Félagsbréf - 01.01.1956, Blaðsíða 28

26
FÉLAGSBRÉF
allt sekt. Það eru ekki koinmúnistar einir, sem bera ábyrgð á konnnún-
ismanum og misgerðum lians, -—- ekki fremur en guðleysingjar einir
bera ábyrgð á guðleysinu, vér, sem köllumst merkisberar trúarinnar,
eigum meiri sök á því en margir þeirra eiga sjálfir. Það, sem vér höf-
um lifað af pólitísku siðleysi á þessari öld, er rökrétt afleiðing langrar
þróunar. Siðlaus auðshyggja og guðlaust misrétti er undanfari þess,
þar á ofan ábyrgðarlaus skrumspeki og niðurrif. Evrópa, evrópsk menn-
ing, innan og utan álfunnar, er óðfluga að éta upp varasjóði, sem liægt
og liægt, á alda skeiði, liöfðu safnazt í bið andlega bú. Þegar þeir eru
þrotnir með öllu, er óöldin óbjákvæmileg og ríkisófreskja í einliverri
mynd kemur á eftir. Gegn þeirri framvindu stoðar enginn vígbúnað-
ur, engir pólitískir klækir né berserksgangur. Menning, sem hefur glat-
að lífefnum sínum, dregst upp og deyr — þarf ekki vetnissprengju
til þ ess að fullnægja dauðadóminum.
„Spillt þjóð er auðvelt lierfang“, sagði Maccliiavelli, og það sagði
hann satt —■ liann var að benda á, að bolabragðarefir og valdaræn-
ingjar ættu leikinn í spilltum mannfélögum. Þegar samvizkusemi
þverrar, ábvrgðarvitund fjarar út, löglilýðni dvínar og þegnskapur
rénar og liver og einn fer það, sem bann kemst í samskiptum við ná-
ungann, þá vex tortryggni að sama skapi, allir vantreysta ölliun og þó
að reynt sé að keppa við upplausnina með auknum, opinberum af-
skiptum, lagagerð og eftirliti, þá stoðar það ekki neitt, ef á bak við
er löggjafi og ríkisvald, sem enginn virðir eða treystir.
Hvað er ríkið í þingræðislandi eins og Islandi? Er það í meðvitund
almennings að verða nokkuð annað en fáeinir flokksforingjar, allri
æru sviptir margsinnis, sem um stundar sakir sitja að völdum, af því
að þeir reyndust keppinautum snjallari í vændishótum við lítilsiglda
kjósendur? Ég er aðeins að orða bugsanir, sem liggja í loftinu, ekki
sízt að aðsteðjandi alþingiskosningum. Og lýtur ríkið, hið vestræna
lýðræðisríki, nú orðið nokkru altari í alvöru, beygir það sig í reynd
fyrir nokkurri æðri kvöð? Er bið almenna siðgæði nokkuð annað en
hyggindi, sem í liag koma, og á þorri manna nokkurt lífsmarkmið og
keppikefli annað en betri líkamleg kjör, meiri þægindi, meiri býti
úr skiptum þjóðarbúsins? Er ekki þessi lífsliugsjón áþreifanlegur veru-
leiki í báttum flestra þeirra, sem njóta beztrar aðstöðu í mannfélaginu?
Og er ekki þetta lífsmarkið sífellt viðurkennt og áréttað af öllum, sem
þurfa á kjósendum að lialda?
Þessar spurningar mættu atbugast.
Þegar innviðir þjóðfélagsbyggingarinnar taka að fúna og hinn and-