Sveitarstjórnarmál - 01.05.2004, Blaðsíða 23
meiri kröfur á hendur sveitarfélögunum en ríkis-
valdinu og þessi sama nálægð geti einnig gert sveit-
arstjórnarmönnum erfiðara fyrir um að standa á
bremsunum en þeim sem fjarlægari eru.
Vil sjá tekjuskiptingunni breytt
Þröstur fer ekki leynt með það sjónarmið að breyta
þurfi tekjuskiptingu ríkis og sveitarfélaga. Við full-
trúar sveitarfélaga og samtök okkar höfum verið
alltof lin að mínu mati að fá fram rétt okkar hvað
þetta varðar. „Ég vil sjá tekjuskiptingunni breytt á
þann hátt að meira fé komi í hlut sveitarfélaganna
einfaldlega vegna þess að ríkisvaldið er aftur og aft-
ur að setja ýmiss konar reglur sem auka útgjöld. Ég
get nefnt dæmi eins og ferðaþjónustu fatlaðra sem
velt hefur verið á sveitarfélögin, ríkið skipuleggur að stærstum
hluta og við borgum. Málefni fatlaðra eru að öðru leyti alfarið á
höndum ríkisvaldsins. Hækkun á sjálfræðisaldri úr 16 í 18 ár
skapaði breytingu á kostnaði. Ríkið hefur einnig sett ýmsar reglur
um grunnskólann, eins og lengingu skólaársins, sem sveitarfélög-
in hafa lítið um að segja annað en að standa undir kostnaðinum,
að ekki sé minnst á verkefni á borð við fráveitu- og sorpmál."
Málefni fatlaðra til sveitarfélaga
Þröstur nefnir málefni fatlaðra sem sum sveitarfélög hafa tekið að
sér sem reynsluverkefni. Hann segir Mosfellsbæ í þeirri stöðu að
hann myndi ekki ráða við slíkt verkefni án aukinna sértekna.
„Það eru tvö heimili fyrir fatlaða hér í sveitarfélaginu; Skálatún og
Tjaldanes, sem þýðir að þessi málaflokkur er hlutfallslega stærri
miðað við stærð sveitarfélagsins en víðast annars staðar og því
myndi þetta verkefni verða sveitarfélaginu ofviða án þess að til
þess kæmu sértækar tekjur." Þröstur segir hins vegar ekkert því til
fyrirstöðu að sínum dómi að sveitarfélögin taki að sérfleiri verk-
efni sé þeim gert kleift að standa fjárhagslegan straum af þeim.
Vinnubrögð ríkisvaldsins hafi hins vegar ekki verið með þeim
hætti og brýn vandamál sveitarfélaga því stundum verið leyst
með framlögum úr Jöfnunarsjóði á síðustu stundu.
Fjármögnun fyrirfram
„Ég er þeirrar skoðunar að
þessi mál verði ekki leyst til
frambúðar með öðrum hætti
en þeim, að unnið verði hreint
vinnuplan varðandi tekjuskipt-
inguna þar sem sveitarfélögun-
um verði ætlaðir þeir tekju-
stofnar sem þau þurfa. Slíkt vinnuplan verður að liggja fyrir áður
en að ákvarðanir eru teknar um færslu verkefna. Að öðrum kosti
aukast vandamál sveitarfélaga þangað til að í óefni verður komið.
Sveitarstjórnarmenn geta ekki fengið í hendur kostnaðarsöm verk-
Varmárskóli í Mosfellsbæ. „Nánast öll útgjöld eru bundin í lögum og þau hafa ekki úr miklu að
moða utan þess ramma. Meirihluti tekna sveitarfélaga fer í rekstur skóla, til reksturs félagsþjón-
ustu og annarra lögbundinna verkefna og er því litlir fjármunir eftir/' segir Þröstur Karlsson.
efni og farið svo daginn eftir að herja á ríkið um að fá réttláta
fjármuni til þess að standa straum af framkvæmd þeirra."
Ráðum við um 4% fjölgun á ári
Þröstur velti nokkuð fyrir sér í þessu spjalli millistjórnstigi eins og
tíðkast á sumum Norðurlöndunum og þeim möguleikum sem því
fylgja. Hann benti á að í Danmörku noti ríkið þetta millistig með-
al annars til þess að koma að uppbyggingu inni í þeim sveitarfé-
lögum þar sem mikil sókn á sér stað. Hann segir Mosfellsbæ
dæmigert sóknarsveitarfélag í þeim skilningi. Samfélagið sé lítið
og það ráði ekki við nema um 4% fólksfjölgun á ári, en allar ytri
aðstæður til að taka við meiri íbúafjölgun séu til staðar.
Ásókn í að flytja hingað
„Það er mikil ásókn í að flytja hingað í sveitarfélagið. Framlag af
tekjum íbúanna verður að standa undir þeim framkvæmdum sem
fylgja stöðugri íbúafjölgun. Ekkert annað afl kemur með fjármuni
til þess að byggja skóla, taka þátt í samgöngumannvirkjum eða
öðru sem fylgir ört vaxandi byggð, hversu hagkvæmt sem það
getur annars verið til lengri tíma litið að íbúakjarnar byggist hratt.
Ríkið er líka alltof seint að koma með sína hluti eins og sam-
göngumannvirki sem að því snúa. Hinn almenni borgari á oft
erfitt með að átta sig þessum staðreyndum. Hann skilur ekki af
hverju ekki er hægt að byggja
íbúðablokkir eða annað hús-
næði þegar nægjanlegt fram-
boð er af lóðum og kaupendur
bíða eftir fasteignum. Málið er
að þjónustan verður að koma
á undan og sveitarfélagið
verður að hafa fjármuni til
„Sveitarstjórnarmenn geta ekki fengið í hendur
kostnaðarsöm verkefni og farið svo og daginn
eftir að herja á ríkið um að fá réttláta fjármuni til
þess að standa straum af framkvæmd þeirra."
þess að byggja hana jafnhratt upp. Um 6.600 íbúa sveitarfélag
hefur ekki fjármuni til þess að takast á við hraðari uppbyggingu
hversu viljugir sem sveitarstjórnarmennirnir eru."
TOLVUMIÐLUN
SFS
23