Sveitarstjórnarmál - 01.09.1995, Blaðsíða 22

VERKASKIPTI RÍKIS OG SVEITARFÉLAGA
Undirbúningur að flutningi
grunnskólans
Hrólfur Kjartansson, deildarstjóri í menntamálaráðuneytinu
Framsöguerindi á 51. fundi fulltrúaráðs sambandsins 10. júní 1995
Verkefnisstjórn
Fundarstjóri. Góðir fundarmenn.
Með verkaskiptalögunum 1989 var stigið stórt skref í
átt að tilfærslu á ábyrgð á málum grunnskóla frá ríki til
sveitarfélaga. Þá tóku sveitarfélögin alfarið við stofn-
kostnaði og rekstrarkostnaði grunnskóla.
Þegar litið er til baka verður ekki annað sagt en bæri-
lega hafi tekist til. Auðvitað hafa komið upp ágreinings-
efni og vandamál en þau hafa verið leyst.
Með samþykkt nýrra laga um grunnskóla 1995 er
stigið næsta skref í sömu átt. í átt að dreifstýringu og því
sjónarmiði að saman fari forsjá og fjárhagsleg ábyrgð.
Með grunnskólalögunum 1995 er ákveðið, að upp-
fylltum ákveðnum skilyrðum, að öll ábyrgð á grunn-
skólahaldi skuli vera í höndum sveitarfélaga.
Til viðbótar stofnkostnaði og viðhaldi rnunu sveitarfé-
lögin bera allan kostnað af og ábyrgð á mannahaldi,
skipulagi, stjómun og starfsemi grunnskóla.
Það dylst engum sem þekkir til skólahalds að hér er
um að ræða stórar ákvarðanir og viðamiklar breytingar.
Ákvarðanimar hafa verið teknar að vandlega athuguðu
máli en framkvæmdin er eftir og það skiptir ekki síður
miklu máli að ákvörðununum sé fylgt eftir á skipulegan
hátt.
Ljóst er að flutningur grunnskóla til sveitarfélaga er
mjög viðamikið og flókið mál í framkvæmd.
Lögin taka í sjálfu sér af skarið um grundvallaratriði
en margt á enn eftir að útfæra nánar og lýsa í smáatrið-
um. Nánari útfærsla krefst mikillar vinnu til viðbótar
þeirri vinnu sem liggur í undirbúningi lagasetningarinn-
ar og þegar hefur farið fram.
Hér koma margir aðilar við sögu. Stærstu hagsmuna-
aðilamir eru menntamálaráðuneytið, fjármálaráðuneyt-
ið, félagsmálaráðuneytið, sveitarfélög, Samband ís-
lenskra sveitarfélaga og samtök kennara og skólastjóm-
enda. Til þess að flutningur grunnskóla frá ríki til
sveitarfélaga takist sem best þarf að tryggja traust sam-
starf og samráð allra þessara aðila.
Öllum er ljóst að margs konar álitamál og ágreinings-
efni munu koma upp. Ný vandamál munu skjóta upp
kollinum þegar fer að reyna á framkvæmd laganna og
það er vitað að ekki verður allt séð fyrir, hversu vel sem
reynt er að skipuleggja fyrirfram.
í ráðherratíð Ólafs G. Einarssonar menntamálaráð-
herra var lögð mikil vinna í að móta menntastefnu til
framtíðar. Ýmis grundvallaratriði sem fram koma í áliti
og tillögum nefndar um mótun menntastefnu eru þegar
komin fram í nýsettum lögum um grunnskóla. Mennta-
stefnuskýrslan hefur því þegar gefið tóninn og vísar veg-
inn um framkvæmdaratriði. Engu að síður er margt ógert
ennþá.
Nú hefur menntamálaráðherra, Björn Bjarnason,
ákveðið að skipa sérstaka verkefnisstjórn með þátttöku
þeirra aðila sem mest mæðir á við framkvæmd grunn-
skólalaganna. I verkefnisstjórninni verða fulltrúar
menntamálaráðuneytis, fjármálaráðuneytis, Sambands
íslenskra sveitarfélaga og samtaka kennara og skóla-
stjóra.
Hlutverk verkefnisstjómar verður fyrst og fremst það
að hafa yfirsýn yfir alla þætti málsins, samræma og sam-
hæfa aðgerðir hinna ýmsu aðila sem málið varðar, gera
skýrar framkvæmda- og tímaáætlanir og fylgja þeim eft-
ir.
Stærstu verkefnin
í grófum dráttum falla stærstu verkefnin í þrjá flokka.
Ákveðið hefur verið að skipa sérstakan starfshóp til að
fjalla um hvem þeirra.
1. í a- og b-liðum 57. gr. grunnskólalaganna eru
ákvæði sem varða kjaramál, lífeyrismál og starfsréttinda-
mál kennara og skólastjóra.
Þessi mál hafa að sjálfsögðu verið rædd á ýmsum vett-
vangi og er skemmst að minnast umræðunnar á Alþingi
þegar frumvarpið var til meðferðar. f þessum málaflokki
eru mörg erfið úrlausnarefni sem ganga þarf tryggilega
frá áður en grunnskólalögin koma að fullu til fram-
kvæmda 1. ágúst 1996.
í samráði fjármálaráðherra og menntamálaráðherra
hefur verið ákveðið að skipa sérstakan starfshóp til að
finna þessurn málum réttan farveg og viðeigandi lausnir,
m.a. er hópnum ætlað að undirbúa lagafrumvörp þau
sem a- og b-liðir 57. gr. laganna gera ráð fyrir.
2. Annar meginflokkur mála sem grunnskólalögin
kalla á er c-liður 57. gr. um breytingar á lögum um
1 48