Alþýðuhelgin - 27.08.1949, Blaðsíða 15

ALÞÝÐUHELGIN
239

var haldinn heilráður maður og
mjög vitur á lögmál), en lögmaður
hafði frá slegið um þeirra mál að
gera, hafði og ekki sýsluumdæmi í
Skagafirði í þann tíma. Ivlanni hess-
um þótti mikið hann íengi engin ráð
eður tilhlutan af lögmai-ninurn, og
fór citt kvöld til Iíoís í húmi, og
beið við kirkju þar, því hann vissi,
að Brandur myndi til kirkju ganga
til bænahalds, scm hann átti vana
til, og þá myndi hann í þeim bönk-
um vera a'ð leggja sér heil ráð.
Brandur gekk til kirkju, en maður
þessi var beint á Iians leið, svo hann
náði ekki gi'eiðlcga kirkjunni. eítir
því sem hann vildi, og spurði mað-
urinn, hvað hann skyldi til gera við
þann mann, er slíkt vont rykti um
sig heíði upp komið. Var þá Brapdi
lögmanni óþaegð að tálman kirkju-
göngunnar, og hafði ekki annað hug-
fest að í’aeða en lesa bcenir sínar, en
mælti þó: „Hvað viltu til gera?
Skerðu úr honum tunguna." Þegar
hann hafði þetta mælt, gekk mað-
urinn i brott, en Brandur til kirkju.
Maðurinn hélt þetta heillaráð vei-a,
fékk sér aðstoð, fór til óvinar síns,
tók hann og skar burt hans tungu.
Þetfa þótti Brandi lögmanni fádæma
mikið, að svo hafði til tekizt, og var
sva riðið til Alþingis og þar máliö
fram haft. Vildu margir gera Brand
lögmann sýknsaka fyrir þetta, en
Brandur vildi það ekki, og sagði af
sér mcð öllu lögmannsdæmið, þar
svo hefði til fallið. En allir höfðingj-
Ur vildu þó Brandur væiú samt; ei
fékkst það af lionum. Spurðu þá
fyrirmenn landsins, hvern Brandur
vildi í sinn stað kjósa. Þá maú.ti
Brandur: „Fimiboga bróður minn
veit ég lögvitrastan mann í mínu
umdæmi, en þéit skuluð ábyx-gjast,
hvað í'éttdæmur sé.“ Höfðingjar
kváðu það að sköpuðu skeika mundu,
°g var Finnbogi þá til lögmanns
kjörinn og kosinn. En Brandur lög-
Uiaður hélt svari fyrir mamxinn, cr í
málið rataði, svo hann kom bótum
fyrir sig, og styrkti hann allvel, bæði
til máls og fébóta.
1532.
Var hér á landi í Grindavík einn
uugelskur kaupmaður, hét Jóhann
Bi'eiði. Hann var missáttur við
kóngsfóveta á Bessastöðum og vildi
ekki gjalda honum toll, sem vera
átti. (Frh.)
ORF OG LJÁR.
Níu er ixóg; átta má vel nota; sjö
bíta bezt, en það munu fæstir þola.
Svo sagði álfkonan, er hún vildi
leiðbeina kaupamanninuxn að búa í
höndur sér svo vel biti.
Það, sem álfkonan átti við, var
lengd orfsins frá neðri hæl og niður,
sem átti að vera níu handföng rneð-
almanns; cn 5 á milli hæla og álíka
upp frá efri hæl. Ef þessi hlutföll
í-askast vex-ður or'fið niðurþungt cða
niðurléít; þar kcmur og Ijárinn til
greina. Til eru og færanlegir hælar
og má þá íæra til þyngdarpunktiixn
á orfinu nxeð hæhxunx. Sneiðingin
fyrir ljáinn skal vera á kantröndinni,
er nxyndast á milli efri og neðri hæls
og efri hæll liggur lárétt., en neðri
hæll lóði’étt. Ef þetta skeikar vei’ður
fyrirsneitt eða^ baksneitt í oi’finu og
„fer þá illa“ í því.
Heyrt hef ég efri hæl íxefndan
bónakarl; líklega þó í sögu (G. Frið-
jónss.) fremur en það sé sunnlenzkt
heiti. Ákafamaður mikill setti ask-
inn á bóhakarlinn og át skyrið
standandi. Á efri hæl er húni eða
húnn; ef svo er ekki, þá er áfella
sín hvorum megin á hælnurn í stað
húna. Þá eru og tveir oi'fhólkar.
Ljárinn: „Skozkur" ljár (blaðið
skozkt); norskur, „Eylands ljár“,
einjáx-nungur, amerískur, hernáms
afbrigði pg þótti ekki gefast vel.
Samsuðuljár, sem nxun hafa verið al-
íslenzkur að gerð, er löngu horfinn.
Mjög slitinn Ijár nefnist spík, Ijá-
spík.
Gerð ljásins: Þjó, grasklauf, bakki
og blað, „blað skilur bakka og egg“.
í skozkan ljá þarf og ljábakkasaunx.
Þrjár eru lengdir ljáa. Lengsta
„sort“, miðsort og stytza, tíu gata og
m’u; þannig tekið til orða. Sort cr
ljótt orð og ekki íslenzkt, betra gerð.
Ljárinn getur legið vcl eða illa,
verið upp lagður eða niður Iagður,
úrréttur cða krappur í.
Vel veit ég að flest eru þessi orð
algeng, eix eru þau notuð í sama
skilningi um land allt? Og hverfa
þau ekki smám sanxan úr málinu
með aukinni vélanotkun?
Þetta ex-u aðeins nokkur heiti á
eiixu amboði. Hvað mundu nxörg
íxöfn á hlutum í einni íburðarxnikilli
viðhafnarstofu eða segjunx á einu
auðugu heimili, og hversu íslenzk
væru þau?
Þetta konx í þanka nxiixix
þegar ég sló túixblctlinn.
Mig langar til það leggist inn
í litla „snxælkis“-dálkixxn þinn.
G. E,
SIGUJRÐUK FJÓSAMAIU R.
Kai'l einn er Sigui'ður hét, að auk-
nefixi kaggi, var fjósamaður hjá
Þóroi Guðmundssyni alþingismanni
í Hala í Holtum í'étt fvrir síðustu
aldamót.
Fremur nxun lxaixn lxaía verið vit-
grannur, eixda fátt kennt í uppvext-
inunx. Þó hafa líklega slæðst ofaix í
haxxix nokkrir dropar af miðinum
þeim, er Óðinn „seldi aftur“ utan
við Ásgarð forðuixx daga, og í'eyndi
hann að lnxoða saman bögu við ýmis
'tækifæri.
Einhver útlendingur hafði farið
niðrandi orðum unx íslana eða ís-
lendinga. Þetta hafði karl heyrt og
líkaði illa. Þá kvað hann:
Ekki hef ég Óðins vit
til að yrkja bögu drit;
langar þó'að sýna lit
fyrir íslands vamm útskit.
Um kýrnar og fjósaverkin kvað
Sigurður þetta:
Kýrnar íása um bakkana
nxeð uppsperrta rassana,
en lítið hafa þær fyrir kjaftana.
Sigurður kenxur inn að drekka
morgunkaffið:
Búinn er ég að gefa í fjós,
líka búinn að vatna,
en ekki er frúin geislaljós
búin að skenkja kaffið.