Sveitarstjórnarmál - 01.02.1975, Blaðsíða 53

s^olckse^^
Veggskjöldur, sem Stelán Árnason á SySrl-Reykjum hefur gert, á aö minna á ýmsa þætti
í sögu og atvinnuháttum Stokkseyrar. I miöju er Knarrarósviti, efst verbúð Þuríðar for-
manns, sem varðveitt er i miðju þorpinu, klyfjahestur með þorskhausa og rjómabúið að
Baugsstöðum vinstra megin, en Stokkseyrarkirkja og samkomuhúsið Gimli hægra megln.
Neðst er róðraskip, teinæringur, eins og þau tíðkuðust um aldamótin.
saman fyrir nokkrum árum um aS
koma rjómabúinu á Baugsstöðum í
upphaflegt horf. Vélabúnaður var
gerður upp, húsið lagfært og allur
búnaður þess settur í það horf,
sem var, meðan búið var starfrækt.
Verður rjómabúið varðveitt og haft
til sýnis sem minnisvarði um þenn-
an merka þátt í atvinnusögu þjóð-
arinnar.
Hrepparnir liafa átt góða sam-
vinnu við þjóðminjavörð um þetta
verkefni og notið til þess stuðnings
ríkissjóðs, Arnessýslu og Búnaðar-
sambands Suðurlands.
Smjörbúin munu flest hafa orðið
34 árið 1906 og voru þá framleidd
127,5 tonn af smjöri, en árið 1912
kemst framleiðslan upp í 184,5
tonn frá 31 búi. Af þessu magni
voru flutt út 177 tonn. Það var
einkum sauðarjómi, sem unninn
var í smjörbúunum, og átti það
sinn þátt í að rjómabúin lögðust
niður, að hælt var að færa frá
Myndastytta af
Páli ísólfssyni
í tilefni af áttræðisafmæli Páls
Isólfssonar á seinasta ári lét
hreppsnefndin gera brjóstmynd af
tónskáldinu, og var styttan sett
upp nú í liaust við sumarhús það,
er Stokkseyringar heima og heiman
gáfu Páli árið 1954. Húsið kenndi
Páll við hús föður síns á Stokks-
eyri og kallaði ísólfsskála, og þar
bjó hann löngum á sumrum á sjáv-
arbakkanum skammt frá Stokks-
eyrarfjörunni.
Tónlistarsaga
í rétta öld
Fyrir einni old gerðist atburður
sem tengja má langa sögu tónlistar
á Stokkseyri og á landinu öllu, en
þá, árið 1874, kom fyrsta orgelið
í kirkju austanfjalls, í Arnarbælis-
kirkju í Ölfusi. Vakti það mikla at-
hygli, og voru upp úr því hafin
samskot til kaupa á orgeli í Stokks-
eyrarkirkju. Jafnframt var þess
getið, er samskotin hófust, að ung-
frú Sylvia Thorgrímsen á Evrar-
bakka hefði boðizt til að kenna
ungum manni Jtar í sókninni á org-
elið og skyldi kennslan vera ókeyp-
is. Þessi ungi maður var Bjarni
Pálsson í Götu, og gekk hann tvisv-
ar á viku út á Eyrarbakka um vet-
urinn til náms og æfinga. Nýja org-
elið í Stokkseyrarkirkju var síðan
vígt á hvítasunnudag 1876, og ekki
leið á löngu, að Bjarni gerðist
brautrvðjandi um söngmennt á
Suðurlandi. Þannig voru 11 ungir
menn úr Hreppum og Biskups-
tungum hjá honum veturinn 1885
— 1886, og kenndi hann þeim að
syngja lögin við sálmana í nýju
sálmabókinni, sem þá var að koma
út. Þeir bræður fjórir, Bjarni, Jón,
Isólfur og Gísli, voru síðan organ-
istar við Stokkseyrarkirkju sam-
fleytt til ársins 1943, og tók þá
dóttir Gísla við af föður sínum
látnum, en af henni tók við organ-
leikarastarfinu Pálmar Þ. Eyjólfs-
son, sem er systkinabarn við dr.
Pál Isólfsson, og hefur hann gegnt
starfinu til Jtessa dags.
Nýkomin er út hljómplata, þar
sem Arnesingakórinn í Reykjavík
syngur eingöngu lög eftir Arnes-
inga, og er þar drjúgur hlutur
Jteirra Stokkseyringa, sem hér hef-
ur verið getið.
SVEITARSTJÓRNARMÁL