Sveitarstjórnarmál - 01.01.2004, Blaðsíða 6

Ný reikningsskil sveitarfélaga
Betri upplýsingar um fjárhag
Ný reikningsskil sveitarfélaga skapa betri aðgang að upplýsingum um fjárhag einstakra sveitarfélaga
og sveitarfélaga í heildina. Gunnlaugur Júlíusson hag- og upplýsingasviðs Sambands íslenskra
sveitarfélaga. skrifar.
Reikningsskil sveitarfélaga hafa tekið mikl-
um breytingum á síðustu árum. Þeim var
breytt úr sértækum reikningsskilum yfir í
almenn reikningsskil með reglugerð fé-
lagsmálaráðherra um bókhald og ársreikn-
inga sveitarfélaga nr. 944/2000.
Fyrsta hringnum lokað
Það má segja að nú sé búið að loka fyrsta
hringnum og því rétt að nema staðar og
skoða hvað hefur áunnist. Með fyrsta
hringnum er átt við að sveitarfélögin
skyldu setja endurskoðaða fjárhagsáætlun
í fyrsta sinn upp á hinu nýja formi á
haustdögum árið 2001, breyting bók-
haldskerfa átti sér stað á árunum 2001 og
2002. Nýr bókhaldslykill var notaður hjá
sveitarfélögunum á árinu 2002 og árs-
reikningar settir upp fyrir árið 2002 á fyrri
hluta ársins 2003. Að lokum var yfirlit úr
ársreikningum sveitarfélaganna sett upp í
fyrsta sinn í árbók sveitarfélaga nú í haust
út frá nýjum reikningsskilareglum. Rétt er
að staldra aðeins við á þessum tímapunkti
og skoða hvernig til hefur tekist og hvað
megi betur fara.
Nýir möguleikar á öflun
upplýsinga
Óhætt er að fullyrða að þessi breyting
tókst mjög vel. Einungis eitt lítið sveitarfé-
lag skilaði ársreikningum í ár sem gerðir
voru upp samkvæmt gömlu reikningsskil-
unum og álíka mörg sveitarfélög og fyrri
ár skiluðu ársreikningum það seint að nið-
urstöður þeirra náðu ekki inn í árbókina.
Óumdeilt er að ný reikningsskil gefa nýja
og aukna möguleika á öflun og framsetn-
ingu upplýsinga um fjárhag sveitarfélaga.
Sem dæmi um þá má nefna eftirfarandi at-
riði:
• Reikningsskil sveitarfélaga eru nú gerð
eftir brúttóreglu. Það þýðir að í stað
þess að tekjur málaflokka eru dregnar
frá útgjöldum málaflokka og nettótala
birt eins og gert var, þá eru tekjur sveit-
arfélaga nú birtar sérstaklega og brúttó-
Gunnlaugur Júlíusson, sviðsstjórí hag- og upplýs-
ingasviðs Sambands íslenskra sveitarfélaga.
kostnaður sérstaklega. Þannig gefa
reikningsskilin miklu raunhæfari upp-
lýsingar um fjárhag og veltu sveitarfé-
laga en áður.
• Launagreiðslur koma nákvæmlega
fram, þannig að nú liggur fyrir hve
launagreiðslur eru háar hjá sveitarsjóði,
einstökum málaflokkum sveitarfélagsins
og stofnunum og að síðustu fyrir heild-
arrekstur sveitarfélagsins í samantekn-
um reikningsskilum (sveitarsjóði og
stofnunum sveitarfélagsins). Það skiptir
til dæmis gríðarlegu máli að hafa
óyggjandi niðurstöður um laun og
launaþróun hjá sveitarfélögunum í
sambandi við gerð kjarasamninga.
• Raunkostnaður við einstakar rekstrar-
einingar kemur skýrar í Ijós. Eignum
sveitarsjóðs (götum, skólum, leikskól-
um, þjónustuhúsnæði o.s.frv.) er komið
fyrir f sérstökum eignasjóði. Kostnaður
við eignir er færður á viðkomandi
málaflokk (kostnaður við húsnæði
hvers grunnskóla er færður á viðkom-
andi grunnskóla undir málaflokknum
fræðslumál svo dæmi sé nefnt). Á
þennan hátt kemur skýrar í Ijós en áður
hvaða kostnaður fylgir eignum sveitar-
félagsins. Þetta hefur meðal annars í för
með sér að umræða um eignir verður
öðruvísi en áður og kostnaðarvitund
eykst.
• Skarpari skil eru milli daglegs rekstrar
og reksturs eigna, meðal annars vegna
þess að gjaldfærðar fjárfestingar hafa
verið felldar niður.
• Samantekin reikningsskil sýna heildar-
stöðu sveitarfélaganna, bæði rekstrar-
lega og eignalega. Það er í fyrsta sinn
sem upplýsingar af þeim toga liggja
fyrir svo óyggjandi sé.
• Aðgengi að upplýsingum um fjárhag
sveitarfélaga, bæði einstakra sveitarfé-
laga og sveitarfélaga í heildina tekið, er
betra og liggur skýrar fyrir en áður.
Þetta á bæði við um einstök sveitarfé-
lög og rekstur þeirra en einnig hvað
varðar samtök sveitarfélaga og aðra þá
sem láta sig varða stöðu sveitarfélaga í
heildina tekið og hvert stefnir í þeim
efnum.
Nauðsyn að fræða um ný
reikningsskil
Það liggur Ijóst fyrir að þegar fyrsta
hringnum hefur verið lokað verður að
meta þá reynslu sem nú liggur fyrir, hvort
einhverjir vankantar séu á regluverkinu
sem megi laga og hvort krafan um sundur-
liðun upplýsinga sé of smámunasöm í ein-
hverjum tilvika. Slík yfirferð er nauðsynleg
og skynsamleg, þannig að sniðnir séu af
þeir vankantar sem kunna að vera á því
regluverki sem sett hefur verið upp í sam-
bandi við reikningsskil sveitarfélaga. Að
síðustu en ekki síst er nauðsynlegt að
minnast á þá miklu nauðsyn á að fræða
sveitarstjórnarfólk um ný reikningsskil
sveitarfélaga, uppbyggingu þeirra og inni-
hald, þannig að því nýtist sem best sá
fróðleikur sem býr í nýjum reikningsskil-
um sveitarfélaga.
6