Alþýðuhelgin - 15.10.1949, Blaðsíða 8

280
ALÞÝÐUHELGIN
Jón Kr. Lárusson:
r
Ur ævisögu Breiðfirðings
ísafoldarprentsmiðja sendir frá
sér um þessar mundir bókina „Ævi-
saga Breiðfirðings“, en það eru end-
urminningar Jóns Kr. Lárussonar
skipstjóra og bónda frá Arnarbæli á
Fellsströnd. Er þar sagt frá fjölda
manna og málefna, víða af óvenju-
legri bersögli. Öll er frásögnin
hressileg og hispurslaus. Hikar höf-
undur hvergi við að segja skoðun
sína. Má því ætla, að bókin veki all-
mikla athygli.
Hér birtast tveir kaflar úr „Ævi-
sögu Breiðfirðings“.
SAGAN UM HEYIÐ.
Eins og getið er hér að framan,
seldi ég talsvert af heyi, meðan ég
bjó í Arnarbæli, og hafði ég oft góð-
ar tekjur af því. Eitt sinn, er ég var
staddur í Stykkishólmi seinni part
sumars, biður Sæmundur Halldórs-
son mig að finna sig. Var erindið að
biðja mig að selja sér hey þá um
haustið, 20 hesta, sem hann kvað sig
vanta. Ég taldi tormerki á, að geta
flutt það svo langan sjóveg, því að
tíð var slæm, og ég þá búinn að
selja „Austra“ minn, en fá aftur
stóran flutningabát úr Bjarneyjum,
sem ég gat flutt á 20 hesta af heyi
í góðu veðri. En til að leggja upp með
heyfarm að haustinu 12 sjómílna leið,
þurfti einsýnt veður. Hey var þá í
góðu verði, og vantaði marga hey í
• Hólminum. Sæmundur sótti þetta
fast og fór svo, að ég lofaði honum
heyinu. Leið nú tíminn, en aldrei gaf
mér með heyið. Ég átti heyið í eyj-
unum í góðum göltum með hærum
yfir, svo að ég var ekki hræddur um,
að það dræpi.
En loks kom að því, að ég lagði af
stað með heyið i góðu veðri, og lán-
aðist ferðin vel út eftir. Ég lenti í
Stykkishólmi í byrjun dimmu, og
gekk til Sæmundar að láta hann vita,
að nú væri heyið komið. Hann virt-
ist verða því mjög feginn, og sendi
strax sína trúu þjóna til að skoða
heyið, sem báðir voru gamlir bænd-
ur. Þeir skoðuðu heyið og komu svo
til okkar, þar sem við vorum að tala
saman. Sögðu þeir heyið gott og vel
verkað, en farið að dofna, þar sem
þessi tími væri kominn. Þá segir
Sæmundur: „Ég kaupi heyið ekki
með sama verði og snemmslegið
hey“. Ég sagði honum, að ég hefðá
tekið það fram, þegar ég lofaði hon-
um heyinu, að ég slægi ekki af
verðinu, og yrði það að standa. Ekki
man ég nú, hvað hann vildi að ég
slægi af heyinu, en ég aftók að slá
nokkuð af því. „Hvað ætlarðu að
gera við heyið?“ spyr Sæmundur,
„nú er veðrið að versna og detta á
myrkur“. Ég sagði, að honum kæmi
það ekkert við; hann gæti fengið
heyið fyrir það verð, sem um hefði
verið samið, en ég slægi ekkert af
því. Slitnaði nú upp úr heykaup-
unum milli okkar og reigsaði hann
burt.
