Sveitarstjórnarmál - 01.10.2001, Blaðsíða 86

Umhverfismál
Stefán Gíslason, verkefnisstjórí Staðardagskrár 21 á íslandi:
Staðardagskrá 21
Öflugt tæki við stjómun sveitarfélaga
Nú eru liðin rúm þrjú ár frá því að starf að gerð
Staðardagskrár 21 hófst með markvissum hætti í
íslenskum sveitarfélögum. Þegar hafa 11 sveitar-
stjórnir samþykkt 1. útgáfú Staðardagskrár fyrir
heimabyggðina, i u.þ.b. 10 sveitarfélögum til við-
bótar er unnið stöðugt og skipulega að Staðardag-
skrárgerðinni, og þar að auki hafa 10 aðrar sveitar-
stjórnir skuldbundið sig með samþykkt Olafsvíkur-
yfirlýsingarinnar til að hafa sjálfbæra þróun að
leiðarljósi við allar ákvarðanir. Ef allt er talið hafa
a.m.k. 45 sveitarstjórnir annaðhvort hafið gerð
Staðardagskrár 21 eða lagt drög að slíku með ein-
hverjum hætti. í þessum 45 sveitarfélögum búa
rúmlega 91% þjóðarinnar.
Samþykkt fyrstu útgáfú Staðardagskrár 21 er
vissulega stór áfangi fyrir viðkomandi sveitar-
stjórn. Við þau tímamót er að sama skapi afar
nauðsynlegt að gera sér grein fyrir því hvernig
standa skuli að framhaldinu, þ.e.a.s. framkvæmd
þeirra verkefna sem ákveðin hafa verið í fram-
kvæmdaáætlun Staðardagskrárinnar og viðhaldi og
endurskoðun áætlunarinnar sem slíkrar. í þessu
sambandi er sérstök ástæða til að velta fyrir sér
þremur spurningum:
Til hvers er Staðardagskráin?
Staðardagskrá 21 er heildaráætlun um þróun
sveitarfélagsins fram eftir 21. öldinni. Þessi áætlun
nær ekki aðeins til umhverfisþátta í hefðbundnum
skilningi, heldur einnig og ekki síður til efnahags-
legra og félagslegra þátta. Áætlunin byggir á heild-
arsýn og þverfaglegri hugsun, þar sem reynt er að
sjá hina ýmsu þætti í samhengi í stað þess að ljalla
um hvern málaflokk um sig sem afmarkað fyrir-
bæri. Staðardagskráin er byggð á langtíma mark-
miðssetningu, þar sem leitast er við að lýsa ákjós-
anlegri stöðu mála í sveitarfélaginu að t.d. 10 eða
20 árum liðnum. Framkvæmdaáætlun Staðardag-
skrárinnar felur síðan í sér lista yfir þau verk sem
þarf að vinna til að þessi ákjósanlega staða verði
að veruleika.
Öll sveitarfélög vinna að áætlunargerð af ein-
hverju tagi. Nægir þar að nefna ijárhagsáætlun og
þriggja ára áætlun, en einnig er algengt að ráðist sé
í stefnumótun á einstökum sviðum, svo sem
stefnumótun í ferðamálum, landbúnaðarmálum,
fræðslumálum eða atvinnumálum almennt. Staðar-
dagskrá 21 hefur hins vegar þá sérstöðu að fást við
lengri tímabil en títt er með aðrar áætlanir, auk
þess sem lögð er sérstök áhersla á þverfaglega
nálgun eins og fyrr er getið. Af þessum ástæðum er
Staðardagskrá 21 mjög öflugt stjómtæki í höndum
sveitarstjórna ef rétt er á málum haldið.
Hvar á Staðardagskrá 21 heima í
stjórnkerfi sveitarfélagsins?
Eins og fyrr segir er Staðardagskrá 21 heildar-
áætlun sem snertir flesta eða alla málaflokka í
starfsemi sveitarfélagsins. Þess vegna er ekki
heppilegt að fela einni tiltekinni starfsnefnd í
stjórnkerfi sveitarfélagsins að hafa umsjón með
framgangi áætlunarinnar. Þannig liggur t.d. ekki
beint við að umhverfisnefnd fari með málið, og
lendi þar með í þeirri aðstöðu að þurfa að fylgja
eftir verkefnum sem heyra undir félagsmálanefnd
eða fræðslunefnd, svo dæmi séu tekin. Heppilegra
væri að umsjón með framkvæmd og endurskoðun