Alþýðuhelgin - 15.10.1949, Blaðsíða 14

286
ALÞÝÐUHELGIN
DRUKKNUN ÞÓRARINS ÖEFJÖRÐ.
Flestir munu kannast við stef
þetta, er Bjarna Thorarensen varð á
munni, þá er hann frétti að mágur
hans og frændi, Þórarinn Öefjörð,
hafði látizt með sviplegum hætti:
Er þegar öflgir
ungir falla
sem sígi í ægi
sól á dagmálum.
Þórarinn Öefjörð var sonur Magn-
úsar Þórarinssonar, föðurbróður
Bjarna. Fæddur var hann 1783, var
efnilegur snemma og settur til
mennta. Haustið 1814 sigldi hann ut-
an til laganáms við Kaupmanna-
hafnarháskóla. Er auðsætt á bréfum
Bjarna Thorarensen, að honum hef-
ur verið mjög umhugað um þennan
frænda sinn og' þótt mikið til hans
koma. Biður hann vel fyrir hann í
bréfum til vina sinna í Ilöfn, Gríms
Thorkelins, Gríms Jónssonar og
Bjarna Þorsteinssonar. í einu bréf-
inu kemst hann svo að orði um Þór-
arinn: ,,Hann er einn frænda minna,
sem ég mest allra held uppá* því ég
hefi þókzt finna hjá honum hrein-
lyndi, stöðugleika, góðan greindar-
kraft og manndáð, svo ég held að
hann með hjálp góðra manna geti
orðið föðurlandi sínu til gagns á sín-
um tíma. Ég vil hafa úr honum
sýslumann með vold og magt. Þau
embætti eru mest verð allra á ís-
landi“.
Þórarinn Öefjörð kom heim að
loknu lagaprófi og var settur sýslu-
maður í Rangárþingi 1819, er Vig-
fús Þórarinsson, faðir Bjarna, and-
aðist. Gekk hann þá að eiga frænku
sína, Rannveigu Vigfúsdóttur, syst-
ur Bjarna. Hinn 12. dag júnímánað-
ar 1823 var Þórarinn settur sýslu-
maður í Skaftafellssýslu og reið í
embættisferð þangað austur í sept-
embermánuði, cn drukknaði á heim-
lcið úr þeirri för. í Annál 19. aldar
cr frásögn af atburði þessum. Hún
er svohljóðandi:
„í september vildi Þórarinn Öe-
fjörð sýslumaður ríða í Skaftafells-
sýslur, er hann var settur fyrir. Var
altalað, að hann hafi sagt það ber-
lega, að eigi mundi hann koma með
lífi úr þeirri ferð, og gert ráð fyrir
legstað síjium. Hann kom til bæjar
við á þá, er rann frá Kötlu eftir Mýr-
dalssandi. Er sagt, að hann hafi
beðið bónda fylgdar, en hann hafi
verið nokkuð tregur, og boðið hon-
um gistingu og íyldgarmönnum
hans, þótti áin lítt fær, og ætlaði, að
betri mundi að morgni. Það var 14.
septcmber, og vildi sýslumaður á-
fram. Þeir voru með honum, Páll
prestur Ólafsson Pálssonar og Bene-
dikt skáld Þórðarson, þá orðinn
gamall og óstyrkur. Páll hét mað-
ur sá, er fylgdi Öefjörð að heiman.
Riðu þeir allir til árinnar, og bænd-
ur tveir, Árni og Þorlákur. Var áin
mikil, en sýndist þó fær. Og er þeir
voru langt komnir út í vatnið, kom
hlaup mikið á þá úr jöklinum, svo
að tók upp yfir hcstana á miðja
mennina, og kollvarpaði hvorum
tveggja. Týndist þá Páll prestur, en
sýslumaður og Bcnedikt komust á
fætur, og hröklduðust hestarnir frá
þeim til sama lands, svo og bænd-
urnir Árni og Þorlákur, og Páll
fylgdarmaður. En þeir Öefjörð stóðu
í vatninu á grynningum í mitti, lík-
lega í þeirri von, að hinir mundu
koma til þeirra hestunum. Kom þá
annað vatnsflóð og sló þeim flötum,
og sást Benedikt eigi síðan. Þá er
sagt, að hann hafi kvcðið þannig,
eða þessu líkt:
Andæftir skáld
upp úr móðu:
Fram eru feigs götur,
skiljast sköp,
skammt er að landi,
brosir bakki mót.
Þórarinn Öefjöi'ð komst enn á
fætur, og ætluðu þá Skaftfellingar
þeir tveir, er stóðu á landi, fyrir
sárbeiðni Páls, að freista að komast
til hans, en er hann sá það, tók hann
að vaða á móti þeim. Óð hann lengi
all-knálega, svo að vatnið braut á
öxlum honum, og voru þeir komnir
skammt eitt frá landi, er hann átti
skammt til þeirra. í því reið að
þriðja öldufallið. Tók það upp yfir
hann, og lézt hann þar, en þeir kom-
ust til lands aftur. Líkin fundust
tveim dögum seinna“.
Þessi er frásögn Annáls 19. aldav.
Virðist liún byggð á tveim heimild-
um aðallcga, Árbókum Espólíns og
iGausturpóstinum 1823. Rangherœi
er það, að Benedikt Þórðarson hafi
verið gamall orðinn og ellihrumur.
Hann hafði ekki nema einn um
fimmtugt. Þá er og vísa sú, sem
Benedikt er látinn kveða i ánni, þá
er hann drukknar, vafalaust af öðr-
um ort. Að öðru leyti cr írásögnin
sennilega í aðalatriðum rétt.
Bjarni Thorarensen orti tvö all-
löng kvæði í tilefni af atburði þess-
um. Heitir annað þeirra Kötlukvísl,
og er þar greinilega skýrt frá at-
burðinum sjálfum, mjög á svipaða
lund og í frásögninni hér að fram-
an. Hitt kvæðið nefnist Til Raim-
vcigar systur minnar. fjögur síðustu
erindin sverja sig bezt í ættina:
Berjast hermenn
og bana hljóta
fyrir föðurland.
Embættismaður
embætti stýrir
íyrir föðurland.
Deyi hann fyrir cmbætti.
deyr hann einnig
íyrir föðui'land.
Er því þinn maki
sem í orustu fallinn,
3 '->
fegursta dauða
hann fengið hefur,
sá er dauði lífi
löngu betri,
því vér lifum \.
svo lærum að deyja.
Huggast því mín systir
og í hug þér lát koma,
hvers þú ekkja ert.
Æran er gleði
allri fremri,
mundu líka
að þú ert manns dóttir.
Líttu á stjörnu hvolf,
og líttu þar tvo
hali á ljósskýi
hermannlega,
mann þinn og föður
mjúkt þér bcndandi
uppi'étt að ganga
mót öi'laga straumi.
Mundi eigi Bjarni boða hér svip-
aða kenningu og hinn forni skáld-
bróðir hans, er kvað:
Dcyr fé,
deyja frændi',
deyr sjalfr it sama; m
cn orðstírr
deyr aldregi
hveim sér góðan getr. ....