Sveitarstjórnarmál - 01.02.1982, Side 56

Barnaverndaryfirvöld eru tvenns konar, stað-
bundnar barnaverndarnefndir og barnaverndarráð,
sem nær til landsins alls. Yfirstjórn barnaverndar-
mála er í höndum menntamálaráðuneytis.
2.1 Bamaverndarnefndir.
Barnaverndarnefnd skal vera í hverjum kaupstað
og í hverjum hreppi landsins. Þó er heimilt, ef
hreppar eru mjög fámennir, að sameina barna-
verndarnefndir. I Reykjavík eiga sjö menn sæti í
nefnd, í kaupstöðum fimm og utan kaupstaða þrír.
Nefndarmenn skipta sjálfir með sér verkum og kjósa
formann, varaformann og ritara. Ritari heldur ná-
kvæma fundarbók um störf nefndar og sendir
barnaverndarráði skýrslu um þau fyrir apríllok ár
hvert.
Engin hæfisskilyrði eru sett fyrir setu í barna-
verndarnefnd önnur en þau, að nefndarmenn séu
kunnir að grandvarleik og beri sem bezt skyn á þau
mál, sem til meðferðar koma. Þó er mælt með, en
ekki gert að skilyrði, að lögfræðingur sitji í nefnd,
a. m. k. í kaupstöðum.
Með heimild bæjar- eða sveitarstjórnar ræður
barnaverndarnefnd eftir þörfum sérhæft starfsfólk
sér til aðstoðar. Annast það dagleg störf í umboði
hennar. Skal sérstök áherzla lögð á, að slíkt starfsfólk
hafi kynnt sér barnaverndarmál eða hafi starfað að
þeim málum og aflað sér þekkingar og reynslu á
þann hátt.
Barnaverndarnefndum er fengið mikið vald að
lögum. Mál þau, sem þær fá til meðferðar, eru og oft
mjög torveld, og úrskurðir nefndanna geta orðið
mikilir örlagavaldar bæði í lífi barnanna svo og for-
ráðamanna þeirra. Nauðsyn ber því til að vanda
málsmeðferð alla eftir föngum og rasa ekki um ráð
fram. Sérstaklega á þetta við um svokölluð meiri-
háttar barnaverndarmál, þ. e. töku barns af heimili,
sviptingu foreldravalds, kröfu um, að barn skuli flutt
frá fósturforeldrum, eða kröfu um, að felldur sé úr
gildi úrskurður um töku barns af heimili eða svipt-
ingu foreldravalds. Til tryggingar réttaröryggi gera
barnaverndarlög mjög auknar kröfur til meðferðar
mála af þessu tagi. Þessar kröfur eru:
— að aukinn meirihluti nefndarmanna fylgi máli,
— að héraðsdómari taki sæti í nefndinni við máls-
meðferð, enda eigi lögfræðingur ekki sæti í
nefndinni,
— að foreldrum eða öðrum forráðamönnum barns
gefist kostur á að tjá sig um málið fyrir barna-
verndarnefnd. Að jafnaði skal einnig gefa barn-
inu, sem málið varðar, tækifæri til að koma á
fund nefndar. (Andmælareglan).
Þá skal öllum meiriháttar málum, er varða ráð-
stafanir gagnvart börnum eða forráðamönnum
þeirra, ráðið til lykta með úrskurði. Sá úrskurður
skal vera skriflegur og rökstuddur og tilkynntur með
ábyrgðarbréfi eða á annan jafn tryggilegan hátt. I
úrskurði skal vekja athygli á heimild til málskots til
barnaverndarráðs. Að öðru leyti gera barnavernd-
arlög engar sérstakar kröfur til málsmeðferðar aðrar
en þær, að aflað sé sem gleggstra upplýsinga um alla
hagi barnsins, áður en ákvörðun er tekin, og enn-
fremur, að við ákvörðun sé haft að leiðarljósi, hvað
barninu er fyrir beztu.
2.2 Bamaverndarráð.
Barnaverndarráð nær til landsins alls, eins og fyrr
er getið. I því eiga sæti fimm menn skipaðir af
menntamálaráðherra til fjögurra ára í senn. For-
maður ráðsins skal vera lögfræðingur, en að öðru
leyti gera barnaverndarlög ekki sérstakar menntun-
arkröfur til ráðsmanna.
Barnaverndarráð hefur yfirumsjón með störfum
allra barnaverndarnefnda á landinu, veitir þeim
leiðbeiningar um störf þeirra, skilning á lagaákvæð-
um o. fl. Þá fer ráðið og með úrskurðarvald þeirra
barnaverndarmála, sem til þess er áfrýjað. Foreldrar
eða aðrir forsjármenn barns auk annarra, sem hags-
muna eiga að gæta vegna ráðstafana barnaverndar-
nefndar, geta borið mál undir barnaverndarráð til
fullnaðarúrskurðar. Ráðið getur metið að nýju
bæði lagahlið máls og sönnunargögn. Það ýmist
staðfestir úrskurð eða hnekkir honum að nokkru
leyti eða öllu og er óbundið af niðurstöðum nefndar
um val úrræða. Þá getur ráðið einnig vísað máii að
nýju til meðferðar í barnaverndarnefnd og sjálft
aflað gagna fyrir atbeina barnaverndarnefndar eða
með öðrum hætti.
Við málsmeðferð i barnaverndarráði skal gæta
sömu atriða og gilda um meðferð fyrir barnavernd-
arnefnd, eftir því sem við á.
sveitarstjörnarmAl