SSFblaðið - 01.12.2013, Blaðsíða 17

17
Það er orðið algengt að starfsmenn fái afhenta snjallsíma og fartölvur
frá vinnuveitanda sínum, sem í staðinn ætlast til þess að alltaf sé hægt
að ná í viðkomandi starfsmann. Þetta veitir starfsmanninum aukinn
sveigjanleika að því er varðar starfstilhögun, en skilin milli vinnu og
frítíma verða að sama skapi óljósari. Samtök norskra starfsmanna
fjármálafyrirtækja hafa gert ráð fyrir því að falin vinna eigi sér stað
innan fjármálafyrirtækja, án þess að hafa búið yfir upplýsingum um
mögulegt umfang hennar.
brautryðjandastarf viðskiptaháskólans bi
Viðskiptaháskólanum BI var falið það verkefni að framkvæma stóra
könnun á umfangi falinnar vinnu. BI unnu brautryðjandstarf á
þessu sviði, en viðlíka könnun hefur ekki verið framkvæmd áður.
„Niðurstöðurnar staðfestu grunsemdir okkar, en umfang falinnar
yfirvinnu í okkar starfsgrein var meira en við töldum“ segir Pål Adrian
Hellman, formaður Samtaka starfsmanna fjármálafyrirtækja í Noregi.
Markmiðið með könnuninni var að auka þekkingu á falinni
vinnu. Norsku samtökin búast við því að stjórnendur fyrirtækja
taki niðurstöðum könnurinnar af fullri alvöru og bregðist við þeim
í samstarfi við fulltrúa stéttarfélagsins. Markmiðið hljóti að vera að
lágmarka umfang falinnar vinnu innan hvers fyrirtækis fyrir sig.

hvErs vEgna sinna mEnn falinni vinnu?
Skýrslan sýnir að starfsmenn eru líklegri til að sinna falinni vinnu
vegna ákveðinna aðstæðna svo sem þegar þeir upplifa starfsóöryggi,
vegna innri hvata, vegna krafna um að bæta við sig menntun eða
vegna sveigjanleika í starfi, það er hvar og hvenær starfinu er sinnt.
Margir starfsmenn upplifa óvissu um hvað framtíðin kann að
bera í skauti sér. Það er eðlilegt í því ástandi sem nú ríkir þar sem
endurskipulagningar og uppsagnir eru tíðar. Starfsmenn vinna
meira ef þeir hafa áhyggjur af því að missa vinnuna, það á líka við
um falda vinnu.
Könnunin leiddi þó einnig í ljós jákvæðar niðurstöður til að
mynda að því er varðar þá innri hvatningu sem margir meðlima
norsku samtakanna greindu frá. Rannsóknin sýndi fram á að innri
hvatning leiðir til þess að starfsmenn sinntu meiri vinnu en krafist
var af þeim. Innri hvatning er tilkomin vegna ánægju af því að sinna
starfinu en ekki vegna launa.
Um það bil helmingur aðspurðra svaraði því til að nokkrum
sinnum í mánuði eða oftar ættu þeir erfitt með að mæta þeim
kröfum sem gerðar eru um vinnuframlag án þess að vinna meira
en þeir fengu greitt fyrir.
Það er ekki óeðlilegt að ætla að nýjir starfsmenn sinni meiri
falinni vinnu en þeir sem hafa starfað lengur innan fyrirtækisins en
könnunin sýndi hins vegar ekki fram á samhengi milli starfsaldurs
og fjölda falinna vinnustunda.
kEmur ssf Ekki á óvart
”Könnunin kemur mér ekki á óvart” segir Friðbert Traustason, formaður
SSF. ”Ég held að umfang falinnar vinnu sé jafnvel meira hjá þessum
sömu hópum hér á landi. Mikið af vinnunni er örugglega unnin af
einskærum áhuga starfsmanna á starfi sínu og framþróun fyrirtækisins.”
