Sveitarstjórnarmál - 01.10.2001, Blaðsíða 78

Kosningar
Gunnar Eydal, skrifstofustjóri borgarstjórnar Reykjavíkur:
Raíræn kosning - nýjungagimi
eða nauðsynleg þróun?
inngangur
I fræðsluþætti í sjónvarpinu var fyrir skömmu
sýnd nýjasta tækni við rafræna kosningu. Valdir
voru nokkrir kjósendur, breskir, sem kusu heima
hjá sér, ýmist á tölvu, í farsíma eða með barnaleik-
fongum sem tengd voru Netinu. ímyndaðir kjós-
endur í tilrauninni voru flestir mjög ánægðir með
þessa nýjung. Einn komst illa á kjörstað vegna
fötlunar, annar hafði ekki gefið sér tíma til þess og
var tímasparnaður það sem upp úr stóð. Það tók
nefnilega ntinni tíma að kjósa á farsímann eða
barnaleikfangið heldur en að eyða klukkutíma í að
sinna lýðræðinu með því að fara á kjörstað. Allt
virtist þetta ganga upp. Það hefði þurft að beita
öllum tölvum heimsins til að trufla kerfið. At-
kvæðið var sent dulkóðað, sem kjósandinn sendi
ásamt sérstöku númeri sem hann hafði fengið út-
hlutað. En þarna féllu tæknimenn einmitt á próf-
inu. Hvernig var hægt að tryggja að annar kysi
ekki á persónunúmeri viðkomandi og í öðru lagi
hvernig var hægt að tryggja að um leynilega kosn-
ingu væri að ræða? Þessi myndbútur var kannski
svolítið dæmigerður fyrir umræðuna um rafræna
kosningu og rafræna vinnslu almennt, þar sem
hagsmunaaðilar og seljendur ráða oft ferð.
Aður en lengra er haldið er rétt að varpa fram
þeirri spurningu hvort einhver þörf sé á breytingu
Höfundur, Gunnar Eydal
hœstaréttarlögmaður, hefur
gegnt starfi skiifstofustjóra
borgarstjórnar Reykjavíkur í
rúmlega 20 ár. Undirþað
embœtti heyrir undirbúningur
ogframkvœmd kosninga, sem
nánast hafa verið árlegur við-
burður á því tímabili, kosn-
ingar til sveitarstjómar, al-
þingiskosningat; forsetakosningar, kosningar um
sameiningu sveitarfélaga eða um afmörkuð málefni.
frá hinni hefðbundnu framkvæmd. Allavega er það
svo að á íslandi hefur kosningaþátttaka verið með
því mesta sem þekkist á Vesturlöndum, þar sem
ekki er á annað borð kosningaskylda. Þannig var
kjörsókn i kosningum undanfarinna ára í Reykja-
vík:
Borgarstj órnarkosn. 1994 88,8%
Alþingiskosningar 1995 86,0%
Borgarstjórnarkosn. 1998 83,0%
Alþingiskosningar 1999 77,58%
Þessar tölur sýna e.t.v. þróun í átt til minnkandi
kjörsóknar, en sama þróun hefur átt sér stað í
öðrum löndum sem við kjósum að miða okkur við
í þessum efnum. Við hljótum að líta svo á að virk
kosningaþátttaka sé mikilvægur þáttur í lýðræðinu
og þegar árangur er jafngóður og raun ber vitni er
von að spurt sé: Hvers vegna á að breyta núverandi
kosningakerfi? Kjósendur virðast ekki hafa verið í
vandræðum að rata hver á sinn kjörstað eða kjósa
utan kjörfundar ella.
Allavega hlýtur kosningaþátttaka sem nemur
undir helmingi kjósenda, s.s. á Bretlandi og í
Bandaríkjunum, að vera verulegt áhyggjuefni fyrir
þróun lýðræðis án þess að orð mín verði skilin svo
að þátttaka í kosningum sé eina mælistika
lýðræðis.
Tilraunin 2001
Hinn 17. mars 2001 fór fram rafræn atkvæða-
greiðsla í Reykjavík um framtíð Vatnsmýrar og
staðsetningu Reykjavíkurflugvallar. Ákvörðun um
atkvæðagreiðsluna var tekin í desember árið 2000
á grundvelli 104. gr. sveitarstjórnarlaga og jafn-
framt ákveðið að atkvæðagreiðslan skyldi fara
fram með rafrænum hætti. Leitað var tilboða um
framkvæmd atkvæðagreiðslunnar. Stuttur tími var
til stefnu og við auglýsingu eftir verðtilboðum í
rafrænan þátt atkvæðagreiðslunnar voru nokkrir
óvissuþættir fyrir hendi af hálfu Reykjavíkur-
borgar.