Alþýðuhelgin - 31.12.1949, Blaðsíða 21

ALÞÝÐUHELGIN
373
Framliald af bls. 357.
Alþýðublaðið þrjáfíu ára
borið það fyrir fylkingum í barátt-
unni.
En þó að vel hafi sótzt er enn löng
og erfið leið fyrir höndum. Framtíð-
ar baráttumálin eru mörg. Það ber
fyrst og fremst að tryggja það, sem
fengizt hefur og bæta, en síða.i
sækja fram til aukins öryggis fyrir
starfandi stéttir, vaxandi lýðréttindi
í stjórnmálum og fjármálum cg
meiri jöfnuð á kjörum.
Undirstaða allra alþýðuflokka og
allrar alþýðuhreyfingar er aukinn
pólitískur þroski og menning. Næstu
tímar munu markast ekki sízt af
baráttunni fydir þessu og í því efni
mega hvorki blaðið né samtök okkar
hugsa einvörðungu um stundar hag.
Við megum ekki gleyma framtíðinni
í harki líðandi stundar. Það má vel
vera að gaspur og ábyrgðarlaus slag-
orð gefist vel um stund, en þau skilja
eftir hol, sem síðar mun erfitt að
fylla. Alþýðublaðið hefur unnið að
auknum pólitískum þroska og
menningu, þar sem persónulegar á-
rásir hafa vikið um set, en í staðinn
komið heiðarlegar og drengilegar
rökræður. Skamma stund verður
hönd höggi fegin, og þó að stjórn-
málablöðum takist um stund með
göróttum pólitískum áróðri að efla
fylgi flokka sinna, þá verður það
ekki varanlegt og slíkt fylgi verður
ekki byggt á traustum grunni. Skil-
yrðið fyrir haldgóðri uppbyggingu
pólitískra samtaka er það að því að-
éins fylgi menn þeim, að þeir hafi
öðlast bjargfasta sannfæringu og
lífsskoðun, sem sé í samræmi við
inntak samtakanna.
Alþýðublaðið getur litið yfir far-
inn veg. Alveg eins og alþýðuhreyf-
ingin sjálf hefur það þroskazt úr
því að vera lítið frumbýlingsblað í
það að verða áhrifaríkt landsbloð.
Aðstaða blaða alþýðunnar er ólík að-
stöðu hinna borgaralegu blaða. Blöð
alþýðunnkr berjast fyrir hugsjónum
og þessar hugsjónir hafa skapað
þau. Borgaraleg blöð eru gefin út og
rekin eins og hver önnur fyrirtæki.
Alþýðublaðið mun ætíð verða trútt
þeim hugsjónum, sem stofnendur
þess mörkuðu í upphafi. Það býr sig
nú undir langvarandi baráttu og
byggir hana á þeim grundvelli, sem
lagður hefur verið á síðustu þremur
áratugum. Ég vil gjarnan nota þetta
tækifæri til þess að þakka þeim
mörgu mönnum, sem á þessum liðnu
blaðið upphaflega prentað í prent-
smiðjunni Gutenberg, en fluttist það-
an fljótlega og var síðan um langt
skeið prentað í prentsmiðju Hall-
gríms Benediktssonar, lítilli prent-
smiðiu á Bergstaðastræti 19. Prent-
smiðja þessi var búin lélegu letri
og hafði yfir að ráða frumstæðum
vélum. Árum saman var um það rætt
innan Alþýðuflokksins og verkalýðs-
félaganna, að nauðsynlegt væri að
flokkurinn og alþýðusamtökin eign-
uðust sína eigin prentsmiðiu. sem
annast gæti prentun Albýðublaðsins
og annara rita, sem þessir aðilar
gæfu út. Árið 1924 var hafizt handa
um undirbúning þessarar fram-
kvæmdar og beitti Fulltrúaráð
verkalýðsfélaganna sér einkum fyrir
málinu. Nokkurt fé safnaðist að því
sinni í prentsmiðiusjóðinn, en þó
hvergi nærri nægilegt til bess, að í
prentsmiðiukaup yrði ráðizt. Leið
svo og beið fram á árið 1925. Þá var
að nýju skorin upp herör og unnið
ötullega að söfnun til prentsmiðjunn-
ar. Svo vel var undir fjársöfnun tek-
ið að því sinni, að á skömmum tíma
aflaðist nægilegt fé til kaupa á lítilli
prentsmiðju. Kom hún til landsins
það hið sama ár, snemma vetrar, og
tók til starfa í desember 1925.
Sama dag og preritsmiðjan hóf
göngu sína, var Alþýðublaðið stækk-
að. Það var þá rúmlega sjö ára gam-
alt og hafði allan þann tíma verið í
sama, litla brotinu, aðeins þrír mjó-
ir dálkar. Nú urðu dálkarnir fjóxúr á
síðu og lengdust að því skapi.
Breytti blaðið allmjög um svip til
bóta, enda naut það nú betri véla-
kostar og hentugri leturtegunda en
áður. Kaupendum fjölgaði til muna
og áhrif blaðsins fóru stöðugt vax-
andi.
í þessu formi hélzt blaðið nokkuð
á sjöunda ár, eða þar til í október-
árum hafa unnið fyrir Alþýðublaðið
og gert það að því, sem það er í
dag, öruggum og glæsilegum merk-
isbera Alþýðuflokksins og alþýðu-
mánuði 1933. Ritstjórar Alþýðu-
blaðsins á þessu tímabili voru þess-
ir:
Hallbjörn Halldórsson, til ársloka
1927.
Haraldur Guðmundsson, frá því í
ársbyrjun 1928 og þar til í febrúar-
mónuði 1931.
Ólafur Friðriksson, er tók öðru
sinni við ritstjórn blaðsins hinn 10.
febrúar 1931 og hafði hana með
höndum til 18. júní 1933.
Einar Magnx'isson, ritstjóri frá 19.
júní til 1. október 1933.
Vilhj. S. Vilhjálmsson, fx’á 2. okt.
til 28. okt s. á.
Skal nú vikið lauslega að nokkrum
helztu baráttumálum blaðsins á
þessu tímabili, en mun þó fljótt yfir
sögu farið, enda eru sumum þess-
um málum gerð frekari skil í viðtöl-
um, sem birtast á öðrum stað hér í
afmælisblaðinu.
Umbætur á kosningarétti og kjör-
gengi. Baráttan fyrir auknum rétt-
indum í bessu efni hélt enn áfram,
og tók nú loks að bera sýnilegan ár-
angur. Árið 1929 fékk Alþýðuflokk-
urinn bví til vegar komið með stuðn-
ingi Framsóknarflokksins, að laga-
ákvæðum um kosningar til sveita-
og bæjarstjórna var breytt á þann
veg, að kosningarétturinn var færð-
ur niður í 21 ár. Þá fékkst og sú um-
bót, að þeginn sveitastyrkur svifti
menn því aðeins kosningarétti, að
hann ætti rætur sínar að rekja til
leti, óreglu eða hirðuleysis. Þar með
var brautin rudd, enda var þess nú
eigi langt að bíða, að hliðstæð breyt-
ing væri einnig gerð varðandi kosrt-
ingar til alþingis. Fékkst því fram-
gengt með breytingu á stjórnar-
skránni 1934 og nýjum kosningalög-
um, þar sem aldur til kosningarétt-
ar var ákveðinn 21 ár og hann veitt-
samtakanna í landinu, glæsilegasta
málsvara lýðræðis, frjálslsyndis og
þingræðis meðal íslenzkra blaða.“
V. S. V.