Alþýðuhelgin - 24.09.1949, Blaðsíða 10

250
ALÞÝÐUHELGIN
fóru. Að því búnu setti liún snældu-
snúð með kerti í klettaskoru hjá vin-
konu sinni — hún flutti sig aldrei,
þær voru svoddan aldavinur —, en
að morgni var kertið horfið. Nú vík-
ur sögunni til Péturs. Það var ein-
hverju sinni á einmánuði, er hann
var drengur um fermingu, að hann
sat inni á rúminu sínu í pallbaðstof-
unni í Rein í rökkrinu, um það leyti,
er móðir hans var vön að skammta
kvöldmatinn, en allir voru nú úíi
við. Allt í einu sá hann móður sína
koma inn að pallstokknum, leggja
handlegginn upp á stokkinn og líta
niður fyrir sig. Þarna stóð hún litla
stund og sneri síðan út. Hann hélt
nú, að hún mundi hafa ætlað að
biðja sig að bera inn askana, en ekki
séð sig, því að töluvert .var farið' að
dimma. Hann stóð því upp og gekk
út á eftir; sá hann þá, að móðir hans
gekk fram bæjardyrnar og út á hlað-
ið, en liann hélt á eftir. En er hann
kom iit, var hún að ganga suður fyr-
ir bæinn í þá átt, sem vinkona henn-
ar bjó. Vildi hann nú vita, hvað um
móður sína yrði og gekk því á eftir
henni. En er hann kom suður fyrir
bæinn, var allt í einu þrifið í herð-
ar honum og sagt um leið: „Því gjör-
ir þú mér þetta, vinkona!11 og var
þar þá komin móðir hans, en sú,
sem honum virtist vera móðir sín,
hvarf þá allt í einu.
Nóttina eftir dreymdi hann, að
kona kæmi að rúminu til lians og
sagði: „Ekki auðnaðist mér, að þú
kæmir til mín, en eigðu samt það,
sem ég læt undir höfuðið á þér“, og
voru þar um morguninn, er hann
vaknaði, nýir, mosalitaðir vettling-
ar, hin mestu þing, og átti hann
þá lengi síðan.
Margar slíkar sögur bæði um sig
og aðra sagði Pétur okkur, enda mun
hlundufólkstrúin, að minnsta kosti í
uppvexti hans, hafa verið einna
mest í Hegranesinu. Þar er landslagi
svo háttað, að þar eru. ásar og kletta-
borgir, og dalir og dældir víða á
milli, en slíkt land er hulufólki
einkar byggilegt. En þó flestum
kæmi saman um, að mikil væri
huldufólks-byggðin í Hegranesinu,
voru menn þó eigi á eitt sáttir um
það, hversu huldu-bæirnir væri þar
margir. Þá sögu heyrði ég ungur, að
tvær kerlingar hefðu átt að deila
um tölu huldufólks-bæjanna í Nes-
inu. Staðhæfði önnur, að þeir væru
13, en hin kvað það engu gegna, þeir
væru 15, og hvorki fleiri né færri.
Önnur hét Björg, hin fótalanga að
auknefni; er frá þessu sagt til þess
að sýna, liversu vissir menn þótt-
ust í þessu efni. Ætla ég, að það sé
fullkomlega víst, að eins og menn
trúðu því fyrir fullt og fast, að
huldufólk væri til, eins hafa menn
verið sannfærðir um, að þeir hafi
sjálfir séð það, eigi aðeins í svefni,
heldur og í vöku, og orðið varir við
athafnir þess og bjargræðisútvegi.
Ég heyrði svo marga sannorða menn
á æskuárum mínum segja frá slíku
með þeirri alvörugefni og sannfær-
ingarafli, að óhugsandi er, að slíkt
hafi verið ásetningsskrök.
Draugatrú var og allmikil í upp-
vexti mínum, en þó voru það helzt
svipir drauðra manna, er menn urðu
varir við, en minna af uppvakn-
ingum, því að þeir voru þá flestir
fyrir löngu dauðir, er fengizt höfðu
við að vekja upp nyrðra, t. d. Jón
goddi. Skip fórst einhverju sinni á
Reykjaströnd, er ég var hér um bil
7 ára, og var á því unglingsmaður
frá prestssetrinu. Nóttina eftir kom
hann á glugga yfir rúmi prestsins og
kvað:
Helkafnaðir allir erum,
á Málmeyjarsundi fórum.
