Sveitarstjórnarmál - 01.02.2004, Blaðsíða 23

Refa- og minkaveiðar
Óbreytt ástand gengur ekki upp
Nokkur sveitarfélög hafa ákveðið að frá og með áramótum 2003/2004 muni þau hætta að greiða
skotlaun fyrir unna refi og minka. Hver skyldi nú ástæðan vera fyrir þessari ákvörðun sveitarfélag-
anna? Kristinn Jónasson, bæjarstjóri Snæfellsbæjar, skrifar.
Umhverfisstofnun hefur ákveðið að skerða
endurgreiðslu til sveitarfélaganna úr 50% í
30% þar sem ekki sé til nægt fjármagn til
verkefnisins. Þetta er því miður ekki í fyrsta
skiptið sem ríkisvaldið tekur einhliða
ákvörðun um að skerða þann hlut sem því
ber að greiða í samstarfsverkefnum ríkis og
sveitarfélaga. Það er eins og það skipti engu
máli þótt fjárhagsáætlanir sveitarfélaga
riðlist við svona ákvarðanir, aðalatriðið er
að ríkissjóður láti ekki meira frá sér en
heimildir eru fyrir í fjárlögum. Mismuninn
eiga sveitarfélögin að bera og þá skiptir
engu máli þótt mörg þeirra séu félítil og
megi ekki við miklu.
Það sárgrætilega í þessari umræðu eru
viðbrögð Umhverfisstofnunar við ákvörðun
þeirra sveitarfélaga sem hafa ákveðið að
hætta að greiða skotlaun fyrir ref og mink. Forsvarsmenn sveitar-
félaganna verða að gera ráðstafanir til að draga úr kostnaði við
veiðarnar þar sem ríkissjóður ætlar ekki að standa við sinn þátt
málsins og sjá ekki aðra leið til þess en að hætta að greiða fyrir
hlaupadýr. Rétt er að það komi fram að kostnaður sveitarfélaga á
íslandi fyrir reikningsárið 2003 var rétt tæpar 100 milljónir króna
og af því endurgreiddi ríkissjóður 18,9 milljónir króna. Af þessum
100 milljóna króna kostnaði greiddu sveitarfélögin síðan 11,4
milljónir í formi virðisaukaskatts til ríkissjóðs. Nettó kostnaður
ríkissjóðs af refa- og minkaveiðum nam því samtals 7,5 milljón-
um króna á árinu 2003.
Sjóðir sveitarfélaga eru ekki ótæmandi
í Morgunblaðinu fimmtudaginn 22. janúar 2004 er fjallað um þá
ákvörðun sveitarfélaganna að hætta að greiða skotlaun. Þar er
meðal annars rætt við Áka Ármann Jónsson, forstöðumann veiði-
stjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar, þar sem hann segist hafa
áhyggjur ef dýrum fjölgi meira en nú er. Tvennt annað í um-
ræddri blaðagrein stakk mig. Það fyrra var eftirfarandi: „Umhverf-
isstofnun getur hins vegar ekki í samræmi við góða stjórnsýslu-
hætti mælt með því að endurgreiðslur verði hærri en fjárheimild-
ir." Það er sem sagt í lagi að sveitarfélögin fari fram úr fjárheim-
ildum sínum þrátt fyrir skýran ramma fjárhagsáætlana ef það
hentar ríkisjóði. Það síðara voru ummæli Áka þar sem haft var
eftir honum „að Umhverfisstofnun muni fylgjast með því að sveit-
arfélög leggi til fjárframlög eftir sem áður. Þeim sé ekki heimilt að
stöðva greiðslur, eins og til dæmis Súðavíkurhreppur hefur lýst
yfir að hann muni gera. Bundið sé í lög að sveitarfélög ráði menn
til refa- og minkaveiða." Samkvæmt þessu mun Umhverfisstofnun
leggja fé og mannskap til að sjá til þess að sveitarfélögin standi
við sitt, þrátt fyrir að ríkið hafi ákveðið að gera það ekki.
Ég spyr: Er eitthvert siðferði í svona hótunum af hálfu forstöðu-
mannsins? Það er eins og þetta ágæta fólk
hafi ekki skilning á því að sjóðir sveitarfé-
laga eru ekki ótæmandi frekar en ríkisins.
Hvernig geta sveitarfélögin brugðist við
svona ástandi? Mín tillaga er sú að sveitar-
félögin tilkynni í upphafi hvers fjárhagsárs
til Umhverfisstofnunar þá fjárhæð sem
ákveðin er í fjárhagsáætlun hvers sveitarfé-
lags fyrir sig til þessa málaflokks. Þegar sú
fjárhæð er búin á fjárhagsárinu þá verði
stofnuninni tilkynnt að fjármagn til mála-
flokksins sé búið og ekki verði hægt að
sinna eyðingu á ref og mink það sem eftir
lifi ársins. Ég trúi ekki öðru en að starfs-
menn ríkisins geri sömu kröfurtil sveitar-
stjórnarmanna og þeirra sjálfra um góða
stjórnsýsluhætti, það er að sveitarfélögin
fari ekki fram úr fjárheimildum hverju sinni.
Vandanum velt yfir á sveitarfélögin
í umræddri blaðagrein er einnig rætt við umhverfisráðherra, Siv
Friðleifsdóttur, og þar er sama viðhorfið til þessa máls en orðrétt
segist Siv „hafa átt von á athugasemdum frá sveitarfélögunum en
ráðuneytunum sé gert að halda sig við fjárlög eftir bestu getu."
Dapurt er að ráðherrann telji að það sé í lagi að sveitarfélögin í
landinu beri meginkostnað af veiði refa og minka vegna þess að
ráðuneytin megi ekki fara fram úr fjárheimildum og því skuli
vandanum velt yfir á sveitarfélögin. En hér tel ég að sé komið að
kjarna vandamálsins en það er sú dapra staðreynd að sveitarfélög
eru skikkuð af ríkinu til að framkvæma hin ýmsu verkefni og síð-
an ætlar ríkið að koma með fjármuni á móti sveitarfélögunum til
verkefnanna en oftar en ekki er það svikið og mun ég ekki í þess-
ari grein telja það allt upp, það væri efni í aðra grein. Ég get þó
ekki stillt mig um að nefna fasteignaskattsbætur og húsaleigubæt-
ur, svo eitthvað sé nefnt.
Vandratað í veröldinni
Sú spurning vaknar, hvort þessar veiðar og veiðiaðferðir hafi skil-
að einhverjum árangri á liðnum áratugum? Sjálfur tel ég svo vera
þótt ég vilji ekki fullyrða að ekki megi standa betur að þessum
málum og þá er ég sérstaklega að hugsa um veiðiaðferðir á mink.
Forstöðumaður veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar hefur
áhyggjur af því að þessum dýrum fjölgi enn frekar. í Ijósi þessa er
það athyglisvert að ekki er langt síðan umhverfisráðuneytið ákvað
við stofnun Þjóðgarðsins Snæfellsjökuls að banna alla skotveiði
þar. Ég tel að með slíku banni hljóti ref og mink að fjölga innan
þjóðgarðsins en tilgangurinn með banninu hlýtur að vera sá að
stækka stofninn eins og með rjúpuna. Búðahraunið er einnig frið-
lýst og þar er öll skotveiði bönnuð. Það svæði sem friðlýsingin
nær yfir er allstór hluti af landsvæði Snæfellsbæjar. Á þessum
Kristinn lónsson.
TOLVUMIÐLUN
H-Laun
www.tm.is
23