Sveitarstjórnarmál - 01.09.2003, Blaðsíða 9

Sumum vel stjórnað en öðrum ei
í framhaldi af þessu kveðst Hjálmar telja eðlilegt og nauðsynlegt
að skoða og meta kostnaðinn við þessi verkefni og ákveða í fram-
haldi af þvf hvernig skipta eigi skattfé landsmanna á milli ríkis og
sveitarfélaga í Ijósi breyttrar verkaskiptingar. „Umræða og um-
fjöllun um tekjuskiptingu ríkis og sveitarfélaga verður að tengjast
umræðunni um breytta verkaskiptingu þessara aðila stjórnsýsl-
unnar og eflingu sveitarstjórnarstigsins, meðal annars með sam-
einingu sveitarfélaga." Hjálmar segir að þau boð sem berast frá
forráðmönnum sveitarfélaga vítt og breytt um landið um tekju-
skiptinguna séu mjög misvísandi. Sumir finni henni allt til foráttu
á meðan aðrir telji allt í lagi. Það hljóti að styðja þá kenningu að
rekstur sveitarfélaganna hafi verið og sé mjög misjafn. Sumum sé
vel stjórnað á meðan stjórnun annarra sé í skötulíki.
Ekki undan vikist
„Við þurfum að leggja þunga áherslu á að fara í þetta starf með
mjög opnum huga og út frá þessum forsendum sem ég hef getið
um. Verkefninu á að vera lokið vorið 2005, ári fyrir sveitarstjórn-
arkosningar, sem segir að hvaða skoðun sem sveitarstjórnarmenn
hafa á sameiningarmálinu verður ekki undan því vikist fyrir þá að
taka þessi mál til umræðu og umfjöllunar. Sveitarstjórnarmenn
verða að horfa á málið í Ijósi þess hvert þjónustuhlutverk sveitar-
félaga er við íbúa þeirra á 21. öld en leyfa sjónarmiðum Bjarts í
Sumarhúsum að vera í fortíðinni. Ég heyri það stundum haft fyrir
satt að aðalandstæðingar sameiningar og þeir sem beiti sér hvað
mest gegn henni séu lykilmenn í sveitarstjórnum minnstu sveitar-
félaganna. Það má auðvitað ekki valda vanda að þessir menn
horfi aðeins á málið út frá þrengstu persónulegum hagsmunum
sínum en láti langtímahagsmuni íbúanna víkja."
Tveir framboðslistar
og fjögur nöfn
Sameining Búðahrepps og Stöðvarhrepps tekur gildi 1. októ-
ber en hún var samþykkt í atkvæðagreiðslu samhliða kosning-
um til Alþingis í vor. Kosið verður til nýrrar sveitarstjórnar 20.
september - eða um það bil sem þetta blað berst áskrifendum.
Tveir listar eru í framboði, listi Framsóknarfélags Búðahrepps
og Stöðvarhrepps og listi Samfylkingarinnar og óháðra. Aðeins
lista framsóknarmanna var skilað inn fyrir upphaflegan fram-
boðsfrest og var fresturinn þá framlengdur um tvo sólarhringa.
Jafnframt kosningum til nýrrar sveitarstjórnar verður kosið
um nafn á nýja sveitarfélagið og geta kjósendur valið úr fjór-
um nöfnum en þau voru valin úr 55 innsendum tillögum í
samkeppni sem efnt var til í sumar. Nöfnin sem valið stendur
um eru: Austurbyggð, Búða- og Stöðvarhreppur, Sjávarbyggð
og Suðurfjarðabyggð.
Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar vegna kosningar til sveit-
arstjórnar hófst 28. júlí en 1. september vegna nýs nafns á
sveitarfélagið.
Fækkun og efling
sveitarfélaga
Markmiðið með átaki í sameiningu sveitarfélaga, sem kynnt var
nýlega, er að efla sveitarstjórnarstigið með stærri og öflugri sveit-
arfélögum og auknum verkefnum og þjónustu í framtíðinni.
Tíminn fram til ársins 2005 verður nýttur til undirbúnings þess
að kosningar um sameiningu geti farið fram en ætlunin er að
efna til þeirra á vordögum 2005, þannig að unnt verði að kjósa í
sveitarstjórnir nýrra sveitarfélaga vorið 2006, þegar almennar
sveitarstjórnarkosningar fara fram. Ekki hefur verið tekin ákvörð-
un um hversu mikilli fækkun skuli stefnt að en Árni Magnússon
félagsmálaráðherra sagði ekki ólíklegt að miðað verði við að
sveitarfélögin í landinu verði á bilinu 40 til 60 að átakinu loknu.
71 sveitarfélag með færri
en 1.000 íbúa
í dag eru 104 sveitarfélög í landinu en einungis 33 þeirra eru
með fleiri en eitt þúsund íbúa. Árni sagði að meginmarkmið
sameiningarátaksins væri að sveitarfélögin nái að mynda eins
heildstæð atvinnu- og þjónustusvæði og unnt er vegna land-
fræðilegra aðstæðna. Hann kvaðst vonast til að ekki þurfi að
koma til lagasetningar um tiltekinn lágmarksfjölda íbúa sveitarfé-
laga í framtíðinni. „Við viljum láta reyna á þetta í sátt og sam-
vinnu til að byrja með og sjá hverju það skilar okkur," sagði Árni.
Danir íhuga sameiningu
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson lagði áherslu á nauðsyn stærri og öfl-
ugri sveitarfélaga. Hann sagði að nú stæði fyrir dyrum endur-
skoðun á sveitarfélagaskipaninni í Danmörku með það fyrir aug-
um að fækka sveitarfélögunum þar um allt að helming auk þess
sem hugmyndir væru um að fækka ömtunum eða leggja þau nið-
ur og færa verkefni þeirra til sveitarfélaganna. Ömtin eða fylkin
hafa meðal annars haft rekstur sjúkrahúsa og framhaldsskóla á
sinni könnu annars staðar á Norðurlöndunum. Vilhjálmur sagði
að Danir teldu þörf á þessu þrátt fyrir að flest dönsku sveitarfé-
laganna væru stærri og öflugri en þau íslensku. Þá lagði hann
mikla áherslu á nauðsyn á endurskoðun tekjustofna sveitarfélag-
anna til þess að gera þau betur búin til að taka við nýjum verk-
efnum auk þess að sinna öflugri þjónustu hvert á sínu svæði.
Tvær nefndir og verkefnisstjórn
Hlutdeild sveitarfélaga í opinberum útgjöldum hér á landi er
mun minni en annars staðar á Norðurlöndunum. Hún er hæst í
Danmörku eða 75%, í Svíþjóð 69%, í Noregi 61% í Finnlandi
56% en aðeins 35% á íslandi. Ákveðið hefur verið að samhliða
sameiningarátakinu fari fram endurskoðun á verkaskiptingu ríkis
og sveitarfélaga og einnig á tekjustofnum sveitarfélaga og aðlög-
un þeirra að nýrri skipan.Til að sinna þessum verkefnum hefur
félagsmálaráðherra ákveðið að skipa tvær nefndir, sameiningar-
nefnd, er geri tillögu um sameiningu sveitarfélaga, og tekju-
stofnanefnd, er geri tillögur um aðlögun tekjustofna að nýrri
sveitarfélagaskipan og breyttri verkaskiptingu. Verkefnisstjórn
mun síðan hafa yfirumsjón með vinnu nefndanna.
9