Nú var byrjað að rigna og komið
myrkur. Báturinn lá við bryggjuna
með farminum, og var ég að hugsa
um að bera heyið af og stafla því, og
breiða seglið yfir til morguns. En þá
kemur Pétur Lárusson til mín með
boð frá Ágúst Þórarinssyni, hvort ég
vilji selja honum heyið. Pétur var
þá verzlunarmaður hjá Ágúst. Ég
sagði Pétri, að mér væri sama,
hverjum ég seldi heyið, en ég yrði
að fá það borgað í vörum og pen-
ingum. Samdist svo með okkur, að
Ágúst borgaði helminginn í pen-
ingum, en hinn í vörum, sem ég tæki
út daginn eftir. Ég var nýbúinn að
leggja inn hjá honum féð og skuld-
aði mikið, svo að ég fékk enga út-
tekt hjá honum að sinni. Ætlaði ég
mér að fá vörur fyrir heimilið fyrir
heyverðið.
Ágúst átt.i heyhlöðu inni í Maðka-
vík, og flutti ég bátinn þangað. Var
nú bvrjað að bera af farminn og
vigta heyið. Ágúst vigtaði sjálfur og
var handfljótur að vana. Honum
líkaði heyið vel og virtist hinn á-
nægðasti. Endurtók ég nú samn-
ingana, hvernig heyið ætti að borg-
ast. Ég skrifaði hjá mér í vasabók
þyngd á hverjum bagga og hann hjá
sér. Heyið var látið ofan á í hlöðuna,
og var skán af stakk á milli þess og
heysins, sem fyrir var í hlöðunni, og
skildi mitt hey sig alveg frá. Við
unnum við þetta langt fram á nótt,
að leysa heyið og hala það upp. Síð-
an fór ég með bátinn niður í kaup-
stað, ángæður yfir vel unnu dags-
verki.
Morguninn eftir var hvass suð-
vestanvindur, og hugði ég nú gott til
að sigla heim með vöruna fyrir hey-
ið. Ég var snemma á fótum. Þegar
opnuð var búðin fór ég inn og hitti
þar Pétur Lárusson, og vildi ég nú
fara að gera upp heyið, en Pétur
sagði, að Ágúst kæmi bráðum og
bezt að bíða hans. Svo kom Ágúst,
og fórum við nú að bera saman vigt-
ina, en hún reyndist ekki sú sama
hjá báðum og höfðu sumir bagganna
létzt yfir nóttina og lagaði Ágúst
það, en svo urðu sáturnar 40 hjá mér,
en ekki nema 37 hjá honum. Ekki
hætti ég fyrr en ég var búinn að fá
rétta vigt á heyinu; var þá farið að
síga í Ágúst. Kom nú að því erfið-
asta, að fá heyið borgað. Þá aftók
Ágúst að borga nema helming heys-
ins. „Ég borga þér helminginn í
vörum“, segir hann, „hitt skrifa ég
inn í reikninginn þinn; hann þolir
það“, bætir hann við. Nú byrjaði
rimman fyrir alvöru. Ágúst segir:
„Heyið er komið undir lás í hlöðu hjá
mér, og þaðan fer það ekki, nema
ofan í skepnurnar, scm eiga að éta
það“. Ég sagði honum, að heyið væri
mín eign, meðan það ekki væri borg-
að. Rifumst við nú vel og lengi, sem
endaði með því, að hann henti í mig
lyklinum að hlöðunni, þegar ég hót-
aði að láta sýslumann opna hlöðuna.
Var nú heyið mín eign, en begar
Guðmundur læknir komst að, hvern-
ig gekk með heysöluna, því að fátt
fór fram hjá honum, bauð hann mér
að kaupa heyið, sagði sig vanta það.
Seldi ég honum það, án þess að
þurfa að vigta það aftur. Hann sagð-
ist trúa því, að Ágúst hefði ekki
snuðað sjálfan sig á vigtinni, en ég
yröi að koma því til sín sér að kostn-
aðarlausu. Ég lofaði því, og borgaði
hann heyið samstundis í peningum-
Fékk ég Halldór Jónsson á Mel,
merkan mann í Hólminum, til að
sjá um flutning á heyinu til Guð-
mundar læknis upp á minn kostn-
að. Fékk ég honum lykilinn að
hlöðunni og bað hann að skila hon-
um í hendur Ágústar, þegar hann
væri búinn að taka heyið út úr
hlöðunni, sem hann og gerði.
I