Sveitarstjórnarmál - 22.03.2007, Blaðsíða 16

Byggðarannsóknir
Mikil samskipti höfuðborgarsvæðis
og nágrannabyggða
Miklar breytingar hafa orðið á ferðavenjum fólks að undanförnu og munar þar mest um hratt vaxandi
byggð í nágrannabyggðum höfuðborgarsvæðisins. Einnig er Ijóst að nokkrir staðir á landsbyggðinni
eru öflugri þjónustukjarnar en aðrir. Þar ræður vegalengd frá höfuðborgarsvæðinu mestu en úrval á
vöru og þjónustu einnig.
Bjarni Reynarsson, skipulagsfræðingur hjá
Land-ráði sf., hefur á síðustu misserum
unnið að rannsókn á ferðavenjum fólks og
breytingum á áhrifasvæði höfuðborgar-
svæðisins fyrir samgönguyfirvöld. í lok síð-
asta árs lauk hann við fimmtu og síðustu
greinargerðina í þessu verkefni. Rannsókn-
inni er ætlað að vera upplýsingabanki fyrir
stefnumótun í samgöngumálum og er þar
að finna margs konar upplýsingar sem
sveitarfélög landsins geta nýtt sér við áætl-
anagerð og stefnumótun.
Bjarni segir að markmiðið með þessum
könnunum og úttektum sé fyrst og fremst
að safna upplýsingum um ferðavenjur
landsmanna, greina þær og túlka fyrir
stefnumótun í samgöngumálum. „Ég lagði
því megináherslu á að greina hlut höfuð-
borgarinnar í ferðamynstri landsmanna,
áhrifasvið hennar mælt í tíðni ferða, ferða-
máta, helstu erindum og fleiri þáttum frá
mismunandi stöðum á landsbyggðinni. Ég
tel mikilvægt að fylgjast vel með ferðavenj-
um landsmanna því þær endurspegla hinar öru breytingar sem
orðið hafa hér á landi á síðustu árum hvað varðar aukinn hreyf-
anleika og bílaeign og einnig útvíkkun á virku búsetu- og at-
vinnusvæði höfuðborgarsvæðisins."
unin er að fylgja þessum könnunum eftir
með árlegum viðhorfskönnunum á völdum
þáttum í ferðavenjum fólks, sem nýta má
sem mælanlega mælikvarða á markmið
samgönguáætlunar.
100 kílómetrar eru ekki
lengur fyrirstaða
- Hverjar eru helstu niðurstöðurnar úr þess-
um athugunum?
„Þar má fyrst nefna þá breytingu sem
orðið hefur á ferðavenjum að fólk setur orð-
ið lítt fyrir sig að ferðast allt að eða yfir 100
kílómómetra vegalengd á hverjum degi til
þess að sækja vinnu og þjónustu. í raun má
kalla byggðarlögin í nágrenni við höfuð-
borgarsvæðið, einkum á Suðurnesjum, Ár-
borgarsvæðinu og í Borgarfirði, ferðabelti
sem er í um eða innan 100 kílómetra akst-
ursleið frá Reykjavík. Þessi svæði eru í mjög
miklum og virkum samskiptum við höfuð-
borgarsvæðið en á hinn bóginn dregur
mjög hratt úr samskiptum við höfuðborgarsvæðið þegar komið er
í 100 til 150 kílómetra fjarlægð. Þar liggja mörk hinna sam-
tengdu atvinnu- og búsvæða út frá höfuðborginni og þar dregur
snögglega mjög úr ferðum fólks á milli byggðarlaga og sveitarfé-
laga."
Fimm greinargerðir
Þær fimm greinargerðir sem unnar voru í þessu rannsóknaverk-
efni eru: Sumarferðir: Könnun á ferðum í júní til september
2004. Nóvember 2004. Vetrarferðir: Könnun á ferðum í desem-
ber 2004 til febrúar 2005. Ágúst 2005. Erlendir ferðamenn á ís-
landi. Þróun á ferðavenjum og áhrif á samgöngukerfi. Júní 2006.
Könnun meðal farþega í innanlandsflugi í mars og apríl 2006.
September 2006. Ferðir til
Reykjavíkur frá 16 lands-
byggðarsvæðum. Við-
horfskönnun gerð í mars
2006. Nóvember 2006.
Þessar greinargerðir eru all-
ar aðgengilegar á heimasíðu
samgönguráðuneytis undir samgönguáætlun. Eins er hægt að
nálgast þær á heimasíðu Land-ráðs sf., www.landrad.is. Bjarni
segir að út frá þessum gögnum sé hægt að vinna „sérkeyrslur"
og greiningar fyrir þau sveitarfélög sem kannanirnar ná til. Ætl-
Lágvöruverðsverslun og sjúkrahús mynda
landshlutamiðstöðvar
Bjarni segir glöggt koma fram að íbúar á þeim svæðum, þar sem
lágvöruverðsverslun er ekki starfandi, fari oftar til höfuðborgar-
svæðisins til að versla en ætla mætti miðað við fjarlægð viðkom-
andi staða frá Reykjavík. Það sama eigi einnig við um heilbrigð-
isþjónustuna. „Þar sem stærri sjúkrahús eru ekki til staðar þá fer
fólk í mun meiri mæli „suður"
eftir læknisþjónustu. Ef hins
vegar öflugt sjúkrahús er til
staðar er mun minna um slíkar
ferðir. Fólk virðist bera traust
til stærri sjúkrahúsanna á
landsbyggðinni og telja að það
fái jafn góða þjónustu þar og hjá Landspítala - háskólasjúkrahúsi
í Reykjavík eða hjá sérfræðingum sem reka stofur á höfuðborgar-
svæðinu."
Bjarni kannaði einnig styrk einstakra staða sem landshluta-
Yngra fólk og fólk sem er í hærri tekjuflokkum fer
hlutfallslega meira til Reykjavíkur til að kaupa
fatnað en aðrir.
SFS
16
TÖLVUMIÐLUN
www.tm.is