Sveitarstjórnarmál - 01.08.2001, Blaðsíða 22
Félagsmál
Soffia Lárusdóttir, framkvœmdastjóri Svæðissbifstofu málefna fatlaðra
á Austurlandi:
Tilfærsla málaflokks fatlaðra til
sveitarfélaga - áhætta eða tækifæri?
í þessari grein mun ég leggja mat á stöðu mála
vegna tilfærslu málaflokks fatlaðra frá ríki til
sveitarfélaga, sem í bili a.m.k. hefur nú verið hætt
við, áhættu og tækifæri sem felast í því að sveitar-
félög taki við málaflokknum og að lokum fjalla um
þá áskorun sem sveitarfélög standa frammi fyrir
í ljósi núverandi stöðu mála.
Tilfærsla málaflokks fatlaðra - staða
mála
A vordögum tók ríkisstjórn íslands þá ákvörðun
að hætta við tilfærslu málaflokks fatlaðra frá ríki
til sveitarfélaga. Ástæða þess var að sögn félags-
málaráðherra andstaða stærstu sveitarfélaganna
og að fulltrúaráðsfundur Sambands íslenskra
sveitarfélaga hefði lagst gegn því að frumvarp
um félagsþjónustu sveitarfélaga yrði afgreitt á
vorþingi. Sveitarfélög vísa því hins vegar á bug
og benda, máli sínu til stuðnings, á samþykkt frá
60. fulltrúaráðsfundi sambandsins í Reykjavík
29. mars sl., þar sem m.a. var staðfestur vilji
sveitarfélaganna til að taka við málefnum fatlaðra
1. janúar 2003 svo framarlega sem hægt væri að
Greinarhöfundur, Soffia
Lárusdóttir, útskrifaðist úr
Þroskaþjálfaskóla íslands
árið 1982 og starfaði eftir
nám á stofnunum fyrirfat-
laða í Reykjavík, á Akur-
eyri, í Noregi og á Egils-
stöðum en hefur verið
framkvœmdastjóri Svœðis-
skrifstofu málefna fatlaðra
á Austurlandi frá maí 1988. Hún hefur verið
bæjarfulltrúi á Austur-Héraði frá árinu 1998 og
formaður bæjarráðs frá því í nóvember 1998.
Hún lauk námi í opinberri stjórnsýslu og stjórnun
frá Endurmenntun HÍ árið 1999.
ganga frá öllum atriðum málsins samtímis. Hverj-
um það er svo sem um að kenna skiptir í sjálfú sér
ekki máli, en ljóst er að vilja og sveigjanleika
beggja þarf til ef af tilfærslu málaflokks fatlaðra
frá ríki til sveitarfélaga á að verða. Hitt er annað
mál að mikil undirbúningsvinna hefur nú farið
fram og ljóst er að sjaldan hefur verið gerð jafn
itarleg greining á einum málaflokki áður en hann
færist frá ríki til sveitarfélaga. Þessi vinna hefur
nýst nú þegar og má í því sambandi benda á að
ríkið vaknaði af löngum þyrnirósarsvefni varðandi
biðlista eftir þjónustu í Reykjavík og á Reykjanesi
og hafa nú verið gerðar áætlanir um að vinna á
biðlistum eftir húsnæði. Víða á landsbyggðinni
vöknuðu sveitarfélög einnig af löngum dvala og
fóru að sameinast um að veita almenna félags-
þjónustu sem um leið gerði þeim kleift að ráða
fagfólk til að veita þessa mikilvægu þjónustu.
Þannig hafa nú fleiri landsmenn en áður, sem þurfa
félagsþjónustu, aðgang að menntuðu starfsfólki.
Öllum breytingum fylgir áhætta, ógnanir, tæki-
færi og um leið áskoranir. Satt að segja hefúr
umræðan hjá sveitarfélögunum á undirbúnings-
tímanum því miður að mestu tekið mið af þeirri
áhættu og þeim ógnunum sem því fylgir að taka
við málaflokki fatlaðra. Það er rétt að sýna var-
kárni þegar tekið er við jafn viðamiklum mála-
flokki sem þjónusta við fatlaða er, en hætta er á
að séu tækifærin og áskoranirnar ekki metnar
samhliða endi málið í kyrrstöðu eins og komið er
í dag.
Áhætta, ógnanir
Helsta áhætta tilfærslunnar var án efa óvissan
um kostnaðarhlið málsins. Sveitarfélögin vildu því
að i samningi við rikið um yfirfærslu málefna
fatlaðra yrði ákvæði, sem gilti í þrjú ár, um árlega
endurskoðun á tekjum og gjöldum sveitarfélaga
vegna málefna fatlaðra. Jafnframt yrði þar skil-