Alþýðuhelgin - 31.12.1949, Blaðsíða 5

A.LÞÝÐUHELGIN
3b.
fyrirmælum atvinnurekenda um
kaup og kjör, sem oft og tíðum gátu
engan veginn talizt mannsæmandi.
Löggjafarvaldið veitti sjómönnunum
litla stoð, enda hafði það jafnan ver-
ið í höndum embættismanna og at-
vinnurekenda, sem sýnt höfðu lítinn
skilning á þörf íélagsmálalöggjafar í
þágu alþýðu manna. Fai'mannalögin
frá 1890 og siglingalögin írá 1913
máttu heita einu lagabálkarnir, sem
tryggðu sjómönnum nokkur réttindi.
Alkunna er, hve mjög skorti lengi á
sæmilcgan aðbúnað skipverja, með-
an þcir áttu um allt slíkt undir högg
að sækja til útgerðarmapna. Það,
sem þeir báru úr býtum fyrir erf-
iði sitt, var einnig skammtað úr
hnefa, og oft var sá skammtur
náesta smár.
Eftir að Hásetafélag Reykjavíkur
var stoínað árið 1915, hóf það harða
baráttu fyriir rétta.r- og kjarabótum
sjómanna.
Blaðið Dagsbrún, og síðan Alþýðu-
blaðið, eftir að það var stofnað, voru
sVcrð og skjöldur sjómanna og sam-
taka þeirra í þessari baráttu. Tog-
arasjómenn urðu að héyja langvinn
og harðvítug verkföll, til að koma
fram kröfum sínum um sæmileg
kjör. og var Alþýðublaðið þeim ó-
rnetanlegur styrkur. Þá beitti blaðið
sér einníg fyrir hækkuðum dánar-
bótum til ekkna og barna þeirra sjó-
manpa, sem .létu lífið við-stöi'f sín,
og náðust í.því efni verulegar rétt-
arbætur árið 1921.
Baráttan fyrir hvíldartíma togara-
háseta var citt þeirra mála, scm blað-
ið lagði mikið lið. Sú bráðnauðsyn-
lega í'éttarbót náði fram að ganga
árið 1921, þá er samþykkt var á al-
þingi frumvarp Jón Baldvinssonar
uhx sex stunda hvíld á sólarhring.
Þa.ð tímamark var síðan háekkað á
alþingi 1928, upp í átta stundir.
Þá lét blaðið einnig mjög fil sín
taka um öryggismál sjómanna, enda
fengust brátt merkar í'éttarbætur á
því sviði. Var það með lögum um
cftirlit með skipurn og öryggi þeirra,
sem samþykkt voru á alþingi 1922.
Er það gagnmerk löggjöf, sem enn
er að verulegu leyti í gildi, en hefur
að sjálfsögðu verið endurbætt síðan.
■ Alniénh iiianm'éttiiidamál. Alþýðu-
blaðið hóf þegar í upplxaíi baráttu
fVrir gágngerum breytingum á hinni
úreltu og ómánnúðlegu fátækralcg-
gjöf, sem lengi hafði verið í gildi.
Birti það mai'gar greinar um fátækra-
flutningana ali'æmdu, krafðist þess,
að landið allt yi'ði gert að einu fram-
íærsluhéraði og niður féllu þau á-
kvæði, að þcginn sveitastyrkur svifti
rnenn borgaralegum réttindum.
Þessi bai'átta varð langvinn og bar
ekki árangur í löggjöf fyrr cn möi'g-
um árum síðar en hér er komið sögu.
Rýmkun kosningaréttar og réttlát-
ari kjördæmaskipun varð snemma
meðal baráttumála blaðsins. Eins og
áður er sagt, náði sú í'éttarbót fram
að ganga árið 1920, að þingmönnum
Reykjavikur var fjölgað úr tveimur
í fjói'a og hlutfallskosningar teknar
upp þar. Baráttan fyrir lækkun
kosningaaldui’s niður í 21 ár sótt-
ist seinna, en þó bar lxún árangur að
lokum.
Umbætur á kaupi og kjörum
vcrkafólks og iðnaðarmaiiua urðu að
sjálfsögðu þegar frá upphafi rneðal
helztu bai'áttumála blaðsins. Varþess
og brýn þörf, vegna þeirrar dýrtíð-
ar, sem ríkti hér á landi eftir heims-
styrjöldina fyi'ri, þegar lífsnauðsynj-
ar allar hækkuðu stói'lega í verði.
Tókst vei'kalýðssamtökunum með
harðri bai'áttu að rétta að nokkru
hlut hins vinnandi fjölda, og studdi
Alþýðublaðið hagsmunasamtökin
fastlega í öllum viðureignum þeirra
við atvinnurekendur.
TÍMABILIÐ, 192ö — 1933.
Eins og fyrr segir, var Alþýðu-
Frh. af bls. 373.