Sveitarstjórnarmál - 01.12.1951, Blaðsíða 8

6
SVEITARSTJÓRNARMÁL
urinn enn að í Eyjum. Það var Einar Magnús-
son vélsnríðameistari. Rak hann þar vél-
smiðju á eigin nafni þar til hann lézt af slys-
förum 25. ágúst 1932. Var þá smiðja þessi
rekin áfranr fá ár en síðan lögð niður.
Einar Magnússon notaði fyrstur rnanna
rafsuðu og logsuðu í Eyjum.
Smiðjurnar í Vestmannaeyjum hafa ágæt-
um kunnáttumönnum á að skipa í iðn sinni.
Þær fullnægja vel þörfum útgerðarinnar um
vélsmíði og vélaviðgerðir við þær aðstæður,
sem fyrir hendi eru .
Með stórri og fullkominni dráttarbraut,
kæmu stórvirkari og fullkomnari vélsmíða-
tæki. Ekki drögum við í efa, að kunnátta er
til staðar til að beita þeirn, þegar þar að
kenrur.
LANDB ÚNAÐURINN.
Vestmannaeyingar hafa frá öndverðu haft
nokkrar grasnytjar. Þykkur nroldarjarðvegur
hylur nrest alla austanverða Heimaey. Þar er
því auðvelt land til ræktunar. Unr deiglu í
jörðu er ekki að ræða. Um mikinn hluta vest-
urevjunnar var hraunið lengst af gróðurlítið,
svart og grett.
Unr langan aldur hafa verið talin 48 býli
á Heimaey. Þau höfðu svo kölluð jarðarétt-
indi, þ. e. sanreiginleg afnot alls graslendis
á Heimaey og fuglatekju þar, og beit í Ut-
eyjum, — en svo nefnast eyjarnar í kringum
Heimaey, — og nrikinn hluta alls rekaviðar.
Elztu býlin hlutu ítök í næstu og fengsæl-
ustu eyjununr og halda þeim enn í dag. Þeir
heinrilisfeður, senr ekki höfðu býli til ábúð-
ar, voru unr langt skeið kallaðir tónrthús-
menn. Túnin á býlunum voru undantekn-
ingarlaust lítil, flest 2—3 dagsláttur. Lengst
af var erfitt um öflun heyja, og heyskapur tíð-
um sóttur í Úteyjar eða hey flutt til Eyja úr
nærliggjandi sveitunr.
Mörg býlanna, eða unr 20 eru nú lögð nið-
ur og tún þeirra tekin í byggingarlóðir .
Heinraey öll er talin vera 1125 lra að stærð,
ræktað land, grasi gróið láglendi, hraun, sand-
ar, fjöll og kaupstaðarlendurnar nreð nriklu
athafnasvæði við lröfnina.
Árið 1923 voru tún á Heinraey talin vera
54 ha að flatarnráli, og lreyfengur unr 4200
hestburðir. Nautagripir voru þá 175 í Eyjunr,
sauðfé ^542 talsins og 65 hross, nratjurta-
garðar 3,6 ha og franrleiðsla matjurta nanr
1300 tunnunr af kartöflunr og rófunr. Mann-
fjöldi var þá 2850 nranns lreinrilisfastur i
kaupstaðnunr. Finrnr árunr áður eða 1918
höfðu Vestmannaeyjar fengið kaupstaðar-
réttindi.
Eftir að jarðræktarlögin tóku gildi (1923)
tók að bera á áhuga fyrir aukinni ræktun
landsins. Árið eftir var Búnaðarfélag Vest-
nrannaeyja stofnað og hafinn undirbúningur
að nriklunr ræktunarfranrkvæmdunr.
Árið ^926 er Sigurður Sigurðsson búnaðar-
málastjóri fenginn til Eyja til þess að atlruga,
hvernig hagkvæmast yrði að framkvæma rækt-
unina og ná sanrningunr við bændur þar unr
land til ræktunar, því að þeir höfðu sanr-
kvænrt byggingu jarðanna afnot alls lands
utan túna, en nokkur tún voru þar fvrir án
jarðaréttinda.
Segja má, að þessi ferð Sigurðar nrarki
spor í ræktunarsögu Eyja. Sanrkonrulag náð-
ist við bændur um skiptingu á öllu órækt-
uðu landi á Heinraey. Hver jörð fékk unr
8 ha. lands, en 19 jarðir voru lagðar niður
af ástæðunr, sem áður eru greindar. Útlönd-
unr þeirra var skipt í eins og h'Cggja hekt-
ara skákir handa alnrenningi. Ræktunarland
fengu nú færri en vildu. Nú hófust nrikil
átök í ræktunarmálunum. Graslendi var rækt-
að í stórunr stíl. Til þess voru fengin stór-
virk jarðvinnslutæki. Hraunhólar og klappir
sprengt og rifið eða hraunflákar huldir nroldu,
senr brátt varð að grænu og gróskumiklu
graslendi. Eyjabúar steyptu safnþrær við
hvern túnblett og fiskslógi ekið þar í á ver-