Sveitarstjórnarmál - 01.08.1951, Blaðsíða 15

SVEITARSTJÓRNARMÁL
13
Alls telst mér svo til, að gjöld til bæjarins
séu í 8 liðum. (Vera má þó að tvö þeirra, þ. e.
kirkjugjald og kirkjugarðsgjald, beri frernur
að telja til ríkisgjalda en bæjargjalda). Þessi
gjöld eru innheimt í sex atrennum.
Fyrst kemur reikningur yfir fasteigna-
skatt (sundurliðaður í skatt af húsverði og
skatt af landverði), þá tilkynning um fvrir-
framgreiðslu upp í útsvar, síðan útsvarið, þá
fasteignagjöld (vatnsskattur, lóðargjald, hol-
ræsagjald), þá kirkjugjald og loks kirkjugarðs-
gjald.
Alls hafa þá verið skrifaðir sex reikningar
(fyrir utan þingseðilinn) á einn og sama gjald-
andann á einu og sarna árinu, og þetta endur-
tekur sig í sífellu ár eftir ár, eins og óhjá-
kvæmilegt sé .að hafa svona mikið fyrir
þessu. Sex sinnum verður að renna um bæinn
með þessa miða til þess að tilkynna gjald-
endum þennan sama boðskap ár eftir ár.
Síðan koma rukkaramir hver. á hælunum á
öðrum og verða að sjálfsögðu að skrifa nýja
kvittun fyrir hverju einu í hvert skipti.
Hvers vegna ekki að sameina öll þessi gjöld
á einn og sama reikning og fara eina ferð með
þá í staðinn fyrir sex ferðir, og spara með því
bæði vfirboðurum og undirgefnum bæði
kostnað og fyrirhöfn?
Þá er það athugandi, hvort
ekki væri heppilegast að öll
gjöldin væru lögð á af sama
aðila eftir einum ákveðnum
reglurn og innheimt af einni
og sömu stofnun. Skipta síðan tekjunum
rnilli þeirra aðila, sem hlut eiga að máli, og
þá fyrst og fremst milli ríkis og bæjar- og
sveitarfélaga. Ymsir annmarkar kunna að
vera á þessu. Eitt er það, að tekjuþörf bvggð-
arlaganna er misjöfn. Ef samanlagðir skattar
til ríkis og bæjarfélaga væru jafnháir, hvar
sem er á landinu, kynni því hlutur þeirra
bvggðarlaga, sem lagt hafa á há útsvör, að
verða of lítill, og hinna, sem komizt hafa
af með lág útsvör, óþarflega mikill. Því að
sjálfsögðu yrði partur ríkisins að vera jafnhár
af sörnu skattskyldum tekjum, hvar sem er á
landinu, eins og verið hefur.
Hjá þessu mætti komast með því að
hafa skattstigann færanlegan, þannig, að það,
sem bætist við gjöldin til ríkisins væri mis-
jafnlega rnikið í hinum ýmsu byggðarlögum
eftir því, hve tekjuþörfin er álitin mikil á
hverjum stað á hverjum tírna. — Ef það væri
ekki gert, virðist óhjákvæmilegt að rniða við
það byggðarlag, sem mest þarf. En hætt er
við, að þeim, sem vanir eru lágu útsvörunum,
þætti sá kostur ekki góður. Þó skeði í raun-
inni ekki annað en það, að þeir fengju meira
í sameiginlegan sjóð til félagslegra þarfa en
áður. Væri því ekki neitt meira af þeim tek-
ið, þegar á heildina er litið. Og vel gæti svo
farið, að það yrði byggðarlaginu til félagslegs
framdráttar, sem væri því meira virði en sú
upphæð, sem hverjum einstaklingi sparaðist
með lægri útsvörunum. Mér sýnist, að báðar
leiðirnar ættu að geta komið til greina, og
jafnvel fleiri.
Þá vil ég víkja að því, hvort innheimtunni
er svo haganlega fyrirkomið sem verða má
með tilliti til greiðslugetu fólksins?
Nú er það svo, að allt að t\'ö ár geta liðið
frá því að unnið er fyrir þeirri upphæð, sem
goldið er af, þar til skatturinn kemur til inn-
heimtu. Stundum vill því fara svo, að lítið
er eftir af fénu til þessara þarfa, en það verð-
ur að takast af tekjurn yfirstandandi árs.
Fljótt á litið mætti virðast, að þetta kæmi í
sama stað niður. En svo er þó oft og tíðum
ekki. Einkurn er þetta háskalegt, þar sem
tekjur eru mjög misjafnar frá ári til árs, eins
og hér vill oft verða. Menn verða þá að
greiða háu gjöldin af lágu tekjunum, og þó
að lágu gjöldin hafi komið á háu tekjumar,
kemur það oft að litlu liði, hvað þetta snert-
ir.
Gjöldin séu
ákveðin í einu
lagi og inn-
hcimt af einni