Sveitarstjórnarmál - 01.09.2003, Blaðsíða 5

Forystugrein
Sameining sveitarfélaga, breytt verkaskipting
og heildarendurskoðun tekjustofna
í samræmi við tillögur og stefnumörkun
Sambands íslenskra sveitarfélaga hafa fé-
lagsmálaráðuneytið og sambandið ákveð-
ið að hefja átak í sameiningarmálum
sveitarfélaga ásamt ítarlegri endurskoðun
á verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga.
Samtímis verður unnið að heildarendur-
skoðun á tekjustofnum sveitarfélaga, með-
al annars öllu regluverki Jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga, og aðlögun tekjustofnanna
að nýrri sveitarfélagaskipan.
Niðurstaða þessarar mikilvægu vinnu
getur ráðið úrslitum um það á hvern hátt
sveitarstjórnarstigið þróast á næstu árum
og áratugum. StórfelIdar samfélagsbreyt-
ingar, vandasamari stjórnsýsla, kröfur um
aukna þjónustu og möguleikar sveitarfé-
laganna til að sinna lögbundnum verkefn-
um og að taka við nýjum kallar á að sveit-
arstjórnarstigið og sjálfsforræði byggðar-
laganna verði eflt og að sveitarfélögin
myndi heildstæð atvinnu- og þjónustu-
svæði.
Útilokað er að ná góðum árangri í
þeirri miklu vinnu sem framundan er án
góðs samstarfs við sveitarfélögin og íbú-
ana um gerð sameiningartillagna og frek-
ari verkaskiptingu. Jafnframt er mikilvægt
að allir aðilar málsins komi að því með
opnum og jákvæðum hug, þrátt fyrir að
það liggi fyrir að í hópi sveitarstjórnar-
manna séu skiptar skoðanir um á hvern
hátt efla beri sveitarstjórnarstigið í land-
inu.
Óhætt er að fullyrða að tekjustofnar
sveitarfélaga eru ekki í samræmi við þær
fjölmörgu skyldur sem á sveitarfélögunum
hvíla, hvort sem um er að ræða lögbundin
verkefni eða önnur verkefni sem ekki eru
lögbundin, svo sem almenningssamgöng-
ur í þéttbýli eða íþrótta- og tómstunda-
störf. Tekjustofnar sveitarfélaga hafa veikst
undanfarin ár, ekki síst vegna ýmissa
skattalagabreytinga. Ber þar hæst breyt-
ingar úr einkarekstri í einkahlutafélög.
Ennfremur hafa tekjustofnar ekki fylgt með
þeim umfangsmiklu verkefnum sem sveit-
arfélögin hafa með höndum í umhverfis-
málum nema að óverulegu leyti.
Til að ná árangri í hinu nýja sameining-
arátaki er ennfremur nauðsynlegt að fyrir
liggi tillögur um uppstokkun í opinberri
stjórnsýslu og verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga. Tillögur þess efnis þurfa því
að liggja fyrir sem fyrst þannig að sveitar-
stjórnarmenn og íbúar sveitarfélaganna
geti fjallað um þær áður en sameiningar-
tillögur verða endanlega settar fram. Að
fenginni niðurstöðu í framangreindum
málum er auðveldara að leggja fram til-
lögur um sameiningu sveitarfélaga á ein-
stökum svæðum þannig að íbúar þeirra
geri sér glögga grein fyrir mikilvægi þess
að sveitarfélögin verði stækkuð og efld og
að heildstæð atvinnu- og þjónustusvæði
verði sameinuð í eitt sveitarfélag.
Gert er ráð fyrir því að atkvæðagreiðsl-
ur um sameiningartillögur fari allar fram á
sama tíma eða vorið 2005. Sérstaklega
er mikilvægt að ná um málið pólitískri
samstöðu því að lokum er það hlutverk
Alþingis að taka ákvarðanir um nauðsyn-
legar lagabreytingar. Sveitarfélögin hafa
gríðarlega þýðingarmiklu hlutverki að
gegna f okkar lýðræðislega samfélagi. Til
að þau geti rækt þetta hlutverk með eðli-
legum hætti verður að stækka þau og efla
og styrkja tekjustofna þeirra. Fái sveitar-
félögin aukið stjórnsýsluhlutverk, fleiri
verkefni og annist nær alla nærþjónustu
við íbúana styrkist sveitarstjórnarstigið og
sjálfsforræði byggðarlaganna. Það mark-
mið er í samræmi við stefnumörkun sam-
bandsins frá síðasta landsþingi og sam-
þykkt Alþingis um stefnu í byggðamálum
2002-2005.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson,
formaður
SVEITARSTJÓRNARMÁL
Útgefandi:
Samband íslenskra sveitarfélaga
Háaleitisbraut 11-13 • 108 Reykjavík • Sími: 515 4900
samband@samband.is ■ www.samband.is
Ritstjórar:
Magnús Karel Hannesson (ábm.) ■ magnus@samband.is
BragiV. Bergmann • bragi@fremri.is
Ritstjórn:
Fremri kynningarþjónusta • Furuvöllum 13 ■ 600 Akureyri
Sími 461 3666 • fremri@fremri.is
Blaðamenn:
Þórður Ingimarsson • thord@itn.is
Haraldur Ingólfsson • haraldur@fremri.is
Auglýsingar:
P. J. Markaðs- og auglýsingaþjónusta
Símar: 566 8262 & 861 8262 • pj@pj.is
Umbrot og prentun:
Alprent • Glerárgötu 24 • 600 Akureyri
Sími 462 2844 • alprent@alprent.is
Dreifing:
íslandspóstur
Forsíðan: Vaxtarsproti á Austurlandi. Magnús Karel Hannesson tók
myndina á Egilsstöðum í sumar.
Tímaritið Sveitarstjórnarmál kemur út mánaðarlega, að undanskildum
júlí- og ágústmánuði. • Áskriftarsíminn er 461 3666.