Hermes - 01.08.1971, Blaðsíða 22

DRAUMUR
KYNSLÓÐANNA
Það er sagt, að umhverfið móti einstaklinginn, skóð-
anir hans og athafnir. Svo hefur eflaust verið með
okkur íslendinga. Um aldaraðir hefur þjóðin glímt
við óblíð náttúruöfl, þolað hungur og harðindi, og
síðast en ekki sízt, búið við kúgun erlendrar þjóðar.
Hver fjölskylda hefur krafizt fullnýtts framtaks hvers
einstaklings, þjóðfélagið áræði og þrautseigju hverr-
ar fjölskyldu. Landið er strjálbýlt, aðstaða til lífsvið-
urværis misjöfn. Þannig hafa forlögin skapað þjóð-
inni sín sérstöku einkenni, menningar og siða.
Á síðustu áratugum hefur orðið bylting í þjóðlífi
voru. Á undraverðum hraða höfum við þróazt úr
vanþróuðu bændaþjóðfélagi til nútíma iðnaðarþjóð-
félags. Lengur spyrjum við ekki aðeins hvað morgun-
dagurinn beri í skauti sér, heldur hver þróunin verði
næstu ár eða áratugi. Sjálfsagt verður sú spá blandin
óskhyggju, samfara þjóðfélagsástæðum í fortíð og
nútíð.
Margt bendir til þess, að núverandi efnahagskerfi
sé komið að hruni. Sífelldar gengislækkanir, ásamt
vaxandi óðaverðbólgu, bera þjóðarskútuna óðfluga
að brimgarði gjaldþrots. Það er því brýn nauðsyn,
að tekin verði upp ný efnahagsstefna, byggð á félags-
legum grundvelli. Þannig næst nánara samband milli
ákvarðana og athafna. Taka verður hagnýta áætlun,
um nýtingu orkulinda landsins, en það verður þó að
gerast í sátt við náttúru landsins. Slíkan gimstein ber
að varðveita og skila ósnortnum í hendur komandi
kynslóða. Það er skoðun mín, að ríkisvaldið verði í
auknum mæli að koma inn í atvinnulífið. Févana
einkafyrirtæki eru þröskuldar á vegi til bættra lífs-
kjara. í stað þess að gróðinn lendi í höndum örfárra
manna, dreifist hann á almúgann. Stuðla ber að aukn-
um launajöfnuði landsmanna. Á þann hátt verður
22
merki jafnréttis reist hæst. Þótt veraldleg gæði séu
okkur hjartfólgin, komumst við ekki hjá því að taka
tillit til annarra þátta tilverunnar. Við megum ekki
gleyma manninum, sem einstaklingi. Hann verður að
finna, að hann gegnir veigamiklu hlutverki í þjóð-
félaginu. Það eykur lífshamingju hans og hvetur hann
til dáða.
í stuttu greinarkorni verður margt útundan og það
sem til er tínt, eigi gerð viðhlýtandi skil. Það er von
mín, að íslenzku þjóðinni beri gæfa til að varðveita
þau einkenni sín, er gera hana að sérstakri þjóð.
Þannig uppfyllir hún bezt vonir og drauma genginna
kynslóða og stuðlar að fegurra mannlífi á komandi
tímum. _ _
Eyjolfur Torfi Geirsson
STOKKUM SPILIN
Erfítt er að gera í örstuttu máli grein fyrir gerð þess
þjóðfélags, sem að mínu viti ber að stefna að hér á
landi á næstu árum og áratugum. Ég mun þó gera
tilraun til að skýra hér á eftir helztu einkenni þess
þjóðfélags, sem ég tel að skapa eigi, og jafnframt
benda á forsendu þess, að slíkt þjóðfélag komist á.
Megineinkenni framtíðarþjóðfélagsins eiga að vera:
1. Frelsi, sem byggir á sjálfstæði íslenzku þjóðar-
innar, menningar hennar og atvinnuvega, og tryggir
sérhverjum þjóðfélagsþegn andlegt, efnalegt og stjórn-
málalegt frelsi og afkomu- og réttaröryggi.
2. Jöfnuóur, sem felur í sér jafna aðstöðu til mennt-
unar, góðrar lífsafkomu og menningarlífs án tillits
til starfs eða búsetu. Snúa verður við þeirri þróun í
átt til aukins launamisréttis og stéttaskiptingar á
grundvelli menntunar, sem haldið hefur innreið sína,
og tryggja öllum þjóðfélagsþegnum ákveðin lág-
markslaun, ekki sízt aldraða fólkinu, sem hefur með
löngu ævistarfi skapað þann þjóðarauð, sem ný kyn-