Friðbert segir nauðsynlegt að kanna þessi mál betur hér á landi og
hefur SSF leitað til Ástu Snorradóttur, starfsmanns rannsókna –
og heilbrigðisdeildar Vinnueftirlitsins. Ásta hefur verið að starfa
undanfarin misseri fyrir SSF m.a. við gerð kannana og úrvinnslu
um líðan starfsmanna, vinnuálag, starfsánægju o. fl.
augljóst samhEngi
Niðurstöður könnunarinnar benda til þess að falin vinna hafi
neikvæðar afleiðingar fyrir bæði starfsmenn og atvinnuveitendur.
Falin vinna leiðir til kulnunar í starfi, árekstra á vinnustað og innan
fjölskyldunnar og starfsleiða.
Samhengi milli falinnar vinnu og kulnunar er augljóst. Falin
vinna leiðir til þess að starfsmenn fyllast þreytu og vonleysi og
verða uppgefnir. Einbeitingarleysi gerir einnig vart við sig, sem
hefur í för með sér neikvæðar afleiðingar bæði fyrir starfsmenn og
vinnuveitendur.
Samkvæmt niðurstöðum könnunarinnar eru það sölufulltrúar,
forritarar og fyrirtækjaráðgjafar sem sinna mestri falinni vinnu,
almennt skrifstofufólk gerir það hins vegar í minna mæli.
Athygli vekur að samkvæmt könnuninni telja karlar sig sinna meiri
falinni vinnu en konur. En ef litið er til þeirrar viku, þegar falin
vinna var mæld í tengslum við könnunina, kemur hins vegar í ljós að
ekki er markverður munur milli karla og kvenna í þessu sambandi.
fróðlEgt fyrir alla
Rannsóknarniðurstöðurnar eru áhugaverðar fyrir stóran hluta
atvinnulífsins, ekki bara fjármálafyrirtækin.
„Við teljum að falin vinna fari einnig fram innan annarra
atvinnugreina í þekkingariðnaðinum. Því eru skilaboð okkar til
annarra skýr, aflið ykkur þekkingar. Ný ríkisstjórn hefur lýst því yfir
að hún ætli sér að slaka á vinnulöggjöfinni og stuðla að því að óslitinn
vinnudagur verði meginreglan í atvinnulífinu. Í því sambandi er
þekking á falinni vinnu, sem byggð er á rannsóknum, afar mikilvægt
innlegg í umræðuna“ segir formaður norsku samtakanna.
um kÖnnunina
Það telst falin vinna þegar starfsmaður notar tíma sinn í þágu
atvinnuveitanda án þess að fá greitt fyrir það yfirvinnukaup eða fá
að taka út frí í stað unninna stunda. Falin vinna getur falist í því að
svara vinnutengdum símtölum eða tölvupóstum utan vinnutíma.
kÖnnunin var sEnd í tÖlvupósti til
23.000 starfsmanna fjámálafyrirtækja og
tryggingarfélaga.
• Í fyrri hluta könnunarinnar var spurt hversu margar klukkustundir
viðkomandi hefði eytt í falda vinnu í síðastliðinni viku.
• Í seinni hlutanum var spurt hversu margar klukkustundir
viðkomandi taldi sig hafa eytt í falda vinnu á síðastliðnu ári.
• 6.571 svör bárust við fyrri hluta og 4.528 við seinni hlutanum.
• 97,6% svarenda voru fastráðnir.
• 68.3% störfuðu fyrir fjármálafyrirtæki og 24,5% fyrir
tryggingafélög.
• 11,4% voru í stjórnendastöðu,
• Meðalaldur svarenda var 48,4 ár.
Það telst falin vinna þegar starfsmaður notar tíma
sinn í þágu atvinnuveitanda án þess að fá greitt
fyrir það yfirvinnukaup eða fá að taka út frí í stað
unninna stunda. Falin vinna getur falist í því að
svara vinnutengdum símtölum eða tölvupóstum utan
vinnutíma.