Sveitarstjórnarmál - 01.04.1951, Side 36

32
SVEITARST J ÓRNARMÁL
Þessi sjálfstæða starfsemi hreppanna og
það hve rnargir hreppsbúar hafa orðið að
vinna að framkvæmd ábyrgðarmikilla starfa
í þágu almennings, hefnr átt ríkan þátt í að
efla þroska þjóðarinnar, félagshneigð og al-
hliða menningu. Stjórn og starfstilhögún for-
feðra okkar á þjóðveldistímanum í sveitar-
málefnum er því svo merkur þáttur í þroska-
ferli þjóðarinnar, að hann má ekki vanmeta.
Margt er að sjálfsögðu breytt nú um sveit-
arstjómarmál frá því sem áður var. Löggjöf
vor grípur nú meir inn á starfssvið bæja- og
sveitarfélaga. Yfirleitt mun það vera til góðs.
Ríkið veitir sveitarfélögunum margvíslegan
stuðning og fyrirgreiðslur og aðstoðar sveit-
arstjórnir við störf þeirra á ýmsa vegu. Jafn-
framt hefur ríkið eftirlit og veitir hæfilegt
aðhald varðandi störf sveitarstjórna. Þó ráða
enn að mestu hin sörnu grundvallaratriði
um stöðu bæjar- og sveitarfélaga gagnvart
Alþingi og ríkistjórn og áður. Þessar deildir
þjóðfélagsins hafa víðtæka sjálfstjórn enn og
eru á mörgurn og veigamiklum sviðum óháð
afskiptum löggjafar- og framkvæmdarvalds
rneðan stjórn þeirra er í sæmilegu lagi.
Að mínúm dórni er það mikilsvert, að
sveitarfélögin hafi rúmt athafnafrelsi og geti
á eigin spýtur stjórnað ýmsum nrikilvægum
málurn innan þess ramma, sem löggjafarvald
þjóðarinnar setur.
Þar sem einræði nær að festa rætur í ein-
hverri mvnd, þá sækir það all.taf á að ganga
á sjálfstjóm hinna smærri deilda þjóðfélags-
ins. Einræðið leitast ávallt við að draga allt
vald í einn stað, láta allar fyrirskipanir korna
að ofan. Fólkið verður síðan gagnrýnislaust að
hlýða því, senr fyrir það er lagt. Slíka fram-
vindu tel ég að beri að varast. Sé þannig fram
haldið, er stefnt að múgmennsku, sjálfsbjarg-
arhvöt fólksins deyfð og fólkið á þann liátt
tamið til þess að láta aðra hugsa fyrir sig.
Hæfileg sjálfstjóm bæjar- og sveitarfélaga
er sty'rk vörn gegn slíku. Frelsi og sjálfs-
ákvörðunarréttur sveitarfélaganna um sérrnál
sín eru mikilsverð réttindi og að mínurn
dónri ein styrkasta stoð þjóðfrelsis, sem
nauðsynlegt er að alls staðar ríki, ef fólki á
að geta liðið vel.
Það er því nauðsynlegt að „sóknarmenn"
(sveitarstjórnir og bæjarstjórnir) vorra tíma
vinni störf sín vel, vinni þau af skyldurækni
og með ábyrgðartilfinningu. Þessir kjörnu
fulltrúar starfa fyrst og frernst sem trúnaðar-
menn þess fólks, sem í hverju sveitarfélagi
býr, en jafnframt er verksvið þeirrar stöðu
umfangsmeira og nær til alls þjóðfélagsins.
Þeim ber að vera á verði, ef ríkisvaldið vill
seilast til ofmikilla afskipta af sérmálum
sveitarfélaga og héraða. Þetta er mikilvægt
verkefni, sem engin góð sveitarstjóm rná
vanrækja að gera sér grein fyrir. En hitt er
og jafn nauðsynlegt, að sveitarstjórnir hefji
sem bezt samstarf við ríkisvaldið — og á
þann hátt einan má vænta góðs árangurs.
Sanrband ísl. sveitarfélaga, sem heldur
þing sitt nú í dag, er rneðal annars stofnað
til þess: Annars vegar að gæta réttar hinna
einstöku sveitarfélaga og vera á verði um, að
frelsi þeirra og ákvörðunarréttur sé ekki
skertur um of. — Hins vegar er sambandið
stofnað til þess að stuðla að sem beztri sam-
vinnu milli sveitarfélaganna og ríkisvaldsins.
Bæði þessi verkefni eru mikilvæg. Samband-
ið er aðeins 5 ára ganralt, og má því ekki
vænta rnikils árangurs enn, þar sem fvrstu
ár slíkra samtaka, á hvaða sviði sem er, fara
oftast til þess að koma skipulagi á innri
starfsháttu og þreifa fyrir sér urn starfsaðferð-
ir. Ég veit þó um mörg einstök mál, þar sem
sambandið hefur gert mikið gagn. Hitt veit
ég með jafnmikilli vissu, að eftirleiðis verður
starf þess miklu meira og kernur að alrnenn-
ari notum.
Sambandi ísl. sveitarfélaga ber að gæta
þess, að hver einstök sveitarstjóm starfi vel
og af fullri ábvrgðartilfinningu. Það hefur