Alþýðuhelgin - 26.11.1949, Blaðsíða 15

ALÞÝÐUHELGIN
335
staða og þaðan á fund sýslumanns,
er tók hann í eið. Og þar sór hann,
að Bjarni hefði falað af sér að drepa
þá Arnljót hreppstjóra og Strjúgs-
Jón, en hann skyldi drepa Pétur
Skúlason fyrir Eyjólf og leggja 10
spesíur á milli. Gvöndur Brandsson
bar og það, að Bjarni hefði falað af
sér að drepa Strjúgs-Jón og boðið sér
10 spesíur, mundi bezt að kyrkja
hann, ætluðu þá allir hann bráð-
dauðan orðið hafa. Fleiri menn báru
það með Eyjólfi, að Bjarni vildi
kaupa af sér ljúgvitni, eða þá að
leyna nokkru, svo mörg urðu vitnin
tvísaga, og kom svo, að sýslumaður-
inn furðaði vandræði þau, er á voru
vitnisburðum mann, og þótti honum
enginn kostur að átta sig á máli
þessu.
Sakir þess, hve vitnaleiðslur gengu
öndvert Bjarna Strjúgsmági, var
hann sakfelldur bæði í dómi undir-
réttar og landsyfirréttar. Var dómur
landsyfirréttar sá, að honum bæri
að refsa með 27 vandarhöggum, en
var að öðru leyti frífundinn fyrir
réttvísinnar frekari ákærum í mál-
inu, þó svo, að hann skyldi gjalda
Jóni á Strjúgsstöðum andvirði poka
þcss,' er stolið var við Stafnsrétt, og
hans innihalds með 5 rbd. 92 sk. og
standa málskostnað allan í undirrétti
og hálfan í landsyfirrétti.
Árið 1343 dó Strjúgs-Jón gamli.
Sagt var, að fáum árum áður græfi
hann peninga eigi alllitla í Strjúgs-
skarði, en eftir það féll þar niður
skriða mikil. Urðu menn þess varir,
að hann leitaði oft við skriðuna og í
henni, þótt eigi væri honum kostur
þar til að grafa; svo var þar stór-
grýti mikið og urðin afarþykk. Hafði
honum löngum orðið klaksárt með
aura sína, þótt aldrei yrði honum
fjárvant.
I.Eftir Espólín, Gísla Konráðs-
syni og Annál 19. aldar.j
ellimekkin.
Gerast hár á hölði grá,
hællinn sár í skónum,
berast árin að og frá
cins og bára á sjónum.
Gísli Olafsson
• ' frá Eiríksstöðum.
ÞORSTEINN TÓL.
Gissur hét maður Hallsson á 18.
öld, og bjó hann á Hvoli í Fljóts-
hverfi og á Breiðabólsstað á Síðu.
Var hann enn á lífi 1796. Hann átti
son þann, er Þorsteinn hét. Þorstcinn
er fæddur 24. marz 1768. í móðurætt
var Þorsteinn fjórði maður frá síra
Magnúsi á Hörgslandi. Var hann
bráðþroska mjög og afbragð ungra
manna á þeim tíma. Hneigðist hann
snemma til bóka og smíða, og svo
sótti hann smíðarnar fast þegar á
unga aldri og var sér svo úti um öll
smíðaverkfæri, að menn kölluðu
hann Þorstein tól. Líkaði Þorsteini
það nafn vel, og tók sér það síðan að
kenningarnafni sjálfur. Þorsteinn
varð og hinn mesti smiður, einkum
á járn og koparsmíði. Manna var
hann glaðlyndastur og skáld mikið á
sinni tíð. Átti hann íyrri hluta ævi
sinnar heima í Fljótshverfinu og á
Síðunni, en 1815 fluttist hann austur
að Hofi í Öræfum, og bjó þar síðan
til dauðadags eða fram undir 1850.
í æsku þótti Þorsteinn nokkuð mik-
ill fyrir sér, gáskafullur og glens-
mikill, eins og hann sjálfur kveður í
ævikvæði sínu aftan við Elis rímur
og Rósamundu, er hann orti 1835
fyrir síra Pál Thorarensen í Sand-
felli:
Ungdóms fýrugt eðli var
æsku þá um daga,
lék ég í skauti lukkunnar
sem lamb í grænum haga.
En 1783, haustíð eftir Skaftáreld,
þá er Þorsteinn var á sextánda ári,
féll honum til svo þung kröm, að
hann lá rúmfastur eitt ár og kreppti
þá svo hægra fót hans, að hann rétt-
ist aldrei síðan, og varð honum fót-
urinn ónýtur. Getur hann þess í
ævikvæði sínu:
Iktsýkinnar eiUuð pcst
árið mitt sextánda
pressaði mig og píndi mest
með plágu allra handa.
Vesæl þá mín voru kjör,
verkja stungu þyrnar,
árið heilt ég kúrði í kör.
og komst ei út fyrir dyrnar,
Líka knýttu liðamót,
linuðust sinafjaðrir,
hef ég ei síðan lieilan fót
haft sem flcstir aðrir.
Ekki þótti mönnum einleikið um
sjúkleik Þorsteins, og er sú saga til
þess, er nú segir. Þetta sama haust
og Þorsteinn veiktist, fór hann á fjöll
með öðrum mönnum í sauðaleit.
Gengu þeir inn undir jölda. Sáu þeir
þá mannsspor afar stór og langt á
milli sporanna, og því líkast sem
gengið hefði verið á þrúgum stórum,
en blóðdreíjar voru í slóðinni. Þor-
steinn tók að hlæja að sporum þess-
um og reyna að glenna sig í þau, en
veitti það erfitt. Gengur hann svo
tímakorn á þennan hátt eftir förn-
um, en félögum hans þykir þetta
óþarfa uppátæki. Leið svo dagur að
kvöldi og héldu þeir félagar allir
heim aftur. En um nóttina, þcgar
Þorsteinn er sofnaður, þykir honum
stórvaxin kona koma til sín og segja
við sig: ,,Illa gerðir þú, Þorsteinn, í
gær, að glcnna þig í spor jóðsjúkrar
skessu, og mikið kapp lagðir þú á að
flimta sem mest um það, er þér bar
þá fyrir augu og félögum þínum. En
það læt ég um mælt, að áður næsti
dagur er að kvöldi kominn verði
komin önnur eins lýti á þig og spor
mín í gærdag.“ Síðan hvarf hún. En
um morguninn, þegar hann vaknaði,
hafði hann fengið óþolandi vcrk í
fótinn og krcppti hann síðan, og bar
Þorsteinn það mein til dauöadags,
scm fyrr grcinir.
(Þjóðs. J. Þork.)
•fc 't :’é
Grctt er brá og grönn er kinn,
gcnginn hjá er þokkinn,
hafa má nú heimurinn
liærugráa lokkinn.
Fiimbogi Iljálmarsson,
Winnipeg.