Sveitarstjórnarmál - 01.04.1951, Qupperneq 41

SVEITARST J ÓRNARMÁL
37
þessa manns verður því algjört þegar mest á
ríður, en það er þegar rekast á hagsmunir
þess tlokks, sem hann er raunveruJega starfs-
maður h/a og hagsmunir svcitarfélagsins, og
í langflestum tilfellum hikar hann ekki við
að láta hagsmuni heildarinnar víkja fvrir
flokkshagsmunum, ímynduðum eða raun-
verulegum. Ég gæti nefnt þess ekki allfá
dæmi, að bæjarstjórar hafa beinlínis gefið
stjórnarráðinu rangar upplýsingar um þýð-
ingarmikil atriði, eingöngu vegna flokkshags-
muna, og má þá geta nærri, hvemig „af-
greiðslu“ allur almenningur fær hjá slíkum
starfsmönnum.
Oftast er það svo, að það er aðeins lítill
munur á minnihluta og meirihluta í hverju
bæjarfélagi, — stundum aðeins örfá atkvæði.
Þessi litli meirihluti á samkvæmt núverandi
skipan rétt á því að ráða til flokksfram-
kværnda h'rir sig illvigan andstæðing minni-
hlutans og láta hann framkvæma hreinar
flokkslegar ákvarðanir, — sem stundum
brjóta hreinlega í bág við lög, eins og ég mun
síðar nefna dæmi um, — en láta svo minni-
hlutann borga framkvæmdina að verulegu
levti. Þetta er Ijót mynd, en hún er dagsönn
eins og ástandið er nú orðið sumsstaðar í
kaupstöðum landsins.
En svo kemur einnig annað til. Með fjölg-
un flokkanna hefur farið svo, að það má
heita viðburður, ef einhver einn flokkur nær
hreinum meirihluta í bæjarstjóm. Af þrett-
án kaupstöðum hér á landi eru nú aðeins
þrír, þar sem einn flokkur hefur hreinan
meirihluta. í hinum öllum — svo og flestum
kauptúnum, — er enginn hreinn meirihluti
til og þá fyrst byrja örðugleikamir fyrir al-
vöru. Þá hefjast sanmingar milli tveggja
flokka eða fleiri, um ráðningu bæjarstjóra.
Og þá er ekki urn það spurt, hvem hæfastan
mann er að fá til starfsins, heldur um það,
um hvað er hægt að semja. Stórkostlegir örð-
ugleikar r’oru nú eftir síðustu kosningar um
ráðningu bæjarstjóra í flestum kaupstöðun-
um.
Ég sagði áðan, að þess væru dæmi, að hin-
ar flokkslegu ákvarðanir bæjarstjórnanna
neyddu flokks-bæjarstjórana, til þess að
þóknast flokksmeirihlutanum. Þetta kemur
margoft fyrir, þó það oftlega komi ekki að
mikilli sök. En þess eru einnig nokkur dæmi,
að það kemur beinlínis að sök. Greinilegustu
dæmin þar um, er hve freklega margir bæj-
arstjórar brjóta það ákvæði, að fylgja fjárhags-
áætlun kaupstaðar síns. Þess eru mörg dæmi
og gæti ég nefnt þau, þar sem bæjarstjóri
hefur ár eftir ár vanrækt að greiða lögboðin
gjöld, sem innheimt hafa verið hjá gjald-
þegnunum, en tekið féð þess í stað og varið
því til annars, sem þá í svipinn þótti líklegra
til pólitísks framdráttar fyrir flokk hans.
Vafalaust er slíkt gert fyrst og fremst eftir
skipun frá hinum ráðandi meirihluta, en
bæjarstjórinn verður að hlýða þeirri skipun,
hvort sem honum líkar betur eða verr.
Þá er og önnur hlið á þessu máli, sem ekki
ber síður að líta á, og það er sú, sem snýr
að bæjarstjóranum sjálfum. Bæjarstjóri er
nú ráðinn til fjögurra ára og að þeim tíma
liðnum er starf hans laust. Hann á það al-
gjörlega undir því, hvemig kosningar fara,
hvort hann heldur starfinu áfram eða missir
það. Honum er það því mikil freisting, að
beita sér ötullega flokkspólitískt í kosning-
um og þá liggur einnig sú freisting nærri að
misnota stöðu sína, ef taflið stendur tæpt.
Það fer því ekki hjá því, að með harðvítugri
baráttu skapi bæjarstjórinn sér ýmsa örðug-
leika og óvinsældir, sem á margan hátt geta
síðar ton'eldað starf hans í þágu bæjarins.
Éari nú svo, að flokkur bæjarstjórans tapi
kosningunni, eða nái ekki meirihluta, stend-
ur bæjarstjórinn uppi atvinnulaus og verður
þá endirinn jafnan sá, að hann flytur burt
í annað byggðarlag og reynir að fá sér þar
öruggara starf.