Sveitarstjórnarmál - 01.04.2004, Blaðsíða 11

Þörf á einfaldari kjarasamningum
Sveitarfélögin hafa lítið svigrúm til þess að stjórna málefnum grunnskólans og nauðsynlegt er að
auka það.
Þorvarður Hjaltason, framkvæmdastjóri
Samtaka sveitarfélaga á Suðurlandi, sem
meðal annars annast rekstur Skólaskrif-
stofu Suðurlands, telur að tii þess að auka
svigrúm sveitarfélaganna í málefnum
grunnskólans þurfi bæði að
koma til lagabreytingar og
einnig einfaldari kjarasamningar.
Hann segir að ríkið þurfi að
draga úr beinum afskiptum af
framkvæmd skólastarfs og end-
urskoða þurfi samskipti ríkis og
sveitarfélaga með það að leiðar-
Ijósi að auka og tryggja sjálfsfor-
ræði sveitarfélaganna.
Spurning um nægilegt
svigrúm
Þorvarður sagði meðal annars f
erindi sínu á grunnskólaþinginu
að ýmsir hafi vantreyst sveitarfé-
lögunum við yfirfærslu grunn-
skólans 1996. Sumir stjórnendur
grunnskólans hafi einnig átt f
erfiðleikum með að laga sig að
breyttu umhverfi og ekki upplif-
að sig sem embættismenn sveitarfélag-
anna. Sveitarstjórnir hafi heldur ekki tekið
stjórnunarhlutverk sitt nægilega alvarlega
og enn eimi eftir af þessum viðhorfum.
Þorvarður sagði stefnu stjórnvalda hér á
landi miðast við að auka hlut sveitarfélag-
anna og þar með áhrif fbúa á eigið um-
hverfi. Yfirfærsla grunnskólans hafi verið
eitt stærsta verkefnið á því sviði. Spurning
væri hins vegar um hvort sveitarfélögun-
um hafi verið veitt nægilegt
svigrúm til þess að aðlaga
starfsemi grunnskólans að-
stæðum í sveitarfélögunum
sjálfum og hvort forræði þeirra
yfir grunnskólanum væri f
samræmi við ákvæði Evr-
ópusáttmálans um valdsvið og
verkefni sveitarfélaga.
markað þar sem grunnskólalögin og ýmsar
reglugerðir standi í veginum. Hann nefndi
lög um réttindi og skyldur stjórnenda
grunnskólans, kennara, lögverndunarlög,
kjarasamninga, úrskurði menntamálaráðu-
langt. Ekki sé hægt að ráða háskólamennt-
aða einstaklinga án leyfisbréfs til starfa
sæki einstaklingar með leyfisbréf um
kennarastöður, þótt handhafar leyfisbréfa
hafi mun minni menntun. Hann sagði að
um 20% undanþágubeiðna væru
vegna háskólamenntaðs fólks,
jafnvel með fleiri en eina há-
skólagráðu en hafi ekki hafi lokið
menntun f uppeldis- og kennslu-
fræðum á íslandi til þess að upp-
fylla kröfur til að fá útgefið leyfis-
bréf. Hann sagði að um 600 til
800 undanþágubeiðnir vegna
kennslustarfa berist árlega en
þrátt fyrir það eigi sveitarstjórnar-
stigið engan af þremur fulltrúum
í undanþágunefnd. Þvf sé Ijóst að
skólastjórum og sveitarfélögum
sé ekki treyst til þess að fara að
lögum.
Markmiðið er að grunnskólaþingið verði reglulegur samráðs- og lærdóms-
vettvangur sveitarstjórnarmanna um það sem efst er á baugi hverju sinni í
málefnum grunnskólans.
neytisins, námskrárgerð á vegum ríkisins
og að síðustu samræmd próf sem dæmi
um forræði ríkisins yfir starfsemi sem rek-
in væri af sveitarfélögunum. „í 1. máls-
grein 9. greinar grunnskólalaganna stend-
ur að menntamálaráðherra fari með yfir-
stjórn þeirra málefna sem þessi lög taka til
og hafi eftirlit með því að sveitarfélög
uppfylli skyldur sem lögin, reglugerðir við
þau og aðalnámsskrá grunnskóla kveði á
um. Frekari vitna þarf vart við um yfirráð
Ekki er hægt að ráða háskólamenntaða einstak-
linga án leyfisbréfs til starfa sæki einstaklingar
með leyfisbréf um kennarastöður, þótt þeir hafi
mun minni menntun.
Grunnskólalög og reglugerðir í
veginum
Þorvarður sagði að þrátt fyrir að grunn-
skólinn hafi verið færður yfir til sveitarfé-
laganna sé forræði þeirra verulega tak-
ríkisins yfir grunnskólanum," sagði Þor-
varður.
Ekki treyst til að fara að lögum
Þorvarður ræddi einnig um lögverndun
kennarastarfsins sem hann sagði ganga of
I algerri mótsögn
Kjarasamningar kennara eru of
flóknir að mati Þorvarðar og allt
of stór hluti starfstíma kennara er
skilgreindur í kjarasamningi. Skólastjórar
hafi því lítið svigrúm til verkstjórnar. Þessu
sagði hann þurfa að breyta og færa til
samræmis við samninga annarra háskóla-
menntaðra starfsstétta. Námskrárgerð sé
einnig í höndum menntamálaráðuneytis-
ins og aðkoma sveitarfélaganna að henni
mjög iítil. Engu að síður hafi námskrár
veruleg áhrif á kostnað sveitarfélaganna
án þess að þau hafi nokkuð um það að
segja. Af þeim sökum sé kostn-
aðarmat nauðsynlegt og út-
gjaldaþörf verði að viðurkenna
með tekjumöguleikum. Að
öðrum kosti eigi sveitarfélögin
að geta stöðvað gildistöku
þeirra þátta námskrár sem
kalla á óumsamin útgjöld. Að
lokum sagði Þorvarður að þró-
un samræmdra prófa að undanförnu væri
í algerri mótsögn við þá meginstefnu um
valddreifingu er legið hafi til grundvallar
því að grunnskólinn var færður til sveitar-
félaganna.
SFS
6 TÖLVUMIÐLUN
www.tm.is
11