Sveitarstjórnarmál - 01.06.1976, Blaðsíða 28

Ganga þarf sómasamlega frá öskunni, helzt
með því að grafa hana í jörðu.
2. Varast ber að brenna miklu af plastefnum,
olíurn og gúmmíi í ofnunum í einu. Efni þessi
brenna við mjög iuítt hitastig og mikil orka
losnar úr læðingi við bruna þeirra. Gætu ofn-
arnir liitnað urn of, jafnvel svo, að hitastig
fari yfir flotmörk járnsins og ofnarnir af-
lagist.
3. Varast ber að setja mjög mikið af tómum nið-
ursuðudósum og öðrum málmhlutum í ofn-
ana, nema aska sé fjarlægð rnjög oft. Dósirnar
bráðna og geta myndað hellu ofan á ristinni
neðst í ofninum, sem erfitt er að fjarlægja.
Ljóst er, að með skynsamlegri meðferð og hóf-
legu álagi ættu ofnarnir að endast í allmörg ár.
Óvönduð meðferð og of mikið álag getur hins
vegar riðið jaeim að fullu á skömmum tíma og
eru þegar til dæmi þess.
Ávinningur
Sá augljósi ávinningur er af notkun sorp-
brennslu fram yfir greftrun eða notkun venju-
legra liauga, að í stað sóðalegs sorps, sem fýkur
um allar jarðir, þarf einungis að urða hlutíalls-
lega lítið magn af ösku. Öskumagn sem ldutfall
af heildarsorpi hefur ekki verið mælt, en má
áætla lauslega út frá áðurnefndri athugun Norð-
manna, en niðurstaða þeirra er sú, að yfirleitt sé
um 88—90% af heimilissorpi brennanleg cfni.
Vitað er, að brennsla í ofnum er mjög fullkom-
in, auk þess sem hluti ösku rýkur út með
brennslulofti. Má ætla, að ekki skeiki miklu, sé
gert ráð fyrir, að um 3% af massa brennanlegra
efna verði eftir sem aska. Þetta þýðir, að af hverj-
um 100 tonnum, sem árlega falla til af húsasorpi,
verði eftir sem óbrennanleg efni og aska um 12—
15 tonn til greftrunar. Við greftrun skiptir hins
vegar rúmmál mestu máli, en óbrennanlegi lilut-
inn er mun eðlisþyngri en sorpið. Má gera ráð
fyrir, að af liverjum 100 m3 af sorpi, sem til falla,
þurfi gróflega áætlað einungis að grafa 3—6 m3
af ösku. Framangreindir útreikningar eru eins
og áður miðaðir við heimilissorp og gilda alls
ekki fyrir annan úrgang. Til samanburðar má
taka brennslu ofan á jörð á sorphaugum, en þar
verður brennsla mjög ófullkomin. Leyfi ég mér
að efast um, að meira en helmings minnkun á
magni fáist við beztu aðstæður, auk þess sem
mikill óþrifnaður getur ldotizt af vegna foks.
Loftmengun
Ýmsir rnyndu sjálfsagt á þessu stigi spyrja,
hvort loftmengun frá ofnunum geti ekki skipt
máli. Vissulega hefur notkun ofnanna í för með
sér nokkra loftmengun, aðallega sót, varhuga-
verðar lofttegundir og vonda lykt. Það er um
sótmagn að segja, að það er mun minna en þegar
brennt er á haugum vegna fullkomnari brennslu
í ofnum. Eitraðar gufur myndast helzt við bruna
á sumum plastefnum, gúmmíi og fataefnum. í
því sambandi má benda á, að hið algenga plast-
efni, polyethylen, sem notað er í flestalla plast-
poka og margar gerðir plastbrúsa, samanstendur
nær eingöngu af kolefni og vetni og myndar því
mestmegnis koltvíildi og vatn við bruna, en eng-
ar varhugaverðar lofttegundir (nema e. t. v. vegna
litarefna). Sömu sögu er að segja um polystyrene
(hvítt einangrunarplast). Á hinn bóginn mynd-
ast varhugaverð efni við bruna á PVC-plasti
(poly vinyl klóríð, notað m. a. í garðslöngur, gólf-
dúka, veggfóður, sumar gerðir plastbrúsa o. fl.)
og polyurethanplasti (svampdýnur, einangrun).
Nokkur ólykt stafar af bruna á sorpi. Ekki sízt
hennar vegna er nauðsynlegt að velja ofnunum
stað m. t. t. þess, að sem minnst óþægindi hljót-
ist af fyrir nærliggjandi byggð. Getur í þessu
sambandi einnig verið nauðsynlegt að taka tillii
til vindáttar.
í þéttbýlum nágrannalöndum okkar hefur ver-
ið nokkur mótstaða gegn ótakmarkaðri notkun
sorpbrennsluofna, án þess að sérstakar ráðstafan-
ir til mengunarvarna séu gerðar. Það er hins veg-
ar skoðun greinarhöfundar, að sorpbrennsluofnar
henti vel til sorpeyðingar í smáum og miðlungs-
stórum byggðarlögum hérlendis og að ekki þurfi
að óttast, að mengun af þeirra völdum verði til
tjóns eða óþæginda, sé rétt að málum staðið.
SVEITAUSTJÓRNARMÁL