Sveitarstjórnarmál - 01.06.1963, Blaðsíða 14

12
SVEITARST JÓRNARMÁL
megum ekki láta hana verða til. Við þurf-
-um að halda íslandi hreinu. Fátækt liðinna
alda átti sinn þátt í því, að við tókum við
því hreinu úr höndum feðra okkar. Við
vorum bændaþjóð, lifðum eins og hirð-
ingjar að ýmsu leyti, skildum eftir fá eða
engin rnerki mannvirkja, er sett gátu varan-
Jegan svip á umhverfi til góðs eða ills. Við
imnum með náttúrunni. Hús og fátækleg
mannvirki voru reist úr efnum jarðvegsins
og hurfu til hans aftur að loknu hlutverki
sínu. I fátækt okkar itrðum við að nýta
allt, hirða allt, geyma allt svo að grípa mætti
lil þess, ef á þyrfti að halda. Engu var
fleygt. Engri fjöl eða spýtu, engum nagla
eða járni. Sorphaugur í eiginlegri merk-
ingu var ekki til á íslandi af þeirri ein-
földu ástæðu, að um ekkert sorp var að
ræða. Matarleifar og matarúrgangur, sem
jafnan var harla lítið um, var notað sem
fóður hunda eða gefið búpelningi.
Svo gekk ný öld í garð. Fjárráð fólksins
itóku að aukast. Hirðusemin og nýtnin virt-
ist í fljótu bragði ekki eins nauðsynleg og
áður. Eoks urðu íslendingar svo ríkir, að
þeir eignuðust sorphauga.
Það undarlega er, að vísindi og tækni
hafa um gjörvallan heim verið þrotlausir
veitendur sorphauganna. Þau sjóða saman
alls konar efni, sem náttúruöflin eiga oft
óhægt með að tortíma, þótt tækið úr þessu
sama efni hafi oft raunalega litla endingu.
Þetta heyrir stundum undir hentuga ver/.l-
.unarhætti og þýðir lítið um að fást.
•
Á íslandi vaxa nú upp bæir, þorp og
borgir. Þéttbýlið vex og með því umgengn-
isvandamálin og hætturnar. Vandamál okk-
ar er að fyrirbyggja þessar hættur, áður en
þær vaxa okkur yfir höfuð og spillingin og
viðurstyggðin verður óviðráðanleg eða
óbætanleg. Við eigum að geta lært af óför-
um annarra og mistökum okkar sjálfra.
Hér er þó við ramman reip að draga.
Við íslendingar erunr í rauninni ennþá
bændaþjóð, og við erurn viðvaningar í borg-
arlífi. Ýmsir uppeldishættir okkar og um-
gengnishættir sýna þetta ljóslega. Okkur
lærist með tímanum, en meðan það tekst
ekki til fulls, hlýtur ýmislegt að fara for-
görðum. Fyrst er að gera sér þetta ljóst og
þá er frekar hægt úr að bæta.
Það verður að segja það hér, hvort sem
mönnum líkar það betur eða verr, að hirðu-
leysi og sóðaskapur er ákaflega áberandi
þáttur í fari þeirrar kynslóðar, sem nú
byggir landið. Það skal þó viðurkennt, að
það er eins með sóðana og þá, sem valda
óró á mannfundum, að þeir koma óorði á
heildina, þótt þeir séu raunar í minnihluta.
Fálæti um sóðaskap af hálfu þeirra manna,
sem kjörnir hafa verið til að ráða fyrir
lieildina, er að vísu sóðaskapur á sinn hátt,
ef ekki fákænska eða skammsýni. Ef til vill
mætti líka flokka allan sóðaskap undir
greindarskort, í hvaða mynd sem hann birt-
ist.
•
Merki um íslenzkan sóðaskap eru fleiri
en svo, að upp verði talin. Þau eru mest
áberandi í þéttbýlinu. í flögum og melbörð-
um, skurðum, gryfjum og sjávarbökkum í
umhverfi smábæja og Jiorpa hafa grunn-
hyggnir vandræðamenn losað úr kirnum
sínum, kerrum eða bílum og Jiar blasir
ósóminn við, járnarusl, sementsdrasl,
spýtnabrak, dósagums og annar viðbjóður.
Ár eftir ár lirópar Jietta að gestum og gang-
andi úr sama barðinu eða sama melnum að
viðbættum nýjum heiðursstöðum fyrir þetta
góðgæti. í sjávarþorpum eru fjörur oftast