Sveitarstjórnarmál - 01.10.2001, Blaðsíða 68

38ó
Stjórnsýsla
Guðmundur Benediktsson hrl., bæjarlögmaður í Hafnarfirði:
Hvemig ber sveitarstjómum að
standa að úthlutun lóða?
I. Inngangur
Félagsmálaráðuneytið hefur í úrskurðum sínum
frá 17. apríl, 15. maí og 9. október sl. gert athuga-
semdir við það hvernig staðið var að ákvarðana-
töku við úthlutanir á lóðum í viðkomandi bæjar-
félögum og taldi ráðuneytið ekki um góða
stjórnsýsluhætti að ræða í þeim tilvikum.
Þessir úrskurðir gefa tilefni til þess að sveitar-
stjórnir íhugi þessi mál og hugi að því hvernig
stjórnsýslulögunum verði sem best fylgt þegar þau
standa frammi íyrir þeirri vandasömu ákvörðun að
úthluta lóðum í sínum sveitarfélögum þegar svo
háttar að lóðaijöldinn sem til úthlutunar er annar
ekki eftirspurninni.
Að mínu mati eru nú gerðar meiri kröfúr en áður
til vandaðra vinnubragða í stjórnsýslunni, ekki síst
með hinum nýju stjórnsýslulögum sem öðluðust
gildi 1. janúar 1994 eins og kunnugt er. Það er að
mínu viti mjög vandasamt verk fýrir sveitarstjórn-
armenn að úthluta lóðum til umsækjenda þegar
framboð lóða er minna en eftirspurn nemur og er
Greinarhöfundur,
Guðmundur Benediktsson,
lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum við Tjörn-
ina í Reykjavík 1975 og
embœttispróf í lögfræði frá
Háskóla íslands 1982, varð
héraðsdómslögmaður 1987
og hæstaréttarlögmaður
1997. Hann var dómara-
fulltrúi hjá Sakadómi í ávana- ogfikniefnamálum
1982 til 1987 og hefiir verið bœjarlögmaður Hafn-
arfiarðarkaupstaðarfrá 1987. Guðmundur hefur
af hálfu sambandsins átt sœti í úrskurðarnefnd um
áfengismál og í úrskurðarnefnd sem starfar sam-
kvœmt lögum um heilbrigðiseftirlit og hollustu-
hœtti, verið varamaður í hollustuháttaráði og á nú
sœti í yfirkjörstjórn Suðvesturkjördœmis. Hann
hefur um árabil skrifað í Sveitarstjórnarmál um
dóma og úrskurði í dálkinum dómsmál.
því vissulega þörf á því að þeir sem ákvörðunar-
valdið hafa gaumgæfi þessi mál svo að lögum
verði fylgt í þessu efni og réttlætis gætt.
II. Hvaða reglum ber sveitarstjórnum að
fylgja við lóðaúthlutanir?
Þess er fyrst að geta að ekki eru til ákvæði í
lögum sem kveða á unr það með beinum hætti eftir
hvaða reglum sveitarstjórnir eigi að fara við úthlut-
anir á lóðum. Starfsreglur sveitarstjórna eru líkleg-
ast nokkuð mismunandi og almennt mjög rúmar í
þessu efni. Þegar sveitarstjórn tekur ákvörðun um
að úthluta lóð til einhvers aðila er um svonefnda
stjórnvaldsákvörðun að ræða og gilda því megin-
reglur stjórnsýslulaganna auk sveitarstjórnarlag-
anna um lóðaúthlutanir.
a. Jafnræðisreglan
Sú meginregla sem vafalaust er mjög þýðingar-
mikið fyrir sveitarstjórnir að fylgja við úthlutun lóða
er jafnræðisreglan, sem er auk þess að vera stjórn-
arskrárvarin lögfest í 11. gr. stjórnsýslulaganna nr.
37/1993. Þar segir að við úrlausn mála skulu
stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu
tilliti. Einnig að óheimilt sé að mismuna aðilum
við úrlausn mála á grundvelli sjónarmiða, byggðra
á kynferði þeirra, kynþætti, litarhætti, þjóðerni,
trúarbrögðum, stjórnmálaskoðunum, þjóðfélags-
stöðu, ætterni eða öðrum sambærilegum ástæðum.
Jafnræðisreglan er grundvallarregla í öllum vest-
rænurn samfélögum og yfirleitt samofin hug-
myndum manna um réttlæti.
Jafnræðisreglan getur verið erfið í framkvæmd
þó að hún sé auðskiljanleg í sinni einföldustu
mynd. Við val á umsækjendum verður að styðjast
við málefnaleg sjónarmið og eru talin upp í 11. gr.
laganna þau sjónarmið sem teljast almennt ómál-
efnaleg. Hér er auðvitað ekki urn tæmandi upptaln-
ingu að ræða.
Við mat á því hvað eru ómálefnaleg sjónarmið
koma upp mörg vafatilvik í framkvæmd. Er t.d.