einkaritarinn lætur grófgerð-
an raunveruleik skammbyssuskots-
ins nísta gamla dygga og varfærna
sál sína. Svo hleypir hann í sig
kjarki til að opna dyrnar, þar eð
Tommy er of skelfdur til að gera það.
Við bíðum þess öll að fá að sjá
verksummerkin.
Dyrnar opnast og við göngum
inn, fimmtíu milljónir Ameríku-
manna, auk milljónanna annars stað-
ar á hnettinum.
Vesalings Tom. Hann fellur á
knén, og þótt það gerist snöggt er
einhvern veginn eins og þessi hreyf-
ing muni halda áfram að eilífu. Það
er skuggsýnt í herberginu, tónlistin
segir allt. Það sést hvergi blóð og
allt er með spekt. Tom fellur á knén,
hann deyr eins og göfugmenni. Ég
heyri tvær konur gráta. Þær vita að
þetta er kvikmynd, þær vita að þetta
er bara leikur, en þær gráta samt.
Tom er maður. Hann er lífið. Þær
gráta af því að þær sjá lífið falla á
knén. Kvikmyndinni er lokið eftir
eina mínútu, og þá standa þær upp
og fara heim að sinna sínum daglegu
störfum, en nú, hérna í kvikmynda-
salnum, gráta þær. Ég veit það eitt,
að sjálfsmorð eru (Frh. á bls. 236)
i