Alþýðuhelgin - 26.11.1949, Blaðsíða 4

324
ALÞÝÐUHELGIN

t
*
lesa rit Tómasar Carlyle — góður og
glaðvær og bjartsýnn, aldurhnigni
og heilsulausi mæðumaðurinn. Ég
bæði kenndi í brjósti um hann og
dáðist að honum fyrir þolgæði hans.
Hann var hvatfær á Halldórsstöðum,
ungur þá.
Vestan hafs vorum við Friðrik
löngum kunnugir og lengst af sveit-
ungar. Oft bar okkur á milli. Aldrei
vissi ég til, að óvild yrði úr því, jafn-
vel þó í kapp færi. Hann varð mér
því vinveittari sem lengra leið á ævi
okkar.
Pálma hitti ég í Rvík 1917. Hann
bað mig að koma heim til sín. Það
gerði ég eitt kveld, ófyrirframboðað.
Hann tók mér sem heimamanni sín-
um. Við röbbuðum á nótt fram, mest
um Halldórsstaðaveru okkar. Hana
hélt ég mig nokkuð vel muna. Á hinu
furðaði mig: hann mundi vel líka og
gat jafnvel minnt mig á. Að tvennu
spurði ég hann, hví hann hefði aldrei
ritað neitt að marki í sínu aðalvið-
fangi, íslenzkunni, lét hann skilja,
að mér þætti það áskortur. Hann
sagðist aldrei hafa haft hug á því.
Hitt var: hvort þeirra færu ekki enn
bréf á milli, síra Friðriks og hans.
Vissi, að þeir voru lengi máíar og
rituðust á.'Hann kvað ekki svo vera
þá, en hefði lengi staðið, en ioks
slitnað upp úr út úr trúmálum, á
þeim árum, þegar síra Friðrik þótti
þar íhaldssámastur.
Við Jón Múli skiptumst bréfum á
eitt sinn eða tvisvar, eftir vistina
saman. Því lauk, þegar ég fluttist
vestur, og aldrei hittumst við, svo
að fundum bæri saman.
Halldór heimsótti ég um vorið eft-
ir, að bón hanS. Með mér voru börn
föðursystur minnar, Guðnýjar
Stephan G. Stephansson flytur ræðu á íslendingadegi í Wynyard.
Eyjadalsá, þau Guðni og Helga. Við
vöktum nótt á Bjarnastöðum. Ætl-
uðum að ganga Skjálfandafljót á ís,
beint yfir að Mýri. Þegar að fljótinu
kom, var ísinn allur jaka-floti. Hláka
var á. Samt réðumst við yfir og tókst
það slysalaust. Þegar yfir kom, stóð
Jón bóndi á Mýri á fljótsbakkanum,
hafði hlaupið að heiman, þegar til
ferða okkar sást, og heilsaði okkur
svo, þegar við náðum landi, að skilið
ættum við að vera tekin þar og kag-
hýdd fyrir fíflskuna. Jón var inn
mesti gætnismaður til orðs og æðis.
Þessu hafði ég gleymt, en Helga
frænka mín mundi það enn, þegar
ég kom heim. Þetta voru síðustu
kynni okkar Halldórs.
Ég held Jón (Múli) hafi í þá daga,
sem við kynntumst, verið ætlaður til
skólanáms. Hann var okkar fjöl-
kunnugastur ýmsu þess konar staf-
rófi. Hafði átt við byrjun til þýzku, latneskr-
ar málfræði og fleira, en ekkert framhald
orðið. Hann hafði líka lært 30 ,,tíma“ í 100
Timer i Engelsk, sem var okkar skólabók,
áður en við byrjuðum saman. Eiginlega var
kennslan engin, nema bókin. Við hlýddum
hver öðrum yfir lærdóminn, en gerðum
þýðingarnar hver út af fyrir sig, og bárum
okkur ekki saman um þær fyrr en eftir „yf-
irheyrslu“ Guttorms. Honum var létt að leið-
rétta stílana, þeir voru prentaðir sér, eins og
þeir áttu að vera, í ,,Nöglen“, kveri sem
fylgdi og hann hafði undir höndum.
Síra Jón Austmann skildi ensku nokkuð.
var talinn fær í henni og sagði að sér
hefði veitzt hún létt lærð, . sökum latínu-
kunnáttu sinnar. Þó var framburði frekar
ábótavant og til bar það, að hann gat»ekki
leyst úr á bók, sem ég las, þegar mig þraut,
helzt auðvitað þegar til alþýðumáls var
brugðið. Síra Jón var bæði tígulegur maður
og fríður á velli og prúðmannlegur og kurt-
eislega broshæðinn. Mér er sem ég sjái hann,
þegar hann svaraði stráknum, sem hélt, að
„fiskurinn væri æðsta dýrið“, og sem þu
minntist á og ég hafði heyrt og munað. T. d.
var hann eitt sinn að tala við mig um emb-
ættisbróður sinn, sem var orðlagður fyrir að
vera ölkær. „Mér leiddist hann mest,“ sagði
síra Jón, „þegar úr honum var rokið. Þá fékk
hann svo mikla brennivínssamvizku á eftir.
Einu sinni í slíku kasti bað hann mig að segja
sér bróðurlega, hvort ég gæti ímyndað mér,
að slíkur syndaselur sem hann væri myndi
geta orðið sáluhólpinn." Ég gat varla að mér
gert, en spurði þó: Hverju svöruðuð þér? „Ó,
ég bara sagði ósköp rólega: Ætli að það slark-
ist ekki einhvern veginn af?“ Ekki hló hann,
er\ svipurinn sagði til.