Sveitarstjórnarmál - 01.08.1951, Blaðsíða 16

14
SVEITARSTJ ÓRNARM ÁL
Gjöidin séu Bezt væri að gjöldin væru álögð
greidd af tekj- 0g greidd að sem mestu leyti
og þeirra er lafnoðum og unmð er fyrir
afiað. þeim tekjum, sem þau eru lögð
á. Losnuðu menn þá að mestu við hin óþægi-
legu eftirkaup við hið opinbera, eða hið op-
inbera við gjaldenduma, ef rnenn vilja held-
ur orða það þannig. En gjaldendumir vissu
betur, hvað þeir mættu bjóða sér í peninga-
legu tilliti. Bæjarfélögin hafa að vísu farið
inn á þessa braut að nokkru leyti með fvrir-
framgreiðslum upp í útsvör. Það er að sönnu
til nokkurra bóta, en nær þó of skammt.
Þetta fyrirkomulag, sem hér hefir verið
vikið að um álagningu og innheimtu opin-
berra gjalda, þ. e. að leggja á í einu lagi gjöld
bæði til ríkis og bæja- og sveitarfélaga og
innheimta þau jafnóðum og unnið er fyrir
þeim tekjum, sem þau eru lögð á, er ekki
neitt nýtt eða óþekkt. Það hefur verið gert
t. d. í Svíþjóð síðan 1946 og sums staðar ann-
ars staðar lengur. Hér mun þetta fyrirkomu-
lag hafa komið til umræðu í milliþinganefnd
í skattamálum, en litlar líkur munu þó vera
taldar til þess, að inn á þessa braut verði far-
ið fyrst um sinn. Þetta fvrirkomulag er í
stuttu máli þannig:
Vinnuveitendur halda eftir af kaupi verka-
fólks og starfsmanna tiltekinni % af kaup-
inu, mismunandi hárri eftir því, hvað hver
og einn er tekjuhár og hefur fyrir mörgum
að sjá. Innheimtustofnun ríkisins leggur til
töflur, sem farið er eftir, þegar ákveðið er,
hve miklu á að halda eftir af kaupi hvers
og eins eftir ástæðum. Vinnuveitandinn
stendur svo innheimtustofnuninni skil á þvi,
sem hann hefur þannig innheimt á ákveðn-
um tímum nokkrum sinnum á ári (í Svíþjóð 6
sinnum á ári).
Að sjálfsögðu verða gjaldþegnar að telja
fram þrátt fvrir þetta og kemur þá í ljós,
hvort þeir eru búnir að greiða of mikið eða
of lítið. Ef á vantar, greiðist það í árslok,
og ef umfram hefur verið greitt, endurgreiðist
það eða gengur upp í gjöld næsta árs. Þetta
er vitanlega óhjákvæmilegt, þar sem stað-
greiðsluskatturinn, eins og ef til vill mætti
kalla það, sem jafnóðum er greitt, er byggður
á áætlun.
Ég veit að sönnu ekki, hvað réttast væri að
nefna slíkt greiðslufyrirkomulag. Svíar kalla
það „skatt ved kállan“. Mér finnst það lýsa
vel því, sem um er að ræða, þ. e. skatturinn
er tekinn beint úr uppsprettunni sjálfri, við
upptökin. Skattamir eru það lífsins vatn,
sem þjóðfélagið nærist á. Finnst mér, að þess-
ari aðferð á innheimtunni og þeirri, sem við
eigum við að búa, mætti líkja við t\'ö bæjar-
félög, sem leiða til sín vatn. Annað þeirra
tekur vatnið beint úr uppsprettunni sjálfri,
við upptökin, en liitt tínir saman sinn seytil-
inn úr hverri seyrunni, eftir að uppsprettan
hefur dreift sér út um allar jarðir.
Niðurstaðan af þessum hugleið-
ingum verður þessi:
Færa þarf saman ýmsa liði opinbena
gjalda og spara með því vinnu við álagn-
ingu og innheimtu.
Heppilegast er að legg/a á í ein u lagi
bæði tekjuslcatt og útsvar og innheimta
í einu Iagi öll opinber gjöld.
Bezt væri að gjöldin væru innheimt
/afnóðum og unnið er fyrir þeim tekj-
um, sem þau eru lögð á, að svo miklu
leyti sem frekast er unnt.
Mér er Ijóst, að mikið verk og vandi er að
koma á slíkri breytingu, sem hér hefir verið
ymprað á, og einhverja ókosti kvnni það að
hafa í för með sér. Óhjákvæmilegt myndi
vera að fella niður skatta af tekjum eins
árs, því óhugsandi er að láta menn greiða á
fyrsta ári eftir að breytingin kæmi til fram-
kvæmda einnig skatta af tekjum næsta árs
á undan. Þetta virðist þó, að ætti ekki að
koma að sök, þar sem eftir brevtinguna
myndu skattamir fyrir árið að mestu komnir
Alyktunarorð.
1.
2.
3■