Sveitarstjórnarmál - 01.04.1951, Blaðsíða 40
36
SVEITARST J ÓRNARMÁL
sér sérstakan framkvæmdarstjóra sem hefði
svipað verksvið og bæjarstjórar í kaupstöð-
mu nú hafa.
En þetta niátti gera á tvennan hátt: Ann-
ars vegar, að þeir menn, sem í frumvarpi ráðu-
neytisins fengu hið virðulega nafn: sveitar-
ráðsmenn, væru valdir til sarna tíma og sveit-
arstjómin sjálf — m. ö. o., að bæjarstjóra
fyrirkomulagið yrði tekið upp óbreytt að
kalla í kauptúnunum, en hins vegar, að þeir
væru ráðnir sem fastir starfsmenn sveitar-
félaganna og ráðn ing þeirra væri því ekki bund-
in við kjörtímabil sveitarstjórnarinnar, held-
ur væri reynt að gera þá sem allra óháðasta
flokkaskiptingunni í sveitarstjórninni, og
hinum pólitísku breytingum þar. Að mjög
vel athuguðu máli valdi ráðuneytið síðari
leiðina, og samdi frumvarp sitt á þeim grund-
velli.
Flestum, sem hér eru, munu vera kunn
afdrif þessa máls á alþingi. Þótt ekki sé rneira
sagt, báru þau sorglegan vott um skilnings-
leysi alþingis á vandamálum sveitarfélag-
anna, auk þess sem öll meðferð málsins á
alþingi ber greinilegan vott um, að enginn
hugur b'lgdi máli hjá þingmönnum um
lausn þess. Eftir að frumvarpið hafði verið
limlest svo í efri deild alþingis, að ekki var
annað eftir en vesöl heimild til þess að ráða
sveitarstjóra, sem var enn ósjálfstæðari, enn
öryggisminni um framtíð sína og enn verr
settur á allan hátt en hinar verst settu bæjar-
stjórar eru nú, lognaðist málið út af milli
deilda, og vom það óefað beztu endalokin,
sem það gat fengið úr því sem komið var.
Ég hef fjölvrt nokkuð um þetta sveitar-
ráðsmanns frumvarp vegna þess, að það er
fvrsta tilraun, sem gerð hefur verið hér á
landi til þess að breyta um stefnu, að því er
snertir framkvæmdarstjóm í sveitarstjórnar-
málum.
Með því var ætlunin að víkja af þeirri
braut, að starfsmenn sveitarfélaga skyldu
fyrst og fremst ráðnir eftir pólitískum verð-
leikum, án þess nokkuð væri litið á starfs-
hæfni þeirra eða hæfileika til að fara með
þau mál, sem átti að trúa þeim fvrir, og inn
á þá braut að revna að láta starfshæfni og
nrannkosti vera í fvrirrúmi fyrir pólitískum
verðleikum.
Vér höfum nú hér á landi búið í rúma
tvo áratugi við það skipulag í framkvæmdar-
stjórn kaupstaðanna, að póhtískur bæjarstjóri,
kjörinn til sama tíma og bæjarstjórnin, hefur
farið með framkvæmdarvaldið í kaupstöðum
landsins. Ég held að menn séu nú nokkuð al-
mennt að komast á þá skoðun, að þetta fyr-
irkomulag sé stórgallað þó ekki sé meira sagt.
Vér skulum nú athuga nokkra augljósustu
galla þess, og svo auðvitað kosti þess einnig,
ef einhverjir kynnu að finnast.
Fyrsti og augljósasti ágalli þess skipulags,
sem nú er á þessum málum, er ön'ggisleysi
og ósjálfstæði bæjarstjórans, þess manns, sem
falið er að hafa með höndum framkvæmd
flestra þýðingarmestu málefna bæjarfélags-
ins. Alla jafna getur enginn orðið bæjarstjóri
nema hann sé af sama eða svipuðu pólitísku
sauðahúsi og bæjarstjórnarmeirihlutinn, sem
ræður hann.
Fyrsta skilyrðið til þess að geta orðið bæjar-
stjóri er því það að vera tryggur flokksmað-
ur. Þess heyrist aldrei getið, að minnihlutinn
í bænum, eða fylgjendur annarra flokka en
þess, sem af hendingu nær meirihluta, á
mjög mikið undir starfi þessa manns, bæði
fjárhagslega og stundum einnig persónulega
— og hef ég þar fyrst og fremst í huga fram-
færsluþurfana. — Pólitískur bæjarstjóri hlýt-
ur ávallt að spvrja fyrst og fremst nm flokks-
hagsmuni, áður en hann spyr um hagsmuni
bæjarfélagsins eða einstaklinga þess. Slíkur
bæjarstjóri er því ekki fyrst og fremst þjónn
heildarinnar, heldur þjónn ákveðins stjóm-
málaflokks eða flokkssamtaka, sem náð hafa
mcirihluta í sveitarstjóminni. Ósjálfstæði