Sást hann þar síðan oft á gangi
heima á staðnum í sömu gráu úlp-
unni og sauðsvörtu buxunum, sem
hann var í, er hann fór seinast að
heiman.
Á Skaga var draugur, Eiríkur
nokkur, sem mig minnir, að ég
heyrði kallaðan „Eirík góða“. Hann
var meinleysingi og væfla, og
reyndi helzt að villa fyrir mönnum í
dimmviðri og fjúki, og vildi þá
teygja menn af hömrum fram, en
fáum gat hann orðið að meini, sök-
um vesalmennsku. Þá var Þorgeirs-
boli stundum á ferðinni í Skagafirð-
inum, og Árbæjar-Skotta, og jafnvel
hafði hinn alkunni Írafells-Móri
gjört þar vart við sig, eftir því sem
ég heyrði sagt frá; en einna minnis-
stæðust eru mér þó afdrif Skinnpilsu,
er ég heyrði Níels skálda segja. Hún
var að gjöra óspektir og glettingar
hingað og þangað framan til í Skaga-
firðinum, og var þá Níels loksins
fenginn til þess að koma henni fyrir,
því að bjargvættur þótti hann hin
mesta í þeim efnum. Fór hann nú á
bæ þann — mig minnir helzt, að
hann væri fram í Blönduhlíð —, er
Skinnpilsa var þá að ónáða, og sett-
ist þar að. Þá hina fyrstu nótt, er
Níels var þar, gjörði Skinnpilsa alls
eigi vart við sig, og þótti það ný-
lunda. Níels var þar aðra nótt, og
kom þá Skinnpilsa að vísu, en gjörði
ekkert af sér. Daginn eftir í rökkr-
inu var Níels að mala fram í bæj-
ardyrum, og veit hann þá eigi fvrr
til en Skinnpilsa er kominn inn hjá
honum, og inn í göngin og glennir
skjáina all-ófrýnilega framan í hann.
Fór Níels þá til móts við hana, en
þess vildi hún ekki bíða og fer út
um vegginn. Það þorði Níels ekki að
leika eftir henni, en hljóp út bæj-
ardyrnar, og er út á hlaðið kom,
grillti hann Skinnpiísu út og niður
í mýrinni, kallaði til hennar og bauð
henni að bíða sín, og varð hún að
gjöra það, þó nauðug væri. Fóru svo
leikar milli þeirra, að hann kom
Skinnpilsu þar fyrir í mýrinni.
Kvaðst hann hafa lagt mikinn varn-
að á, að eigi væri rist þar og kvað
þá mundu vel hlýða.
Á kvíaból kom ég 14 eða 15 ára
gamall á næsta bæ; þar stóð hús-
freyja með vinnukonu sinni yfir a
fyrir utan kvíavegginn, og virtist
mér ærin dauð eða því nær. Hafði
hún fengið flog allt í einu og dottið
niður með froðufalli, og var orsök-
in sú, að maður, er Þorgeirsboli
fylgdi, fór um veginn. Höfðu þær
milli sín sokkaband og lögðu í lykkju
yfir ánni á ýmsa vegu, og er það i
það eina sinn, sem ég hef séð svo-
kallaða sigurlykkju riðna, en liún
á að lækna skepnur þær, sem draug-
ar slasa; en ekki dugði hún þó í þetta
sinn.
Margs konar voru fylgjur manna;
var sagt að sumum fylgdu hundar,
öðrum kettir, ljós o. s. frv. eða þa
svipir nýdáinna manna. Sáu menn
fylgjur þeirra, sem komu daginn
eftir, ýmist vakandi deginum áður
eða þá í svefni nóttina fyrir. Þá er ég
var um fermingu, fórst ungur mað-
ur í snjóflóði, og var fluttur liðinn
heim á næsta bæ af bændum þar.
Eftir um veturinn sagði kvenmað-
ur á heimilinu, þ>ar sem ég var, oft
á morgnana, að þá um daginn mundi
annar hvor bændanna, sem báru
mann þennan heim til sín, koma, og
vildi svo til, að það geklc oftast eft-
ir. (Niðurlag í næsta -blaði).