Hermes - 01.08.1971, Blaðsíða 21

um öðrum viðurstyggilegri, geysast akfeitar Vestur-
bæjarfrúr fram á ritvöllinn og lýsa vanþóknun sinni
á þeirri smán, „sem landi voru og þjóð er gerð með
þessu hneykslanlega athæfi“. Engum flýgur í hug
að „land vort og þjóð“ hafi framið neitt ranglæti með
slíkri meðferð á námsmönnum.
Og á meðan borgaralegt siðgæði og fátækir menn
eru á dagskrá, er ekki úr vegi að minnast á rykfallinn
geirfugl og bágstadda Ástralíufara. Fjöldinn allur
var á því, að ekkert ætti „að púkka upp á svoleiðis
fólk“ þegar minnst var á að hjálpa hinu bágstadda
fólki heim.
Stórum betri undirtektir hlaut uppstoppaður fugl
í Lundúnum. Þá var það þjóðarnauðsyn að bjarga
„menningarverðmætum'1, og ekki dró það úr ánægj-
unni, að hægt skyldi vera að hafa gripinn í glerskáp
svo að stoltir borgarar gætu sýnt börnum sínum
„fugl þjóðarinnar". Og kannski var þar að fmna
skýringuna á mismunandi undirtektum við þessum
tveim almennu söfnunum, að ekki var talið líklegt að
haldin yrði sýning á hinu bágstadda fólki er heim -
kæmi.
Þannig mætti lengi telja dæmi um það lága
siðræna þroskastig, sem slíkt þjóðfélag kallar ætíð
fram meðal hinna almennu borgara. Og þá kemur
fram í hugann spurningin um erlend áhrif í þjóðfélag-
inu.
Því er til að svara, að þjóðfélagið er allt gegnsýrt
af þeirri andlegu deyfð, sem jafnan fylgir einhliða
austri áhrifa yfir eitt land. Hvar sem skyggnzt er um
í þjóðfélaginu, blasa við áhrif þjóðar þeirrar er her-
situr land okkar. Og hvað varðar sambúðina við
verndarana þá stefnir þróunin víða í þá átt, að það
sem fyrir nokkru var pukurmál þykir nú sjálfsagt.
Fyrir nokkrum árum reis upp hreyfing, sem varð
til þess, að stöðvaðar voru útsendingar ameríska dáta-
sjónvarpsins. Fyrst á eftir fór sér hægt, sá lágkúrulegi
lýður, sem var of háður „kananum“ til að hætta
glápinu og pukraði við að horfa á barnalega stríðs-
þætti hinna vestur-heimsku þrýstiloftsdáta. En nú í
seinni tíð hafa aukizt mjög kröfurnar um að „plebeij-
arnir“ fái óáreittir að glápa framan í sjónvarpsdátana
sína. Þannig virðist það vera að koma í ljós, m. a.
í þessu, að fjöldinn er orðinn svo háður hernum og
„gjöfum“ verndaranna, að full ástæða er til að vera
uggandi um framtíð íslenzkrar menningar.
Og nú hefur hinn alþjóðlegi kapítalismi haldið inn-
reið sína í landið með ál og kísilgúr að tálbeitu. Enn
skal haldið út á hinn breiða veginn, er liggur til glöt-
unar fyrir litla þjóð sem okkur. Því hvers virði verða
17. júní-ræður um frelsi og menningu, ef samsetning
efnahagslífsins verður slík, að meiri hluti fjármagns-
ins í þjóðfélaginu verður í eigu útlendinga.
Því er það sannfæring mín, að annaðhvort sé fyrir
okkur að ganga út eins og Júdas Ískaríot forðum eða
yfirgefa hina gullnu hlekki kapítalismans.
- Og hvað í staðinn? spyr kannski einhver.
- Sósíalisma! segi ég þá. Og þá upphefst hið móð-
ursjúka: Rússarnir koma! Rússarnir koma! Bara
svona rétt til að árétta það sem ég sagði um heljartak
hins vesturheimska risaveldis á öllu andlegu lífi okk-
ar.
Sósíalísk þróun er nefnilega eina leiðin, sem við
eigum færa út úr ógöngum nútímasamfélagsins með
sitt arðrán, óréttlæti, mengun og hernaðarbrölt. Og
fyrir smáþjóð eins og íslendinga er þörfin meiri en
fyrir flesta aðra. öðruvísi fær þjóðfélag okkar ekki
staðizt.
Enn eigum við þó altént möguleikann. En til að
nýta hann þurfum við þó tvennt:
í fyrsta lagi þurfum við vilja og staðfestu. Þá stað-
festu, sem tekur markmið fram yfir gönuhlaup eftir
stundarverðmætum. Því öðru vísi fæst engu áorkað.
í öðru lagi þurfum við að kanna af fullu raunsæi
stöðu okkar í henni veröld. Gera okkur grein fyrir
þeim vanda, sem fylgir þvi að vera smáþjóð í stóru
landi og enn stærri heimi. Og vart er annað hugsan-
legt, en að slík skilgreining leiði okkur á vit félags-
legra úrræða, áætlunarbúskapar og samhjálpar. Á vit
sósíalisma. Ingunn Anna Jónasdóttir
21