Alþýðuhelgin - 26.11.1949, Blaðsíða 9

ALÞÝÐUHELGIN
329
öfund né yfirlæti. Ég get þagað, en
aldrci sagt annað en mér finnst um
það, sem ég annars hef reynt að gera
mér grein fyrir. Svo cr ég nú eins
og liver maður annar: Veit bara
nrínu viti.
ÚR BRÉFJ TIL JÓNS JÓNSSONAR
FRÁ SLEÐBRJÓT 11. ÁGÚST 1913.
. .. Áður gat ég setið og ruglað við
kunningjana, hvenær sem mér slapp
verk úr hendi, eða gert mér vökunótt
til þess, eftir dagsverkið, en nú er ég
orðinn viðutan og höfuðlamaður eít-
ir hvern erfiðisdag, og vil helzt sofa1
eða verða að engu, gæti ég það fyrir
lúa-verkjutn í skrokknum. Ég gæti
hugsað mér það himnaríki, að mega
sífellt vinna, en vcra alltaf vel fyrir
kallaður. Þú minntist á félag korn-
yrkjumanna og kjarabót bænda með
samtökum þeirra milli. Ég fagna
öllu, sem við einhvern ójöfnuð berst,
jafnvel stétta-stríðinu. Það er vott-
ur um vitkun á því, hve fyrirkomu-
lagið er allt ósanngjarnt með okkur
mönnum. Sjálfur er ég bóndi að
nafninu — og þú hefur heyrt sög-
una, sem ég las einhvers staðar, að
Brandes sagði af sér og Ibsen heitn-
um. í viðræðum þcii'ra fór Ibsen að
dást að því, að Rússland væri eina
landið í heimi, þar sem manni gæti
hlotnazt það lán, að verða píslar-
vottur frelsisins, nú orðið. Dreng-
hnokki, sonur Ibsens, var þar hjá
þeim. ,,Svo,“ sagðist Brandes hafa
svarað, ,,þú kallar það lán, ef þessi
fengi rússneska hýðingu,“ og benti
á piltinn. Ibsen hikaði ögn á svarinu,
en sagði loks: „Já, væri hann á Rúss-
landi, ætti hann að vera sá, sem
hýddi, en ekki sá, sem hýddur væri.“
Eins er fyrir mér með mína stétt. Af
tvennu til, vil ég heldur að hún
hefði vit á að hýða, en flónsku til
að láta hýða sig, eins og hún gerir':
Ég er, held ég, jafnaðarmaður inn
við beinið. Ég held, að hornsteinn
sanngjarnari hagfi’æði sé sú mæli-
stika Marx, að manns-vinnan sé
verðmæti hlutanna. Sem sé, ég ætti
að fá jafnmikið fyrir kút af kartöfl-
um, eins og þú fyrir kút af gulli, sé
fyrirhöfn okkar fyrir báðum jöfn.
Öll önnur vei’ðlegging hagfræðinnar
finnst mér verða að völundarhúsi,.
sem enginn ratar út úr. Sá, sem
framleiðir lífsþarfir okkar, andlegar
og líkamlegar, er eini nýti maðui’-
inn. Það er kannske svo sem fimmti
Skáldaugun.
Um lcið og ég þakka hinum ágæta
fræðimanni prófessor Watson Kirk-
connell fyrir hans einlægu og góð-
viljuðu ummæli um skáldið Stephan
G. Stephansson, í tímariti: ,,Uni-
versity of Toronto Quarterly, Vol.
V, No. 2, January 1936“, þar sem
hann tclur Stephan G. mcsta skálcl
Canada, og áréttar ummæli sín með
því^að telja hann mesta skáld ís-
lendinga, sem uppi hefur verið að
fornu og nýju. Við, sem erum íslcnd-
ingar vitum, a,ð góðvitrustu þjóð-
bræður Stephans hafa komizt að
líkri niðurstöðu og W. K. og á undan
honum, sem eðlilegt var.
