Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.04.1966, Síða 100

SMAGREINAR
NÝJUNG í ÍSLENZKRI GRASAFRÆÐI.
ÞaS gerist nú títt, að hingað til lands koma flokkar náttúrufræðistúdenta frá
ýmsum Evrópulöndum til aS æfa vísindaleg vinnubrögð og kynnast náttúru lands-
ins. Grannþjóðir okkar í Evrópu virðast semsé hafa uppgötvaS þaS, að ísland sé
alveg einstakur blettur til aS framkvæma slíka vísindakennslu. Er þaS ekkert undr-
unarefni og raunar vonum seinna, að þeir gerðu sér þetta ljóst, og ekkert nema
gott um það að segja. Islendingar hafa um aldaraðir gengið blindandi um þetta
merkilega land, en kannske tekst útlendingum að kenna okkur að sjá og það væri
nú ekki ónýtt.
Fyrir skömmu barst mér í hendur bæklingur um niðurstöður rannsókna hjá ein-
um slíkum hóp, en það voru skotar, sem dvöldust í Þorvaldsdal sumarið 1963.
Fararstjóri leiðangursins var N. Stebbing, sem er grasafræðingur. Vegna óheppi-
legra heimilisástæðna varð hann að hverfa til Bretlands í miðjum klíðum, en kom
svo aftur undir lokin. Rannsóknir hans urðti því minni en skyldi, og mun ég ekki
ræða skýrslu hans hér.
Hins vegar er að finna í bæklingnum mjög fróðlega grein eftir annan leiðangurs-
mann, D. E. Bradley, vísindameistara (master of science), og fjallar sú um þrjú
kyn af grænþörungaættbálkinum Chrysomonadales (gulþiirungar eða gullþörung-
ar). Þörungar þessir eru einfrumungar og hafa svipur, sem þeir synda með. Utan
um sig hafa jieir oftast kísilskeljar, með ýmiskonar útflúri, göddum og broddum.
Kynin sem hér eiga í hlut bera nöfnin Synura, Mallomas og Chrysosphaerella.
Tegundir af þessum kynjum er mest að finna í norðlægum löndum, jafnvel heim-
skautalöndum, og því hafa þær orðið útundan hjá fræðimönnum fram að þessu.
Bradley safnaði sýnishornum úr alls konar pollum við Eyjafjörð, og rannsakaði
þau svo í elektrónusmásjá |jegar heim kom. Arangurinn varð góður. Um 20 tegundir
fundust af Jressum kynjum, þar af fimm tegundir nýjar, sem ekki hafði verið lýst
áður. Flestar þessara fimm tegunda hafa ekki enn fundizt erlendis, og eru Jrær því
enn sem komið er einlendar eða endemiskar á íslandi. Líklega líður þó ekki á
löngu þar til þær finnast í öðrum norðlægunt löndum.
Skemmtilegar ljósmyndir af hinum nýju tegundum og fleiri, fylgja greininni,
allar teknar í gegnum elektrónu-smásjá, sumar með allt að tólf þúsundfaldri stækk-
un. Hafi Bradley þökk fyrir rannsóknir sínar.
H.Hg.
98 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði