Sveitarstjórnarmál - 01.04.1975, Blaðsíða 10

mjög kostnaðarsamar, voru sett lög um aðstoð til
vatnsveitna árið 1947. Samkvæmt þeim er lieimilt að
veita beinan styrk úr ríkissjóði, sem nemi allt að
helmingi kostnaðar við stofnæðar, vatnsgeyma, dælur
og jarðboranir. Veita má ríkisábyrgð á lánum vegna
vatnsveitu, og má hún ásanu ríkisstyrk nema allt að
85% af stofnkostnaði allrar veitunnar. Lengi liefur
vantað töluvert á, að fjárveitingar hafi nægt til að
standa undir styrkjum, en úr því hefur nokkuð rætzt
upp á síðkastið, þannig að ógreiddar voru um síðustu
áramót 19 milljónir, sem varla telst mjög mikið, mið-
að við ýmislegt annað, en fjárveiting á þessu ári er
32 milljónir. Álitlegur hluti af fjárveitingum síðustu
ára liefur runnið til hins ntikla mannvirkis, vatns-
veitu Vestmannaeyja. Munu 12 millj. af fjárveitingu
Jtessa árs til hennar ætlaðar.
Vatnsskatturinn er sem kunnugt er sá tekjustofn,
sem á að standa undir stofn- og rekstrarkostnaði vatns-
veitna. í 8. gr. laganna frá 1947 er að finna heimild
fyrir sveitarfélög til að leggja á vatnsskatt, sem mið-
aður skal við fasteignamat, og er ekki að sjá, að lögin
bindi hámark hans, heldur skal vatnsskatturinn ákveð-
inn með reglugerð, sem sveitarstjórn semur, en ráð-
lierra staðfestir. Einnig er heimilt að selja vatn eftir
mæli.
Segja má, að vatnsskattur nægi óvíða eða jafnvel
hvergi fyrir jteim kostnaði, sem honum er ætlað að
standa undir. Þar veldur hvort tveggja, að sveitar-
stjórnir liafa ekki alltaf gætt Jiess að láta skattinn
fylgja verðlagi og svo hitt, að ríkisvaldið hefur iðu-
lega komið í veg fyrir J)á hækkun, sem um hefur ver-
ið sótt. Það er að sjálfsögðu skýlaus krafa, að sveitar-
félögin fái að ákveða vatnsskatt Jiað ríflega, að liann
beri þann kostnað, sem honum er ætlað að standa
undir.
Tregða sú, sem ríkisvaldið hefur oft sýnt í þessum
málum, virðist bæði óskynsamleg í sjálfu sér og óvið-
unandi fyrir sveitarfélögin.
Um þessar mundir standa sveitarfélögin í meiri
framkvæmdum lieldur en oft áður á þessu sviði. Þann-
ig er okkur kunnugt um 28 sveitarfélög, sem á Jtessu
ári ráðgera vatnsveituframkvæmdir, sem áætlað er
að kosta muni samanlagt um 560 milljónir króna.
Má af þessum tölum ráða, að hér er urn veigamikinn
framkvæmdaflokk að ræða hjá sveitarfélögunum.
Þegar rætt er um, liverjar séu skyldur sveitarfélaga
í sambandi við vatn, er ])ó ein alveg skýlaus, en Jjað
er skyldan til að hafa eftirlit með vatnsveitum og
vatnsbólum til J)ess að tryggja J)að, að um lieilnæmt
vatn sé að ræða, eða a. m. k. ekki stafi óhollusta af.
í III. kafla heilbrigðisreglugerðar nr. 45/1972 er að
finna rækileg ákvæði um Jtessi mál, sem eru á ábyrgð
hlutaðeigandi lieilbrigðisnefndar."
SVEITARSTJÓRNARMÁL
Val og virkjun vatnsbóla
Eftir þetta almenna yfirlit um hlutverk sveitar-
stjórna varðandi öflun og dreifingu neyzluvatns í
setningarræðu formanns, voru flutt ein ellefu fram-
söguerindi um hina ýmsu Jtætti verkefnisins:
Guttormur Sigbjarnarson, jarðjrœðingur, sem ný-
lega hefur tekið við starfi sem forstöðumaður Jarð-
könnunardeildar Orkustofnunar, flutti erindi um
vatnsvandamál J)éttbýlis, og er það birt annars stað-
ar í þessu tölublaði.
Haralclur Árnason, ráðunautur Búnaðarfélags ís-
lands, flutti erindi um vatnsöflun í strjálbýli. Gerði
hann grein fyrir J)ví nýmæli í II. kafla VII. tölu-
liðar jarðræktarlaga nr. 79 árið 1972, að ríkissjóður
greiðir nú helming kostnaðar við vatnsveitur til lieim-
ilis- og búsþarfa í sveitum, eða eins og segir í lögun-
um, „við vatnsupptöku, Jiar með talin borun eftir
vatni, vatnsgeymar og leiðsla frá vatnsbóli að bæjar-
vegg. Framlag þetta greiðist J)ví aðeins, að við fram-
kvæmdir sé farið eftir áætlun, sem Búnaðarfélag ís-
lands lætur gera eða samjtykkir". Haraldur gerði
grein fyrir ýmsurn aðstæðum við vatnsöflun til sveita-
býla og gat þess m. a., að lengsta vatnslögn fyrir einn
bóndabæ myndi vera 5.5 km löng. Hæfilegt vatnsmagn
á hverju býli áleit hann vera 6 tonn. Þörfina taldi hann
vera 100—200 1 á mann, 50—60 1 á kú, 5—10 1 á kind og
20—30 1 á hest. Hann lýsti einnig algengustu aðferð-
um við sfun neyzluvains til sveita.
Þóroddur Tli. Sigurðsson, vatnsveitustjóri hjá
Reykjavíkurborg, fjallaði um fjöhnörg atriði varðandi
val og virkjun vatnsbóla og rakti mörg dæmi máli
sinu til stuðnings.
Sigurður Björnsson, verkfræðingur hjá Kópavogs-
kaupstað, gerði grein fyrir dreifikerfi vatnsveitna
og veitti fróðlegar upplýsingar um tæknileg atriði
vatnsdreifingar.
Gœði neyzluvatns
Eftir sameiginlegan hádegisverð J)átttakenda á Hótel
Esju í boði sambandsins var rætt um gæði neyzlu-
vatns.
Dr. Baldur Johnsen, yjirlœknir, DPH, forstöðu-
maður Heilbrigðiseftirlits ríkisins, flutti erindi um
neyzluvatnsmál á íslandi í ljósi heilbrigðiseftirlits.
Dr. Sigurður Pétursson, gerlafrœðingur á Rannsókn-
arstofnun fiskiðnaðarins, flutti og fróðlegt erindi unt
gæði neyzluvatns með sérstöku tilliti til gerlainni-
halds þess og eftirlits nteð því.