Eigi að síður á hinn góðviljaði
tungumála- og hugsjónafræðingur
próf. Watson Kirkconnell hugheil-
ustu þakkir, skyldar allra íslendinga
og þeirra, sem hlutdrægnislaust
unna manndómi, fyrir það að vilja
gefa samtíð og framtíð ábyggilega
lýsingu, bæði af skáldinu og mann-
inum persónulega. Þó vil ég allra
vinsamlegast gera þá athugasemd
við mannlýsingu prófessorsins, að
Stephan G. Stephansson hafði ckki
blá augu, eins og segir í áðurnefndri
ritgerð hans. Ég hefði varla þorað að
gera þessa athugasemd, ef ekki hefði
verið fyrir það, að ég átti tal um
þetta atriði við Stephan sjálfan, og
spratt það samtal víst út af ritgei’ð
eftir Dr. Helga Pélurss, og ummæl-
um hans og athugasemd við lýsingu
á augnalit Þorsteins skálds Erlings-
sonar, þá nýlega dánum. Þorsteinn
var sagður að hafa verið inócygur.
Ég hef ekki í svipinn við hendiná
ummæli dr. H. P., en þau voru á þá
hver maður, hinir fjórir eru ómagar,
gagnslausar uppætur, „prelátar“ og
„patrónar“, prestar og „pólitíkusar,
herrar og hermenn, „agentar“ og ó-
menni. Svona er ég nú innrættur,
Jón minn. En mér finnst ég vilji
öllu vel, sem í áttina miðar, jafnvel
bótatilraunir á stangli, sem ég þyk-
ist vita, að ekki séu nema kák, ef til
allra er litið. Slík finnst mér leið
okkar manna til að læra að lifa, og
bænda-vitið fyrir sig er þar í einn
þátturinn. ...
leið, að margt gæti nú málum bland-
azt, þegar bláu augun Þorsteins
Ei’lingssonar voru talin brún — að
honum nýlega liðnum. En hvaða lit-
ur cr á augunum þínum? sagði ég
við Stephan. Ef ég skyldi uppi
hanga, og þcim yi'ði ckki létt lýst, að
honum látnum? — „Já, ég hef þessi
kynlegu augu, sambland af brúnu,
bláu og gráu, uppistaðan er gi’á og
blá, en þetta ljósbrúna ívafið. —-
Matthias hafði líkan augnalit.“
Nú bið ég prófessor Watson Kirk-
connell vinsamlega að taká þessá
leiðréttingu til greina, og árétta xim-
mæli sín unx augnalit Stephans G.
Stephanssonar í áðurnefndu tíma-
riti, því það er á lxans færi þar, en
ekki mínu. Sömuleiðis bið ég þjóð-
bræður og systur, bæði hér og á ætt-
jörðinni, að festa í minni ofanski’áð-
ar línur, þær sem innan tilvitnunar-
merkja standa.
Með vinsamlegri kveðju og þökk.
Jakob J. Norman.
27—9—36.
----------♦---------- <
ÚIÍ BRÉFI TIL GUÐMUNDAR
FINNBOGASONAR 30. nóv. 1921.
. . . Svo er „Stjórnarbót“ þín
þakkarverð, elja þín og velvild að.
brjóta heilann um þessi nxannamein
í vorum holgrafna hcimi, jafnvel þó
ekki yrði enn gripið læknishendi á
hverju kýli, nema með reynslunni,
sem aðéins sést í ,,anda“. Élokkar
og blöð eru sem þú segir. Það er
bert. Og þó ckki sé til meira mæizt
en bótar á þcssa flakandi flík: fyrir-
komulagið, þá er það á allt í átt við
umbót-vona, og hleypir í menn hug-
í’ckki um, að mannheimur stýrj uin
síðir ólaginu af. Mér skilst, að Krist-
ur og ýmsir aðrir menn hafi skilið
við hugsjónir sínar naktai’, með að
hugsa þeim ekki neinar fyrirkomu-
lags-umbúðir, en sem ýmsir býlt-
ingamenn og „bolshevikar“ séu áð
í’eyta sanxan í’eifar á, og sú ágizkun
er mér til ánægju. Hitt hi’æðist ég,
að enginn einn umbúnaður dugi, ef
„alltaf lifir andinn sami“, andi á-
gengninnar, þeirrar almennu
heimsku, að ala sjálfan sig á öðrum
og trúa, að slíku fylgi farsæld. Það
er að mínu viti sú heimskasta hag-
sýni, gagnvart einstökum sem öll-
um, og ekkert vit -í. . . -.