Sveitarstjórnarmál - 01.02.1975, Blaðsíða 8

HÆKKUN
LÓÐARLEIGUGJALDA
í mörgum þéttbýlissveitarfélögum eru leigu-
gjöld af lóðurn fyrir íbúðarhús og atvinnurekstur
mjög lág og hafa jafnvel verið óbreytt í krónu-
tölu áratugum sarnan, þrátt fyrir margfaldar
hækkanir verðlags og kaupgjalds. Stafar þetta
af því, að hlutaðeigandi lóðarleigusamningar
hafa verið óuppsegjanlegir, og í þeim hafa ekki
verið ákvæði, sem berum orðum heimiluðu end-
urskoðun leigugjalds skv. samningnum, þótt
hann væri að öðru leyti óuppsegjanlegur á
samningstímanum.
Á jrað hefur reynt nokkrum sinnurn fyrir
dómstólum, hvort sveitarstjórnum sem leigu-
sölurn væri heimilt að hækka lóðarleigugjöld
skv. óuppsegjanlegum leigusamningum, þar
sem enginn fyrirvari var gerður í samningnum
um slíka liækkun.
Hæstiréttur hefur í a.m.k. 2 dórnum (Hrd.
XXI1/293 frá 1951 og hrd. XXIX/346 frá 1958)
viðurkennt rétt leigusala (sveitarstjórnar) til að
fá endurskoðað ákvæði unr leigugjald (leigu-
fjárhæð) í slíkum tilvikum. Taldi dómstóllinn
ákvæði í óuppsegjanlegum leigusamningum um
leigugjald ekki binda leigusala um ófyrirsjáan-
legan tíma, þegar forsendur væru brostnar fyrir
upphæð leigugjaldsins vegna almennra verð-
hækkana og verðlagsbreytinga í þjóðfélaginu.
Væri því rétt í slíkum tilvikum að beita með
lögjöfnun ákvæði 2. mgr. 2. gr. laga nr. 75/
1917 og heimila leigusala (sveitarstjórn) í slík-
um tilvikum að óska þess, að dómkvaddir mats-
menn legðu mat á leigugjaldið, þegar a. m. k.
tíu ár væru liðin, frá því að leigugjaldið var
ákveðið.
Rétt er að vekja athygli sveitarstjórna á fram-
angreindu og jafnframt, eins og kom fram á ráð-
stefnu sambandsins um fjármál sveitarfélaga í
nóvember s.l., að lóðarleigugjöld fyrir ibúðar-
húsalóðir eru víðast orðin kr. 2,00-4,00 á hvern
fermetra, þar sem miðað er við fasteignamat
og 0,5%-2%, þar sem miðað er við fasteignamat
lóða. Leigugjöld af atvinnurekstrarlóðum eru
víðast livar allmiklu hærri, víða t. d. kr. 4,00—
á ferm. og í sumum tilvikum allmiklu hærri,
eins og við miklar verzlunargötur í miðbæjun-
um og á hafnarsvæðum.
Mjög er það misjafnt, hve lóðarleigur eru gild-
ur tekjustofn í hinum ýmsu sveitarfélögum. Sum
sveitarfélög liafa drjúgar tekjur og jafnvel all-
miklar af lóðarleigum, önnur litlar eða engar.
Sjálfsagt virðist, að sveitarstjórnir nýti Jrennan
tekjustofn, lóðarleigugjöld, svipað og aðra tekju-
stofna sína, ekki sízt með tilliti til Jress, hve
land- og lóðarverð hefur hækkað mikið á und-
anförnum árum.
Magnús E. Guðjónsson.
SVEITARSTJÖRNARMÁL